Jalal Khorshidi

Calendula officinalis L. (pot marigold) is a medicinal plant belonging to the Asteraceae family. This plant contains various compounds such as flavonoids, terpenoids, glycosides, saponins, carotenoids, amino acids, steroids and sterols. Its biological properties include anti-inflammatory, anti-cancer, anti-diabetic, wound healing and hepatoprotective. Additionally, this plant is also cultivated in the landscape as an ornamental plant. Environmental factors, especially light, have a notable effect on the growth and production of secondary metabolites in medicinal plants. For this purpose, in the present study, the effect of light duration on the growth, biochemical and phytochemical properties of pot marigold was evaluated based on a completely randomized design. The length of the lighting period was at four levels: natural day length, natural day length + 2 hours of artificial lighting, natural day length + 4 hours of artificial lighting, and natural day length + 6 hours of artificial lighting. Artificial lighting was created by LED lamps (a combination of red, blue and white lights) with a light intensity of 300 µmol/m2/s. The mentioned research was carried out in 2023 in the greenhouse of the Faculty of Agriculture, University of Kurdistan. The results indicated that the length of the lighting period had a significant effect on the number of days until flowering, length of flowering period, number of flowers per plant, fresh and dry weight of flowers, fresh weight of single flower, plant height and antioxidant activity of flowers. While flower diameter, number of main branches, number of leaves per plant, leaf area, leaf dry weight, leaf length and width, chlorophyll and carotenoid content, total soluble carbohydrate, total phenol and flavonoid of the flower were not affected by the length of the lighting period. An increase in the length of the lighting period caused a decrease in the number of days until flowering and the fresh weight of a single flower, but the length of the flowering period, number of flowers per plant, fresh and dry weight of flowers, plant height and antioxidant activity of flowers showed an increase. So that the lowest number of days until flowering (91 days) and fresh weight of a single flower (2.09 g), and the maximum length of the flowering period (66 days), the number of flowers per plant (18.6), flower fresh weight (38.6 g), flower dry weight (5.8 g), plant height (50 cm) and antioxidant activity (84.6%) belonged to the plants grown under natural day length + 6 hours of artificial lighting. Overall, based on the obtained results, it seems that in the pot marigold, increasing the length of the lighting period improves the yield-related traits and can play a notable role in increasing the yield.

The main goal of sustainable agriculture is to reduce consumption inputs, increase the internal cycle of soil nutrients by reducing tillage and using biological fertilizers instead of chemical fertilizers to increase the yield of agricultural products. Chemicals play an important role in increasing agricultural products, but they endanger human health and the environment. For this reason, the application of ecological principles in the production of resistant and healthy products has replaced chemicals in sustainable agriculture. Therefore, an experiment was conducted to investigate the effect of humic acid and mycorrhizal fungi on the morphological and biochemical characteristics of Iranian oak seedlings. The experiment was conducted as a factorial design in the form of a completely randomized design with 8 treatments and 8 replications in pots in the greenhouse of the Faculty of Agriculture. The experimental treatments include the first agent of humic acid at 2 levels (zero, 3 g/L) and the second agent of mycorrhizal fungi at 4 levels (without fungus, G. mosseae, G. versiforme and the combination of these two fungi). The results showed that the experimental treatments increased the examined traits. Mycorrhizal inoculation increases traits such as photosynthetic pigments, photosynthesis, carbohydrates and some morphological indicators such as seedling height to collar diameter ratio, shoot to root weight ratio, number of leaves and total dry weight. Mycorrhizal fungus G.mosseae species had the greatest effect on plant vegetative traits and G.versiforme fungal species was more effective on biochemical traits. The application of humic acid increased the characteristics of total chlorophyll, root dry weight, Dixon index and chlorophyll b. However, the interaction effect of humic acid and mycorrhizal fungus also had positive effects on measured traits such as carbohydrates, total chlorophyll and photosynthesis.

Evaluation of yield-attributed and phytochemical diversity of accessions in the natural habitat is one of the first steps in the domestication and breeding of plant species. Thymus kotschyanus is one of the native medicinal plants of Iran, which has a wide distribution in Iran. T. kotschyanus has antibacterial, antifungal, antiviral and antioxidant properties. Phenolic compounds and terpenoids are the most important compounds of this plant. In the present study, seven T. kotschyanus accessions were collected from different regions of Kurdistan province (Saheb, Tilko, Zarrineh, Rashid-Abad, Tazehabad-e Bozon Qaran, Abidar and Arez), and their yield-attributed and phytochemical characteristics as well as relationship these traits with climatic and soil properties of habitats were evaluated. A notable diversity was observed in terms of yield-attributed and phytochemical traits between the studied accessions. Among the yield-attributed traits, stem weight (52/93), weight of stem leaves (50/34), inflorescence weight (49/52), essential oil content (46/35) and essential oil color (41/83) had the highest coefficient of variations. Principal component analysis showed that the first component with 41.78% variance was the most effective component in the separation of accessions. Leaf length, inflorescence weight, inflorescence diameter, and essential oil color had the highest factor coefficients (0.893, 0.862, 0.824, and 0.817, respectively) in the first component and were recognized as the most effective traits in the separation of accessions. The type and amount of essential oil compounds were different in the studied accessions, and the dominant compounds in the essential oils were different depending on the accession. α-Terpineol in Saheb and Rashid-Abad, thymol in Tilko, carene in Zarrineh, isothymol methyl ether in Tazehabad-e Bozon Qaran, and linalool in Abidar and Arez were identified as the dominant compounds in essential oils. Significant positive and negative correlations were observed between the measured traits with the geographical, climatic and soil characteristics of the habitats, and these correlations can be used in the breeding and cultivation programs of this plant. The distribution of accessions in different clusters was not in accordance with their geographical distribution, which could be due to the high genetic diversity of accessions. Overall, based on the most important traits including inflorescence weight, leaf weight, and essential oil content, Abidar, Tazehabad-e Bozon Qaran, Zarrineh, and Saheb accessions were recognized as the superior accessions. The choice based on the essential oil composition can be different depending on the target compounds.

The underground organs of orchids grown in natural habitats have numerous medicinal and food applications. There are various compounds such as glucomannans, starch, alkaloids, phenolic compounds, steroids and terpenes in the underground organs of orchids. Orchids have a relatively wide distribution in Iran, especially in the north and northwest regions. Since the type and amount of effective compounds can be different depending on the genetics of the species as well as the ecological conditions of the habitat, therefore, in the present study, the yield-attributed and phytochemical properties of the tubers of three Ophrys species including Ophrys schulzei, O. reinholdii and O. sphegodes collected from Kurdistan province were evaluated. The measured traits included wet and dry weight of tubers, length and diameter of tubers, starch, glucomannan, fiber, ash, total phenol, fat, protein, total carbohydrate, antioxidant activity, degree of acetylation and volatile compounds. The results of variance analysis indicated that the studied species had significant differences in most of the measured traits except fat, protein, carbohydrate and degree of acetylation. The highest fresh weight (10.67 g), dry weight (1.41 g), length (3.26 cm), diameter (2.96 cm), starch (25.09 %), glucomannan (54.67 %), fiber (6.5 %), ash (4.18 %), total phenol (1.62 mg GA/g D.W.) and antioxidant activity (88.68 %), were belonged to the O. sphegodes, O. sphegodes, O. sphegodes, O. sphegodes, O. schulzei, O. reinholdii, O. reinholdii, O. schulzei, O. sphegodes and O. schulzei, respectively. The number and type of volatile compounds of the studied species were different. 18, 34 and 22 compounds were identified in O. schulzei, O. sphegodes and O. reinholdii, respectively. 5- hydroxymethylfurfural (40.67%), hexadecanoic acid methyl ester (15.07%) and linoleic acid (11.81%) were the dominant volatile compounds in O. schulzei. In the methanolic extract of O. sphegodes, 5-hydroxymethylfurfural (23.06%), linoleic acid (15.69%) and hexadecanoic acid (14.59%) were identified as the dominant compounds. In O. reinholdii species, hexadecanoic acid (23.06%), linoleic acid (18.83%) and α-hydroxy-p-cresol (12.63%) were determined as the dominant compounds of the extract. The yield-attributed and phytochemical diversity observed between the studied species is due to their different genetics, because their ecological conditions were similar. Overall, based on yield-attributed properties, O. sphegodes and based on glucomannan content as one of the most important traits, O. reinholdii were identified as superior species. The selection of the superior species in terms of volatile compounds of the tuber can be different depending on the target composition.

