برنامه‌های رئیس دانشگاه

دانشگاه کردستان از زمان استقلال خود از دانشگاه رازی در سال ۱۳۷۱، و به ویژه از سال ۱۳۷۳ به بعد، روندی شتابان از توسعه را تجربه کرده است. این گسترش در ابعاد کمی، نظیر تعداد رشته‌ها و مقاطع تحصیلی، اعضای هیأت علمی، دانشجویان و فضای فیزیکی، چشمگیر بوده است. بی‌تردید، این پیشرفت مرهون تلاش‌های رؤسا و مدیران پیشین دانشگاه است؛ با این حال، سیاست‌های کلان وزارت علوم در زمینه توسعه آموزش عالی نیز در این امر نقشی بنیادین ایفا کرده است.

یکی از پیامدهای رشد سریع، توسعه نامتوازن است. علی‌رغم پیشرفت دانشگاه در شاخص‌های کمی، در بسیاری از حوزه‌های کیفی نظیر تجهیزات پژوهشی و آموزشی، ساختار سازمانی و زیرساخت‌های فناوری، توسعه‌ای متناسب صورت نگرفته و کمبودهایی در قیاس با سایر دانشگاه‌های هم‌تراز احساس می‌شود. لذا، با اتکا به ظرفیت‌های موجود، به ویژه سرمایه انسانی متخصص دانشگاه، ضروری است که توسعه‌ای متوازن در ابعاد مختلف آموزشی و پژوهشی محقق گردد تا شاخص‌های کلیدی عملکرد دانشگاه به سطح مطلوب ارتقا یابد.

دانشگاه محیطی برای پرورش، تکوین و تعالی شخصیت انسان‌ها و تحویل ایشان به جامعه به عنوان سرمایه‌هایی گران‌بها است. تعدد اهداف آموزشی، پژوهشی و خدماتی که گاه متفاوت یا حتی متعارض به نظر می‌رسند، در کنار حضور اساتید فرهیخته و دانشجویان نخبه، بر پیچیدگی نظام دانشگاه و فرآیند برنامه‌ریزی برای آن می‌افزاید.

برای نیل به یک دانشگاه ایده‌آل، باید به مؤلفه‌های گوناگونی توجه نمود. اتکای صرف به بوروکراسی، ساختاری عمودی و از بالا به پایین ایجاد می‌کند که با روح حاکم بر محیط علمی دانشگاه سازگار نیست. اگرچه نظم و نظارت برای هر سیستمی ضروری است، اما مؤلفه‌های دیگری نیز باید مدنظر قرار گیرند. مشارکت و دیدگاه‌های اساتید باید محترم شمرده شود و راهکارهایی برای ایجاد مشارکت جمعی نظام‌مند فراهم گردد. از جمله اقدامات در این راستا، می‌توان به افزایش نقش منتخبان به جای منتصبان در مسئولیت‌های مختلف اشاره کرد. همچنین، تقویت جایگاه شوراها و نظام‌های نظارت صنفی در کنار ساختارهای نظارتی رسمی، از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، باید به مؤلفه سیاست‌ورزی — نه به معنای جناح‌گرایی، بلکه به مفهوم ایجاد فرهنگ رقابت سالم و قاعده‌مند میان گروه‌های مختلف — به منظور افزایش انگیزه، تلاش و نشاط در محیط دانشگاه توجه نمود.

در مجموع، مدیریت دانشگاه باید به دنبال ایجاد توازنی منطقی میان مؤلفه‌های بوروکراسی، مشارکت، سیاست‌ورزی قاعده‌مند و حتی میزانی از آزادی عمل اساتید (تحت عنوان «هرج‌ومرج سازمان‌یافته») باشد. چنین توازنی، با اتکا به خرد جمعی، از اعمال سلایق شخصی و تنگ‌نظری‌ها جلوگیری می‌کند و با ایجاد فضایی آرام و به دور از تنش، زمینه را برای بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های دانشگاه فراهم می‌آورد.

طبیعتاً، رئیس دانشگاه با توجه به دیدگاه‌های اعضای هیأت علمی انتخاب می‌شود و به نوعی راهبر و هدایت‌گر دانشگاه به شمار می‌آید. با این حال، دانشگاه‌های ایران به دلیل ساختار دولتی و تأمین بودجه از سوی وزارت متبوع، ملزم به رعایت قوانین و الزامات دولتی هستند. بنابراین، رئیس دانشگاه به عنوان حلقه‌ای میان وزارت‌خانه و واحدهای داخلی دانشگاه عمل می‌کند.

با توجه به مقدمه فوق، رئوس کلی برنامه‌های پیشنهادی برای مدیریت دانشگاه کردستان در حوزه‌های برنامه‌ریزی و مدیریت، ساختار و تشکیلات، آموزش، پژوهش، فرهنگی و عمرانی به شرح ذیل ارائه می‌گردد.

نخستین گام، تدوین سند راهبردی دانشگاه با افق حداقل دو برنامه پنج‌ساله است. در تهیه این سند، توجه به اسناد بالادستی نظیر سیاست‌های وزارت علوم و طرح آمایش آموزش عالی استان، و همچنین در نظر گرفتن پتانسیل‌ها، نیازها و ویژگی‌های منطقه‌ای، امری ضروری است. با توجه به اهمیت این سند، دقت در تدوین آن از اهمیتی کلیدی برخوردار است.

• تدوین و تصویب برنامه عملیاتی سالانه.