Comparing the yield-attributed and phytochemical characteristics of different species belonging to the same genus in the same ecological conditions in order to identify the superior species is one of the first steps in domestication and breeding. Sage (Salvia sp.) belonging to the Lamiaceae family, is one of the most widely used medicinal plants in traditional Iranian medicine. This plant has antibacterial, antioxidant, anti-diabetic and flavoring properties. Sage contains various compounds such as different flavonoids, tannins and terpenoids including monoterpenes, diterpenes, sesquiterpenes and tetraterpenoids. In the present study, the yield-attributed and phytochemical properties of five species of Salvia native to Iran grown in Kurdistan province including Salvia multicaulis, Salvia syriaca, Salvia nemorosa, Salvia spinose and Salvia palaestina were evaluated under the same cultivation conditions. The evaluated traits were included plant dry yield, seed oil, fatty acids, and essential oil content and composition. Oil extraction was done using hexane solvent by soxhlet apparatus and essential oil extraction was done based on water distillation method by clevenger apparatus. GC and GC/MS devices were used for oil and essential oil analysis. The results indicated that the different species of sage had significant variation in terms of performance and phytochemical properties, which is due to their different genetics, because they were cultivated in the same ecological conditions. Overall, the highest plant dry weight, seed oil and essential oil were belonged to S. nemorosa, S. nemorosa and S. multicaulis, respectively. Linolenic acid was the dominant fatty acid in S. syriaca, S. nemorosa, S. spinose, and S. palaestina, while in S. multicaulis, linoleic acid was recognized as the dominant fatty acid. The essential oil compositions of the studied species had significant differences in terms of the number, type and amount of compounds. Spathulenol (23.21%), trans-caryophyllene (21.92%) and caryophyllene oxide (17.18%) in S. nemorosa; isoborneol (11.86%), bornel acetate (10.96%) and 1,8-cineol (10.48%) in S. multicaulis; germacrene D (16.17%), bicyclogermacrene (10.58%) and spathulenol (8.47%) in S. syriaca; isopentyl isovalerate (15.02 %), β-eudesmol (9.66 %) and trans-caryophyllene (6.85 %) in S. spinosa; and germacrene D (21.45 %), caryophyllene oxide (12.53 %) and trans-caryophyllene (11.97 %) in S. palaestina, were identified as the dominant essential oil compounds. The introduction of superior species can be different depending on the breeding aim. If the aim is yield, or oil content, or essential oil content, or an essential oil component is important for the breeder, the superior species can be different.

The expansion of various industries has led to water and soil pollution with heavy metals, severely restricting the cultivation of many crops. Arsenic is a heavy metal with numerous adverse effects on human health. One effective strategy to reduce the absorption of heavy metals, such as arsenic, is the addition of organic materials like vermicompost to the soil. To investigate the impact of vermicompost on arsenic absorption in Thymus vulgaris, an experiment was conducted as factorial based on completely randomized design. The experiment consisted of two factors: the first factor was the level of vermicompost (0, 100, and 200 g/kg soil), and the second factor was the concentration of arsenic (0, 10, 20, and 30 mg/kg soil). The measured traits included various morphological, functional, physiological, and phytochemical characteristics. Among morphological and yield-attributed traits several traits such as plant height, length of internode, plant dry weight, stem dry weight, root length, root volume and root dry weight were significantly influenced by different levels of arsenic. Root length, and essential oil content were significantly affected by different levels of vermicompost. Interaction effect arsenic and vermicompost had a significant effect only on length of internode and root volume. The lowest plant dry weight (7.24 g), leaf dry weight (2.96 g), stem dry weight (4.28 g), and root length (23.78 cm) were obtained in the treatment with 600 mg of arsenic. The highest (1.43 % v/w) and lowest (0.97 % v/w) essential oil contents were obtained in the 100 g vermicompost and control treatments, respectively. The variance analysis of biochemical traits revealed that different levels of arsenic did not significantly affect chlorophyll and carotenoid content, but had a significant impact on hydrogen peroxide and malondialdehyde contents. Different levels of vermicompost, as well as the interaction between arsenic and vermicompost, did not show a significant effect on any of the measured biochemical traits. Different levels of arsenic significantly influenced the amounts of nitrogen, potassium, and arsenic in plants. Different levels of vermicompost significantly affected only the arsenic content. Additionally, the interaction between arsenic and vermicompost levels had a significant impact on the amounts of phosphorus and arsenic in the plants. The effect of arsenic on phosphorus levels in plants varied with different amounts of vermicompost. The lowest arsenic content was observed in the treatment with 200 g of vermicompost, while the highest arsenic content was found in the treatment with no vermicompost. Increasing the amount of arsenic in the culture bed significantly raised the nitrogen content of the plants. The amount of potassium in plants increased significantly by increasing the amount of arsenic in the culture media up to 20 mg. However, further increasing of arsenic concentration from 20 to 30 mg resulted in a decrease in phosphorus level in the plants. The number, type and amount of identified compounds were different in applied treatments. The dominant compounds in the essential oil varied depending on the treatment, but generally, β-cymene, thymol, γ-terpinene, cis-sabinenehydrate, and carvacrol were the main components in most treatments. The positive correlations between γ-terpinene, borneol, and trans-caryophyllene with arsenic content, and also the negative correlations between cis-sabinenehydrate, cadinene, and caryophyllene oxide with arsenic were observed. No significant correlation was observed between vermicompost content and essential oil components. Overall, arsenic had adverse effects on the growth of T. vulgaris, but the addition of vermicompost helped mitigate these adverse impacts. Consequently, vermicompost can be beneficial for enhancing the growth and phytochemical characteristics of plants in arsenic-contaminated soils by improving the physicochemical conditions of the soil.

Coriander with the scientific name Coriandrum sativum L. is one of the most important medicinal plants used in both traditional and modern medicine. Like other plants, coriander shows a rapid and positive response to different planting methods and various fertilizer applications. Accordingly, this research aimed to investigate the effects of different planting methods, applications of various animal manures, and different levels of fertilizer on the growth and yield of coriander. This research was conducted as factorial based on a randomized complete block design in 2022 in Harsin city, Kermanshah province. The experimental factors included the planting method (row planting and hand scattering), type of animal manure (cow, sheep, and chicken), and the application rate of animal manure (0, 5, and 10 ton/ha). The measured morphological and functional traits included fruit yield, essential oil content and yield, thousand-seed weight, fruit length and width, plant height, number of main stems, aerial dry weight, number of umbels per plant, number of umbellets per umbel, number of fruits per umbel, root length, and root dry weight. Based on the obtained results, the values of all the measured traits of coriander were higher in row planting method compared to hand scattering. Fruit yield increased by 18.4% with the row planting method compared to hand scattering. Among the three types of animal fertilizers used, chicken manure had the greatest impact on increasing trait values, followed by sheep and cow manure, respectively. The essential oil yield in the chicken manure treatment was 40.06% and 53.26% higher than in the sheep and cow manure treatments, respectively. With the increase in the level of animal manure used in this study, the amount of investigated traits of coriander also increased. Consequently, the highest values for the measured traits were observed in treatments receiving 10 ton/ha of manure. Overall, the results of this study indicate that row planting combined with the application of chicken manure at a rate of 10 ton/ha produced the most favorable quantitative and qualitative yield of coriander.

Lemon verbena, scientifically named Aloysia citriodora Palau, is an important plant in the Verbenaceae family. It's essential oil is widely used in the pharmaceutical, cosmetic, and food industries and its leaves are commonly used as a spice and in tea. The biosynthesis of secondary metabolites in plants is influenced by genetics and environmental factors, particularly light. Therefore, optimizing growth conditions is necessary to achieve the most desirable quantity and quality of the active compounds. For this purpose, the present study was conducted to evaluate the effects of different spectrums of supplementary light on the functional, physiological, and phytochemical characteristics of lemon verbena under greenhouse conditions at the Faculty of Agriculture, University of Kurdistan. The experiment included seven treatments: no supplementary light (Control), 100% white (W100), 100% blue (B100), 100% red (R100), 50% blue + 50% red (B50/R50), 70% blue + 30% red (B70/R30), and 30% blue + 70% red (B30/R70). This research was based on a completely randomized design with three replications, and the light intensity was set at 200 μmol/m2/s in all treatments. The results of the variance analysis indicated that the growth and functional characteristics of lemon verbena were significantly affected by the different light spectrums. Most of the measured traits were significantly influenced by the applied treatments at p≤0.01. The mean comparison of data indicated that the maximum leaf length (7.78 cm), leaf width (2.05 cm), stem length (89.33 cm), leaf fresh weight (18.86 g), stem fresh weight (18.15 g), stem dry weight (8.36 g), and leaf area (10.69 cm²) were observed in the B30/R70 treatment. The highest number of leaves (646) and leaf dry weight (9.84 g) were recorded in the R100 treatment. The highest root fresh weight (14.44 g) and root dry weight (5.96 g) were obtained in the B100 treatment. The longest root length (32.73 cm) was achieved in the B50/R50 treatment, while the highest harvest index (62.8%) was obtained in the control treatment. On the other hand, the highest contents of chlorophyll a, b, and total (0.53, 0.17, and 0.70 mg/g F.W., respectively) as well as carotenoids (3.19 mg/g F.W.) were observed in the control and B30/R70 treatments, with no statistically significant differences between these two treatments. The highest antioxidant potential (53.45%), phenol content (0.62 mg GA/g F.W.), flavonoid (0.53 mg CA/g F.W.), carbohydrate (24 8.8 mg G/g F.W.) and protein (9.96 mg BA/g F.W.) were observed in B30/R70, B100, R100, W100 and B50/R50 treatments, respectively. The highest essential oil content (1.06%) was found in the W100 treatment, which increased by 70.96% compared to the control treatment. 30 compounds (in the control treatment) to 37 compounds (in the R100 and B100 treatments) were identified in the essential oil, which accounted for 100% of the total essential oil. The dominant components of the essential oil were the same in all the treatments, including limonene, 1,8-cineole, neral, citral, α-amorphene and calarene. The highest amount of limonene (9.81 %), 1,8-cineole (2.27 %), neral (25 %), citral (37.54 %), α-amorphene (6.87 %) and calarene (9.69 % ) were observed in B70/R30, control, W100 and control, W100, B30/R70 and R100 treatments, respectively. Finally, according to the above results and based on the most important traits, including dry matter yield, essential oil content and its most important components (limonene, neral and citral), the B30/R70, W100 and B70/R30 were determined as the most desirable spectra.

Sumac shrub (Rhus coriaria L.) belongs to the Anacardiaceae family, and is one of the important medicinal plants and spices in Iran and the world. Sumac fruits have many biologically active ingredients, including phenolic acids, organic acids, anthocyanins, flavonoids, hydrolyzable tannins and terpenoids. Genetic and habitat conditions influence the growth and medicinal compounds of plants. For this purpose, in the present study, the morphological, biochemical and phytochemical properties of 7 sumac populations grown in the northwest of Iran (Sardasht, Molaloo, Khan Darasi, Bilasuvar, Yayshahri, Ashan and Aqbraz) were studied. Variance analysis indicated that the studied populations had significant differences in terms of fruit weight, fruit length, cluster dry weight, antioxidant activity, essential oil content, and shrub diameter, but in terms of shrub height, fruit width and fruit phenol content, no significant differences were observed between populations. Essential oil content (% v/w) of the studied populations ranged from 0.09% (in the Bilasuvar population) to 0.19% (in the Molaloo population). According to the results of essential oil analysis by GC-MS and GC-FID devices, a total of 48 compounds were identified in the essential oil of the studied sumac populations. The dominant components of essential oil in the studied populations were (E)-caryophyllene (28.95-49.72%), n-nonanal (1.57-4.09%), cembrene (8.28-28.12%), α-pinene (0.69-7.8%) and α-humulene (4.22-4.98%). The highest amount of the mentioned compounds was observed in the essential oil of Sardasht, Khan Darasi, Khan Darasi, Ashan and Sardasht populations, respectively. Significant positive and negative correlations were observed between the measured traits and the soil and climate characteristics of the habitats. Cluster analysis of the studied populations based on the measured traits divided them into three clusters. Sardasht, Molaloo, Khan Darasi and Yayshahri were placed in the first group, Bilasuvar and Aqbraz in the second group and Ashan in the third group. The introduction of the superior population can be different depending on the desired trait of the breeder. In the present study, the superior populations based on important traits such as cluster dry weight, total phenol, essential oil content and cembrene, included the Sardasht, Bilasuvar, Molaloo and Khan Darasi populations, respectively

Plants that contain high levels of phytochemicals are considered useful for the discovery and development of medications. There has been considerable research on the biological properties of the genus Crocus. Crocus pallasii subsp. haussknechtii (C. pallasii) belongs to Iridaceae family, commonly known as JoeQāsem saffron and is mostly grown in the Zagros highlands of Iran, northern Iraq, and southern Jordan. To date, few studies have investigated the metabolome and biological properties of this species. The objective of this study is to determine the chemical composition, the ability to inhibit alpha-glucosidase, and the cytotoxic effect of stigma of Crocus pallasii. The metabolome of ethanolic stigmas extract of Crocus pallasii was analyzed by gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS), liquid chromatography-mass spectrometry (LC-MS), and high-performance liquid chromatography (HPLC). The MTT technique was used to assess cytotoxic activity against Hep G2 cell line and alpha-glucosidase inhibition assay was used to assess antidiabetic efficacy. GC-MS indicated that fatty acids are the main volatile constituents of the extract. The bioactive components of saffron, safranal and crocin, were also found in the ethanol extract of the stigmas of C. pallasii. Based on HPLC analysis, safranal and crocin concentrations were 0.27 and 14.23 mg/g of dry extract, respectively. The ethanolic stigma extract of Crocus pallasii and crocin blocked α-glucosidase activity in an uncompetitive way. In addition, ethanol stigma extract of C. pallasii showed toxicity against HepG2 liver cancer cell lines. Thus, C. pallasii stigmas contain high levels of bioactive components, especially safranal and crocin, and possess antidiabetic and anticancer properties, suggesting its potential as a natural medication source.