• بهبود مستمر فرآیندهای مدیریتی و افزایش بهره‌وری.

• ترویج شایسته‌سالاری، خلاقیت و افزایش مشارکت.

• ظرفیت‌سازی و توانمندسازی منابع انسانی.

• استقرار مکانیزم‌های انتخابی در تعیین مدیران، به‌ویژه در سطح رؤسای دانشکده‌ها و مدیران گروه‌ها، با در نظر گرفتن میزان التزام ایشان به برنامه‌های توسعه‌ای دانشگاه.

• تفویض اختیارات و تمرکززدایی، با تأکید بر ارتقای نقش و اهمیت دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی در فرآیندهای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری دانشگاه.

• به‌کارگیری فناوری‌های نوین به منظور ایجاد یک سیستم یکپارچه اطلاعاتی برای مدیریت امور مالی و اداری.

• پیاده‌‌سازی سیستم حسابداری تعهدی
• بازنگری در توزیع اعتبارات دانشگاه متناسب با عملکرد مالی هر واحد
• ایجاد نظم و انظباط مالی و شفافیت در سیستم مالی دانشگاه
• زمینه سازی برای ارتقای در آمد‌های پایدار
• افزایش درآمد‌های اختصاصی
• توسعه پردیس دانشگاه
• جذب دانشجویان خارجی
• افزایش سهم پژوهش
• تاسیس بنیاد خیرین

• بازنگری و تقویت رشته‌های موجود از طریق توسعه امکانات و تجهیزات آموزشی، آزمایشگاهی و کارگاهی.
• توجه به نظرات تخصصی گروه‌های آموزشی در فرآیند جذب اعضای هیأت علمی به منظور ارتقای کمی و کیفی آموزش.
• ایجاد رشته‌های جدید با در نظر گرفتن معیارهایی چون نیازهای منطقه‌ای، فناوری‌های نوین و رویکردهای بین‌رشته‌ای.
• برقراری ارتباط با مراکز معتبر علمی ملی و بین‌المللی به منظور تبادل استاد و دانشجو.
• راه‌اندازی دوره‌های دکترای مشترک با دانشگاه‌های معتبر.
• توسعه بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، نظیر آموزش مجازی و وب‌سایت‌های اختصاصی دروس و اساتید.
• آموزش و تشویق اساتید برای به‌کارگیری روش‌های مؤثر آموزشی، مانند روش‌های گروهی حل مسئله و برگزاری کارگاه‌های تخصصی.

• ارتقای جایگاه دانشگاه در سطح استان و منطقه به عنوان دانشگاه مادر با افزایش فعالیت‌های پژوهشی و خدمات مشاوره‌ای مرتبط با رفع نیازهای استان و کشور
• ایجاد ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی داخل و خارج از کشور
• برنامه‌‌ریزی و تمهیدات لازم برای ایجاد شرکت‌های دانش بنیان
• زمینه‌‌سازی برای شرکت اعضاء هیأت علمی در کنفرانس‌ها و فرصت‌های مطالعاتی
• برگزاری کنفرانس‌های ملی و بین‌‌المللی
• ایجاد نشریات جدید علمی و پژوهشی
• تقویت بخش ارتباط با صنعت و همکاری بین دانشگاه و صنعت
• تقویت دوره‌های کارورزی و هدایت پروژه‌های دانشجویان از طریق عقد تفاهم‌‌نامه‌ی همکاری بین دانشگاه و صنعت

گسترش فضای شور و نشاط و امید و ارتقاء فرهنگ در محیط دانشگاه از طریق:

• ترغیب اساتید و دانشجویان به انجام فعالیت‌های داوطلبانه جمعی، فرهنگی و اجتماعی
• گسترش فضای نقد و گفت و گو در دانشگاه
• توسعه کرسی‌های آزاد اندیشی
• ارتقای سطح فرهنگی دانشجویان و اساتید با اجرای برنامه‌‌هایی چون:

1. تدوین و اجرای برنامه‌های فرهنگی و مذهبی مانند فعالیت‌های مرتبط با قرآن، اخلاق، مناسبت‌های ملی و مذهبی و غیره
2. حمایت از تشکیل شوراهای صنفی اساتید، کارکنان و دانشجویان و تسهیم آنان در نظارت غیر ساختاری به این تشکل ها
3. افزایش تعداد کانون‌های فرهنگی، هنری و غیره
4. حمایت از تشکل‌ها و نشریات دانشجویی

• تکمیل پروژه‌های نیمه‌‌ تمام عمرانی
• بازنگری طرح جامع توسعه دانشگاه
• برنامه‌‌ریزی برای تأمین فضاهای کالبدی و به ویژه توسعه فضاهای آموزشی (آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌‌ها) و فرهنگی متناسب با برنامه توسعه دانشگاه
• تدوین و برنامه نگهداری و تعمیرات ساختمان‌ها و تأسیسات و تجهیزات دانشگاه

• برون‌‌سپاری خدمات رفاهی دانشجویی و ایجاد ساختار برای نظارت مستمر
• ایجاد فضاهای فرهنگی و تفریحی برای پر کردن اوقات فراغت در محیط‌های خوابگاهی
• ایجاد زمینه‌های لازم برای مشارکت بخش خصوصی در احداث خوابگاه‌های دانشجویی
• توسعه فضاهای ورزشی برای همگانی کردن ورزش در بین دانشجویان