Fennel, scientifically known as Foeniculum vulgare Mill., belongs to the Apiaceae family and is a medicinal plant native to Iran with numerous applications in the food and pharmaceutical industries. One of the most significant factors causing damage in agricultural production is weeds. Various mechanical, biological, and chemical methods are available for weed control, each with its own advantages and disadvantages. To evaluate the impact of different weed management methods on the functional and phytochemical characteristics of fennel and on weed control, an experiment was conducted as a factorial based on randomized complete block design with four replications at the Faculty of Agriculture, University of Kurdistan. The experimental treatments included glyphosate herbicide, paraquat herbicide, one cultivation, two cultivation, hand weeding, flame weeding, vinegar, afalon herbicide, diuron herbicide, weed-infested, and weed-free conditions. The effect of the herbicide treatments on traits such as aerial dry weight, fruit yield per plant, fruit yield per hectare, and weed dry weight was significant at the 1% probability level, while traits like thousand-seed weight and essential oil content were infuenced at the 5% probability level. However, plant height and the number of umbels per plant were not significantly affected by the herbicide treatments. The highest average fruit yield per hectare (3.95 tons) belonged to the weed-free treatment, followed by the hand weeding and diuron treatments (3.63 and 3.3 tons per hectare, respectively). The highest essential oil content (4.1%) was obtained from the fruit of the vinegar and afalon treatments, while the lowest (3.3%) was obtained from the weed-free treatment. The chemical composition of the essential oil varied slightly among the different treatments, but the dominant components were the same in all treatments and included anethole, fenchone, and D-limonene. Overall, among the weed control methods for fennel, after the weed-free treatment, hand weeding was identified as the most suitable method.

Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most expensive spices in the world, and due to the high demand for it in the world markets, its cultivation is developing strongly. Identifying the regions whose climatic and soil conditions are close to the optimal conditions for saffron production will help us to achieve the most favorable quantitative and qualitative performance. For this purpose, in the present study, saffron was cultivated in three different regions of Kurdistan province (Sanandaj, Kamyaran and Ghorveh), and their functional and phytochemical characteristics such as beginning of flowering, end of flowering, flower and stigma yield, stigma length, number of flower, antioxidant capacity, total phenol, crocin and safranal content were evaluated during three years (2020-2022). The results indicated that all of evaluated traits except stigma length and safranal content were affected significantly by location. All of traits were affected by year, and all of traits except crocin content were affected significantly by interaction of location×year. The highest of flower yield (20.36 g/m2) was obtained from Sanandaj location in 2022, without significant difference with Kamyaran . The highest of number of flower in m2 (314.67) was obtained from Kamyaran in 2022, without significant difference with Sanandaj and Ghorveh in 2022 and Kamyaran in 2021. Also, the highest of stigma yield (1.54 g/m2) was obtained from Kamyaran in 2022, without significant difference with Sanandaj and Ghorveh in 2022 and Kamyaran in 2021. The highest of total phenol (33.81 mg G.A./g D.W. stigma) was belonged to stigmas harvested from Sanandaj field in 2022 and the highest of antioxidant capacity (89.38%) of stigma was observed in stigmas harvested from Kamyaran field in 2020, without significant difference with Sanandaj and Ghorveh in 2020 and Sanandaj in 2021. The highest of crocin content (55.32 mg/g stigma) was beloged to stigmas harvested from Kamyaran location in 2022. The significant correlations were observed between functional and phytochemical characteristics with climatic and soli properties which can be useful for determining the saffron cultivation conditins. Generally, the obtained results indicated that among the studied locations, Kamyaran had the better conditions for saffron production.

Despite all the research that has been carried out for years in various clinical and basic fields for the treatment of cancer, cancer is still considered man’s fierce enemy. Unfortunately, until now, existing treatment methods to get rid of this stubborn enemy have been less effective. The lack of effectiveness of treatments can be attributed to a variety of factors, including the fact that most of the treatments available do not work specifically for cancer treatment, causing the normal cells of the body to be affected, resulting in sometimes irreversible side effects. Also, many drugs used to treat cancer are very hydrophobic, which limited their use. Finally, it can be mentioned that the short half-life of chemotherapy drugs, has limited their effectiveness. These problems have forced researchers to turn to nature for success against this stubborn enemy. In this regard, this research investigated the effect of Sahandian savory essential oil on inhibiting cell proliferation and inducing death in two cell lines, MDA-MB-231 (breast cancer) and A549 (lung cancer). Sahendian savory, with the scientific name Satureja Sahendica Bornm, is a member of the family Lamiaceae. It is known as savory in most parts of Iran. There are 15 species of it in Iran, mostly in the western and northwestern regions. They grow on mountain slopes and on limestone and stony rocks. According to research, it was found that the essential oil of this plant mostly contains thymol, gamma-terpinene, para-cymene, and carvacrol. In this research, the effect of Sahendian savory essential oil at different concentrations on the survival of MDA-MB-231 and A549 cells over two periods of 24 and 72 hours was investigated by the MTT test. However, considering that the MTT test does not have the ability to detect the type of cell death, to check the type of cell death induced by the essential oil, two methods of acridine-orange-ethidium-bromide staining and a flow cytometry assay based on AnnexinV-FITC/PI staining were used. In both methods, the cells were first treated with the IC50 concentrations of the essential oil, and then stained according to the instructions. Using a fluorescent microscope, cells stained with acridine-orange-ethidium-bromide were imaged. Cells treated with AnnexinV-FITC/PI were analyzed by flow cytometry. The results showed that the essential oil at a concentration of 0.69 (in 24 hours) and 0.28 mg/mL (in 72 hours) caused the death of 50% of MDA-MB-231 cells, and at a concentration of 0.59 (in 24 hours) and 0.37 mg/mL (in 72 hours) caused the death of 50% of A549 cells. Therefore, the cytotoxic effect of Sahendian savory essential oil on both cell lines was concentration- and time-dependent. Fluorescent microscope images and flow cytometry analysis showed that Sahendian savory essential oil causes death in MDA-MB-231 and A549 cancer cells by inducing apoptosis. Further, taking into account that free thiol groups in healthy and living cells usually exist in a reduced form and a decrease in the level of free thiol increases the sensitivity of cells to apoptosis, the total content of free thiol in MDA-MB-231 cells treated with the IC50 concentration of Sahendian savory essential oil was measured. The results showed that the amount of free thiol groups in the cell lysate of MDA-MB-231 cells decreased with the increase in the concentration of Sahendian savory essential oil, which is a precursor to the process of apoptosis in these cells. Therefore, Sahendian savory essential oil contains compound(s) that cause the death of MDA-MB-231 and A549 cells through apoptosis.

Background: Alzheimer's disease (AD) is a neurodegenerative disorder associated with a gradual and relatively irreversible decline in memory and other cognitive abilities. Existing medications may be helpful in preserving thinking, cognitive functions, and communication skills, but these approaches do not treat the underlying cause of the disease. nowadays, natural products have attracted the attention of researchers due to their wide range of action and reduction of side effects. New studies have shown the protective effects of the extract of Glycyrrhiza glabra from nerve and memory enhancement. Also, nanotechnology can be an alternative strategy for effective disease treatment by crossing the blood-brain barrier (BBB), including biosynthesized zinc oxide nanoparticles (ZnO NPs); Because the The production of metal nanoparticles through chemical synthesis can lead to its neurotoxicity effects, but the methods based on green chemistry can change the properties of these nanoparticles and reduce their toxicity. Materials and method: In this study, hen egg white lysozyme (HEWL) amyloid was selected due to its structural similarity with amyloid-beta (Aβ) and was formed under special conditions of heating and acidic pH, and AD cell model was constructed by adding HEWL amyloid oligomers to the differentiated SH-SY5Y cell line. And then biosynthesized ZnO NPs and the methanol extract of G. glabra root and the combination of these two treatments were used to inhibit the toxicity of HEWL amyloid. The components of the extract were determined by Gas Chromatography/Mass Spectrometry )GC/MS( and to confirm the synthesis of biosynthesized ZnO NPs and HEWL amyloid and to determine their characteristics, Fourier Transform Infrared Spectroscopy )FTIR(, Field Emission Scanning Electron Microscope )FE-SEM( equipped with Energy-dispersive X-ray spectroscopy )EDX( and Ultraviolet-visible (UV-Vis) spectrophotometry were used. Also, the neurotoxicity caused by amyloid and the inhibitory effect of the treatments were investigated by MTT and ROS tests and the expression of PIK3C3 gene related to autophagy was investigated by Real-time PCR. Results: Investigating the characteristics of HEWL amyloid by FTIR test shows the existence of a secondary structure rich in parallel and antiparallel β-sheet, which is the common factor of toxicity with Aβ, and the FE-SEM results show the amorphous structure of amyloid plaques, And its neurotoxic effect is through accumulation and causing membrane and synaptic damage. Also, based on MTT results in AD cell model, amyloid oligomers 50µM will lead to cell death after 48 hours, and cell viability will reach 18.7%. In the investigation of biosynthesized ZnO NPs, the results of FTIR show the connection and interaction between protein and NPs; which can mediate the inhibitory and catalytic effects of NPs on amyloid, and the results of FE-SEM show that in the final stages of AD and plaque formation, ZnO NPs 10µg/mL is not able to destroy the multilayer structure of the plaque and will help in the formation of fibrils with its catalytic properties. MTT shows that it has IC50=17.31 and IC50=20.75 in 24 and 48 hours respectively, and in 48 hours it has EC50=4/965E-96 and SI=4/179E+96. In the examination of G. glabra extract, the results of GC/MS showed the presence of new compounds effective on AD such as: amphetamine, methamphetamine, (benzoic acid, 2-butoxy-, methyl ester) and (4-methylcyclopentadecanone) 4-MCPC and (3- allyl-6-methoxyphenol) and also (3-allyl-6-methoxyphenyl acetate). Also, the extract has IC50=438.5 and IC50=1986 in 24 and 48 hours respectively, and in 48 hours it has EC50=6E-101 and SI=3.31E +103. The treatment of G. glabra 100 µg/mL has increased the oxidative stress in healthy and diseased cells due to the presence of methanol solvent and carbamate poison in the insecticide used in the field (PV<0.05), and it has reduced the expression of PIK3C3 gene in healthy cells after 48 hours and in diseased cells in both 24 and 48 hours, P(H1)=0 and according to the MTT test results, it will lead to the activation of the PI3KC1/AKT/mTOR pathway and cell proliferation. Evidence from FE-SEM shows that the extract in the final stages of AD will destroy the multilayered structure of the plaque and break the connections between the different species forming the plaque. But the combination of both G. glabra 100µg/mL and ZnO NPs 10µg/mL treatments has been able to destroy the multi-layered structure of the plaque by the extract, and at the same time, due to the increase in the ratio of protein to the surface of ZnO NPs, we see the formation of oligomers and protofibrils through the catalytic effect of NPs. The combination of ZnO NPs (4-16) µg/mL and G. glabra 100 µg/mL after 48 hours has IC50=29.37 and EC50=5.96E-8. Also, the NPs in the combination of G. glabra 100µg/mL and ZnO NPs 10µg/mL will inhibit the oxidative stress caused by amyloid and the extract in healthy and diseased cells (PV>0.05). Also, the NPs in the combination of G. glabra 100 µg/mL and ZnO NPs 10 µg/mL have been able to inhibit the oxidative stress caused by amyloid and extract in healthy and diseased cells (PV>0.05). The combination of these two treatments increases PIK3C3 gene expression and autophagy in healthy cells after 24 hours, but decreases after 48 hours, and will also lead to decreased expression in diseased cells after 24 hours (PH1)= 0.

علی رغم پیشرفت در زمینه ی استراتژی های درمانی، سرطان سینه هنوز به عنوان دومین عامل مرگ جهانی ناشی از سرطان در میان زنان است. مرگ و میر ناشی از سرطان سینه اغلب به دلیل متاستاز سرطان و مقاومت به درمان می باشد. درمان معمول سرطان سینه از طریق شیمی درمانی است که باعث ایجاد آسیب بافتی شدید و التهاب می شود که ممکن است کارایی این روش را کاهش داده و سبب افزایش عود متاستاز سرطان شود. بنابراین، نیاز به تدوین استراتژی های هدفمند ضد سرطانی کارآمدتر وجود دارد. ویژگی های درمانی ضد سرطانی گیاهان دارویی و ترکیبات زیست فعال آن ها در طی چندین سال گزارش شده است، تولید اسانس ها یا ترکیبات مشتق از آن ها می تواند یک منبع امیدوارکننده به عنوان داروهای ضد سرطان جدید باشد.Hymenocrater یک جنس مهم از خانواده ی نعناعیان (Lamiaceae) است. گیاه اروانه ی اورامانی با نام علمی Hymenocrater longiflorus Benth. یکی از گونه-های این جنس است. این گیاه بومی مناطق غرب ایران (استان های کردستان و کرمانشاه) است. گل اروانه ی اورامانی از کوه های اورامانات استان کرمانشاه جمع آوری شد و اسانس آن توسط روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کِلونجر استخراج شد. در این مطالعه، ترکیبات شیمیایی و فعالیت سیتوتوکسیک اسانس مورد بررسی قرار گرفت. 51 ترکیب شیمیایی موجود در اسانس از طریق آنالیز کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) مشخص شد که ترکیبات هیدروکربنی مختلفی از جمله آلکان ها، منوترپن ها و سزکویی ترپن ها بودند. در این مطالعه برای اولین بار اثر سیتوتوکسیک غلظت های مختلف اسانس بر روی دو رده ی سلولی رایج سرطان سینه شامل MCF-7 و MDA-MB-231 در بازه های زمانی 48 و 72 ساعت با تست MTT بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانس به صورت وابسته به غلظت و وابسته به زمان سبب مرگ هر دو رده ی سلولی می شود. مقادیر IC50 اسانس برای MDA-MB-231 در زمان های 48 و 72 ساعت به ترتیب برابر با 19/0 و 13/0 میلی گرم در میلی لیتر و برای رده ی MCF-7 در زمان های 48 و 72 ساعت به ترتیب برابر با 52/0 و 07/0 میلی گرم در میلی لیتر بود. جهت تعیین نوع مرگ سلولی، سلول ها با غلظت IC50 از اسانس تیمار و با استفاده از رنگ آمیزی دوگانه ی آکریدین اورنج-اتیدیوم برماید و هم چنین کیت آنکسین-PI مورد بررسی قرار گرفتند. سلول های تیمار شده با آکریدین اورنج-اتیدیوم برماید در زیر میکروسکوپ فلورسنت مشاهده شدند. سلول های انکوبه شده با رنگ پروپیدیوم یدید (PI) همراه با انکسین V در دستگاه فلوسایتومتری آنالیز شدند. نتایج نشان داد که آپوپتوز مکانیسم اصلی مرگ سلولی است. در مجموع، یافته های ما نشان داد که اسانس گل اروانه ی اورامانی حاوی ترکیباتی است که قادر به القای آپوپتوز در سلول های سرطان سینه می باشند.

سنجد (Elaeagnus angustifolia L.) دارای فواید غذایی، دارویی و زیست محیطی فراوانی است. ارزیابی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی ژنوتیپ های وحشی آن در راستای برنامه های حفاظت، اهلی سازی و اصلاح آن، امری ضروری است. در این پژوهش، 30 ژنوتیپ سنجد از لحاظ 32 صفت مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بیانگر تنوع بسیار زیاد ژنوتیپ ها به لحاظ صفات مورد مطالعه بود. بیش ترین ضریب تغییرات به ترتیب مربوط به صفات وزن برگ (131/96%)، وزن گوشت میوه (54/6%)، وزن پوست میوه (46/92%)، فلاونوئید کل (42/58%) و وزن میوه (42/09%) بود. وزن میوه ها از 0/26 تا 2/84 گرم متغیر بود. اغلب میوه ها (41/3 درصد) دارای رنگ قرمز بودند و 69/7 درصد آن ها مزه ملس مایل به شیرین داشتند. بیش ترین میانگین وزن میوه (2/3 گرم)، فنول (43/06 mg GA/g FW)، فلاونوئید (8/14 mg CA/g FW) و مواد جامد محلول (26/6 °Bx) به ترتیب متعلق به ژنوتیپ های کوله ساره، سراب قامیش، شیخ وجیم و ماموخ بود. بین صفات همبستگی های مثبت و منفی معنی داری مشاهده گردید. تجزیه به مولفه های اصلی، صفات را در 11 مولفه گروه بندی نمود که در مجموع 73/8 درصد کل واریانس بین ژنوتیپ ها را توجیه می کردند. صفات وزن میوه، عرض میوه، وزن گوشت میوه، طول میوه، وزن بذر میوه، طول بذر میوه و وزن پوست میوه با داشتن بیش ترین ضرایب عاملی در مولفه اول، موثرترین صفات در تفکیک ژنوتیپ ها شناخته شدند. تجزیه کلاستر براساس مجموع صفات اندازه گیری شده، ژنوتیپ ها را در سه خوشه اصلی گروه بندی نمود که فاصله ژنتیکی آن ها مطابق با فاصله جغرافیایی نبود. در خوشه 1، ژنوتیپ های آبیدر 1، کیلاک، عیسی آباد، صوفیان، نوگران، کچله، عباس آباد، حسین آباد، قروه و قار قرار داشتند. در خوشه دوم ژنوتیپ های موینه، سارچی، سراب قامیش، کره سی، امیر آباد، کوله ساره، نجف آباد، خوشکه دول و آبیدر 2 قرار گرفتند و در خوشه سوم ژنوتیپ های دول باغ، کانی مشکان، تازی آباد، شیخ وجیم، تاته رشید، برازان، دوشان، سرخه دزج، ماموخ، شویشه و تیژ تیژ قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند در تعیین ژنوتیپ برتر جهت اهلی سازی و کشت و کار سنجد مورد استفاده قرار گیرد.

خانواده ارکید یکی از بزرگ ترین خانواده گیاهی گلدار در بین نهاندانگان است. ارکیدها از لحاظ دارویی گیاهان بسیار ارزشمندی هستند. در سال های اخیر در جهان و ایران جمعیت ارکید ها در معرض انقراض قرار گرفته و حفاظت از ارکیدها به یک موضوع جهانی تبدیل شده است. گونه های Ophrys straussii و Comperia comperiana از ارکید خاک زی به شمار می روند. این پژوهش با هدف بررسی جوانه زنی ناهمزیست بذر گونه های O. straussii و C. comperiana در شرایط درون شیشه ای و بررسی زنده مانی گیاهان حاصل از شرایط درون شیشه ای، در شرایط برون شیشه ای با دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. برای این منظور پنج نوع محیط کشت پایه Malmgren، Orchimax، P723، MS¼ و B5¼ مورد استفاده قرار گرفت. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، روند رشد گیاهچه بر حسب روز، ارتفاع گیاهچه، طول و عرض پروتوکورم، قطر ساقه، میانگین طول ریشه، طول و عرض غده برحسب میلی متر، وزن تر و خشک اندام هوایی، ریشه، غده و پروتوکورم بر حسب گرم، میانگین تعداد ریشه، غده و برگ بود. طبق نتایج به دست آمده، بیش ترین میانگین درصد جوانه زنی برای گونه O. straussii در محیط های کشت¼B5 و Malmgren به ترتیب با 31/87 و 83/83 درصد و کم ترین درصد جوانه زنی مربوط بهMS ¼ و Orchimax به ترتیب با 86/65 و 5/60 درصد بود. در گونه C. comperiana بیش ترین درصد جوانه زنی در محیط کشت ¼B5 با 04/14 درصد و کم ترین درصد جوانه زنی مربوط به P723 با 5/4 درصد حاصل شد. تنها از گونه O. straussii گیاهچه حاصل شد و بر روی دو محیط های کشت P723 و B5¼ غده تشکیل شد میانگین تعداد غده 1 عدد بود و بیش ترین ارتفاع گیاهچه مربوط به کشت روی محیط کشت B5¼ با 03/120 میلی متر و کم ترین ارتفاع گیاهچه روی Malmgren با 64/59 میلی متر بود. تحقیقات حاضر نشان داد که محیط کشت یکسانی برای تکثیر بهینه ارکیدها وجود ندارد و گونه های مختلف ارکید پاسخ های متفاوتی به محیط های کشت مختلف نشان می دهند که می تواند ناشی از ژنتیک آن ها و ساختار و ترکیبات موجود در بذر آن ها باشد.

ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت های متعلق به یک گونه گیاهی، در راستای حفاظت، اهلی سازی و اصلاح آن گونه، امری ضروری است. سماق با نام علمی Rhus coriaria L. درختچه ای دارویی متعلق به خانواده Anacardiaceae می باشد. در طب سنتی ایران، سماق به همراه برخی غذاها به عنوان یک عامل پیشگیری از بیماری های قلبی، بیماری سرطان، دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی، ضد ویروسی، ضد التهابی، محافظت از کبد و مهار افت قند خون است. جهت ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت های مختلف سماق، در تیرماه سال 1398 نمونه های برگ و میوه از 8 رویشگاه طبیعی آن واقع در شهرستان‎های پاوه و کماله واقع دراستان کرمانشاه، و زیویه، دگاگا، باخان، که س نه زان، سماقلو وکانی گویز از استان کردستان شناسایی و جمع‎آوری گردید. در این پژوهش 15 صفت مورفولوژیکی مرتبط با برگ و میوه و فنول کل، فعالیت ضداکسایشی و ترکیبات اسانس میوه ها ارزیابی شد. صفات وزن خشک و تعداد خوشه و نیز عرض برگچه بیشترین ضریب تغییرات را در بین جمعیت های سماق داشتند. تفاوت قابل توجهی بین جمعیت ها به لحاظ صفات اندازه گیری شده وجود داشت. بیشترین وزن خوشه (27/17 گرم)، تعداد میوه در خوشه (3/732) و فنول کل (03/4 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره) به ترتیب متعلق به جمعیت های کانی گویز، کانی گویز و سماقلو بود. تجزیه به مولفه-های اصلی، صفات مورد مطالعه را در شش مولفه گروه بندی کرد که در مجموع، 03/87 درصد کل واریانس بین جمعیت ها را تبیین می کردند. صفات تعداد، طول و وزن خوشه و نیز عرض درختچه با دارا بودن بیشترین ضرایب عاملی در مولفه اول، مهمترین صفات در تفکیک جمعیت ها بودند. تعداد 25 تا 35 ترکیب در اسانس میوه جمعیت های مورد مطالعه شناسایی شد که در مجموع 12/81 تا 5/96 درصد کل ترکیبات اسانس را تشکیل می دادند. ترکیب غالب اسانس در اکثر جمعیت ها، سمبرن بود که بیشترین مقدار آن (2/41 درصد) در اسانس جمعیت پاوه مشاهده گردید. بین صفات اندازه گیری شده با ویژگی های آب و هوایی و خاکی رویشگاه ها، همبستگی-های مثبت و منفی معنی داری مشاهده گردید. تجزیه کلاستر جمعیت ها براساس مجموع صفات اندازه گیری شده، جمعیت ها را در دو خوشه گروه بندی کرد: که س نه زان، سماقلو، دگاگا و کانی-گویز در یک خوشه و جمعیت های پاوه، کماله، زیویه و باخان در خوشه ای دیگر قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند ما را در تعیین جمعیت برتر و نیز شرایط محیطی مناسب جهت اهلی-سازی و کشت و کار سماق کمک نماید.

بهینه‎ سازی شرایط پس از برداشت به منظور دستیابی به بالاترین کیفیت و کمیت ترکیبات مؤثره امری ضروری است. تحقیق حاظر به منظور بررسی تأثیر خشک کردن، نوع بسته بندی و مدت زمان انبارمانی بر میزان فنول کل، فعالیت ضداکسایشی و کمیت و کیفیت اسانس گیاهان اسطوخودوس، رازیانه و شیرین بیان در سال 98-99 در دانشگاه کردستان، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار خشک کردن (نمونه تر، نمونه خشک)، مدت زمان انبارمانی در سه سطح (2ماه، 4 ماه و 6 ماه) و نوع بسته بندی در چهار سطح (پاکت کرافت، پلی اتیلن، پلی پروپیلن و بدون بسته‎ بندی) با سه تکرار انجام گرفت. بیش ترین میزان اسانس رازیانه (3/2%) از نمونه های انبار شده به مدت 2 ماه با بسته بندی پلی‎ اتیلن، اسطوخودوس (5/2%) از نمونه های انبار شده به مدت 2 ماه بدون بسته‎ بندی و شیرین بیان (0.00126%) از نمونه های انبارشده به مدت 6 ماه با بسته‎ بندی پاکت کرافت به دست آمد. بیش ترین میزان فنول کل در رازیانه (mgGA/gDW 355/9) از نمونه ی تازه، اسطوخودوس (mgGA/gDW 308/9) از از نمونه ی انبار شده به مدت 4 ماه بدون بسته‎ بندی و شیرین بیان (mgGA/gDW 184/6) از نمونه ی تازه به ‎دست آمد. بیش ترین میزان فعالیت ضداکسایشی در رازیانه (mg/ml 0.031) از نمونه ی خشک، اسطوخودوس (mg/ml 0.336) و شیرین بیان (mg/ml 0.314) از نمونه تازه به دست آمد. ترکیب غالب اسانس رازیانه، در تمام تیمارها ای-آنتول بود و بیشترین میزان آن (75.8%) از نمونه ی انبار شده به مدت 2 ماه با بسته‎ بندی پاکت کرافت به دست آمد. ترکیب غالب اسطوخودوس در تمام تیمارها لینالول بود و بیش ترین میزان آن (53.68%) از نمونه ی خشک به دست آمد. ترکیب غالب شیرین بیان در اغلب تیمارها ای-آنتول بود و بیشترین میزان آن (75.2%) از نمونه ی 2 ماه انبار شده در بسته ‎بندی پاکت کرافت به‎ دست آمد. با توجه به نتایج به ‎دست آمده تعداد، نوع و اجزای غالب اسانس در گیاه های مورد مطالعه بسته به نوع تیمار متفاوت بود و انتخاب بهترین تیمار بستگی به نوع استفاده از گیاه مورد نظر دارد.

یکی از مهم ترین اعضای خانواده Colchicaceae گل حسرت سفید (Colchicum kotschyi Boiss.) است. محل پراکنش این گیاه، عراق، ترکیه و مناطق مختلف جغرافیایی ایران معرفی شده است. مهم ترین ترکیبات گل حسرت آلکالوئیدهای کلشی سین و کولشی فولین می باشد. این آلکالوئیدها در طب سنتی و تجارت مورد استفاده قرار می گیرند. این گیاه در درمان بیماری های نقرس، سرطان و جذام کاربرد دارد. هدف از این پژوهش بررسی اثر سالیسیلیک اسید و فنیل آلانین بر خصوصیات مورفو-فیزیولوژیکی و کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه در کالوس گل حسرت سفید در شرایط درون شیشه ای بود. این تحقیق در قالب 2 آزمایش جداگانه طراحی و اجرا گردید. در آزمایش اول جهت القای کالوس از 5 ریزنمونه ی (برگ، غلاف برگ، بذر، ساقه گل دهنده و کورم) روی دو محیط کشت MS و B5 حاوی ترکیبات هورمونی مختلف استفاده شد. ترکیبات و نسبت های هورمون های شامل: IBA، Kinetin، BA، NAA و 2-4-D بود. که حاوی 11 ترکیب هورمونی (Control،2-4-D (0/5) + BA (0/5 )،2-4-D (0/5) + Kinetin (0/5) ، NAA (1) + BA (0/5)، NAA (1) + BA (1)، NAA (2) + BA (1)، NAA (1) + Kinetin (0/5)، NAA (1) + Kinetin (1)، IBA (2) + BA (0/5)،IBA (2) + Kinetin (0/5) ، IBA (2/5) + Kinetin (0/5)) را در برداشت که به طور جداگانه در هر دو محیط کشت پایه MS وB5 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که بهترین محیط کشت، اندام و ترکیب هورمونی(از نظر رنگ، جنس کالوس و کالوس و درصد زنده مانی کالوس) متعلق به اندام کورم روی محیط کشت B5 حاوی ترکیب هورمونی IBA (2/5) + Kinetin (0/5) با 94 درصد کالوس زایی بود. آزمایش دوم نیز به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل سالیسیلیک اسید (صفر، 20 و 40 میلی گرم در لیتر) و فنیل آلانین (صفر، 10، 30 و 50 میکرومولار) در 6 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد تیمارهای سالیسیلیک اسید و فنیل آلانین باعث افزایش وزن تر و خشک، حجم، فنول کل، فلاونوئید و فعالیت ضد کسایشی کل نسبت به شاهد شد. همچنین نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) نشان داد که بیشترین مقدار کلشی سین (34 میلی گرم در گرم وزن خشک) در تیمار 40 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و بیشترین مقدار کولشی فولین (18 میلی گرم در وزن خشک) در تیمار ترکیبی (10 میکرومولار فنیل آلانین + 20 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید) به دست آمد.

پونه (Mentha longifolia L.) گیاهی است چندساله و معطر از خانواده نعناعیان که دارای خواص دارویی ارزشمندی می باشد. در مطالعه حاضر، به منظور بررسی ویژگی فیتوشیمیایی و مورفولوژیک و همبستگی بین این ویژگی با شرایط رویشگاه، 20 جمعیت پونه از مناطق مختلف غرب ایران و اقلیم کردستان عراق جمع آوری و از نظر درصد و ترکیبات اسانس، فنل کل و فعالیت ضد اکسایشی و 24 صفت مورفولوژیک کمی و کیفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنوع بسیار زیادی از نظر ویژگی های فیتوشیمیایی به ویژه درصد اسانس بین جمعیت ها وجود داشت. بیش ترین و کمترین میانگین درصد اسانس به ترتیب متعلق به جمعیت های خبات (5/49 درصد) و دیواندره (1/54 درصد) بود. به لحاظ ویژگی مورفولوژیک نیز تنوع بالایی در بین جمعیت ها مشاهده گردید. تعداد برگ و عرض برگ همبستگی مثبت معنی داری با درصد اسانس نشان دادند. تجزیه به عامل ها بر اساس مجموع صفات اندازه گیری شده، صفات را در 10 مولفه قرار داد که در مجموع 76/88 درصد کل واریانس بین جمعیت ها را تبیین می کردند. صفات درصد اسانس و عرض برگ با دارا بودن بیش ترین ضرایب عاملی در مولفه اول، مهم ترین صفات در تفکیک جمعیت ها بودند. بین درصد اسانس با ارتفاع از سطح دریا، همبستگی منفی و بین درصد اسانس با میانگین دمای ماهیانه رویشگاه ها، همبستگی مثبت معنی داری مشاهده گردید. در مجموع، 33 ترکیب در اسانس جمعیت ها شناسایی گردید که تعداد و نوع ترکیبات و نیز ترکیبات غالب اسانس جمعیت ها تا حدودی با هم متفاوت بودند، در جمعیت های ایسیوه، هریر و دربندیخان، ترکیبات 1و8-سینئول و ایزوپولگیل استات، در جمعیت های سونی، خرم آباد، دیواندره و مهاباد، پولگون و ایزوپولگیل استات، در جمعیت های سروچاوه، بازیان، چوارتا، تق تق و بوکان، پولگون و 1و8-سینئول، در جمعیت شقلاوه، ترپینولن و 4-متیل،1و4-هپتادین، در جمعیت خبات، منتون و پولگون، در جمعیت های مریوان و بروجرد، پولگون و پیپریتنون اکساید، در جمعیت سنندج، پیپریتنون و پیپریتنون اکساید، در جمعیت کرمانشاه، بورنیل استات و پیپریتنون اکساید، در جمعیت کامیاران، پولگون و پیپریتنون و در جمعیت سقز، پولگون و لیمونن ترکیبات غالب اسانس بودند. تجزیه کلاستر بر اساس مربع فاصله اقلیدسی و روش وارد مجموع صفات اندازه گیری شده، جمعیت ها را در سه خوشه مجزا قرار داد که فاصله آن ها از یکدیگر ارتباطی با فاصله جغرافیایی آن ها نداشت. برای شناسایی دقیق جمعیت برتر به لحاظ صفات مورفولوژیکی و یا فیتوشیمیایی بایستی تمام جمعیت ها در شرایط یکسان کشت و مورد مقایسه قرار گیرند.

زعفران زاگرسی (Crocus cancellatus subsp damascenus) متعلق به خانواده زنبق (Iridaceae) است. مهم ترین ترکیبات زعفران شامل کروسین (عامل رنگ)، پیکروکروسین (عامل طعم) و سافرانال (عامل عطر) می باشد. با توجه به اهمیت این ترکیبات در صنایع غذایی و داروسازی هدف از این پژوهش بررسی اثر سدیم پیرووات و گلوکز بر خصوصیات مورفو- فیزیولوژیکی و کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه کالوس زعفران زاگرسی در شرایط درون شیشه ای بود. این تحقیق در قالب 3 آزمایش طراحی و اجرا گردید. آزمایش اول جهت بهینه سازی محیط کشت پایه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور محیط کشت (MS, 1/2MS,1/2 B5 ,B5) و ترکیبات هورمونی شامل: اکسین ها (NAA ( 3 و 5 میلی گرم در لیتر), IBA ( 3 و 5 میلی گرم در لیتر) و 2,4-D (2 میلی گرم در لیتر) و یک نوع سیتوکینین BA ( نیم میلی گرم در لیتر) اجرا شد. نتایج نشان داد که بهترین محیط کشت پایه جهت کالوس زایی زعفران، محیط کشت 1/2MS است. آزمایش دوم جهت دستیابی به بهترین ترکیبات هورمونی بر پایه طرح کاملاً تصادفی طراحی گردید. نتایج مشخص نمود که بهترین ترکیب هورمونی جهت کالوس زایی، واکشت و نگهداری کالوس ها، ترکیب هورمونی (3 میلی گرم در لیتر)NAA و (نیم میلی گرم در لیتر) BA با 70 درصد بود. آزمایش 3 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو عامل سدیم پیرووات (صفر، 10، 20، 50 و 100 میکرومولار) و گلوکز (15، 30، 60 و 90 گرم در لیتر) در 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد تیمارهای سدیم پیرووات و گلوکز باعث افزایش وزن تر، وزن خشک، فنل کل، فلاونوئید و فعالیت ضد اکسایشی کل نسبت به شاهد شد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) بیشترین مقدار کروسین 30 میلی گرم در گرم وزن خشک در تیمار50 میکرومولار سدیم پیرووات و 30 گرم در لیتر گلوکز و بیشترین مقدار پیکروکروسین 27 میلی گرم در گرم وزن خشک در تیمار 10 میکرومولار سدیم پیرووات و 15 گرم در لیتر گلوکز بدست آمد. همچنین آنالیز HPLC مقدار سافرانال را در هیچ کدام از تیمارها مشخص ننمود.

شناسایی گیاهان مقاوم به کم آبی که دارای بازده اقتصادی بالایی نیز باشند، می تواند موجب افزایش بهره وری تولید در شرایط دیم باشد. مرزه (Satureja sp.) از گیاهان دارویی پرکاربرد خانواده نعناع (Lamiaceae) می باشد که تنوع گونه ای زیادی دارد. در این پژوهش برخی از ویژگی های عملکردی، فیتوشیمیایی و نیز میزان تحمل به کم آبی تعدادی از گونه های بومی مرزه مورد ارزیابی قرار گرفت. پژوهش مذکور در سال 1397 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل تیمارهای آبیاری (هر هفته یکبار) و عدم آبیاری (دیم) بوده و کرت های فرعی شامل پنج گونه مرزه بومی ایران شامل، مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica)، مرزه سهندی (Satureja sahendica)، مرزه سنبله ای (spicigera Satureja)، مرزه گل درشت (macrantha Satureja) و مرزه جنگلی (Satureja mutica) بودند. برداشت در مرحله ی گلدهی و اسانس گیری توسط کلونجر به مدت سه ساعت انجام گرفت. صفات ارتفاع گیاه، عرض بوته، وزن تر کل بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک گل و برگ، وزن ماده خشک کل، درصد اسانس، فنول کل و ظرفیت ضد اکسایشی تحت تاثیر معنی دار تیمار آبیاری قرار گرفتند. همچنین صفات ارتفاع گیاه، عرض بوته، وزن تر کل بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک گل و برگ، وزن ماده خشک کل، درصد اسانس، ظرفیت ضد اکسایشی و فنول تحت تاثیر تیمار گونه قرار گرفتند. اما تنها صفت درصد اسانس و ظرفیت ضد اکسایشی تحت تاثیر اثر متقابل آبیاری×گونه قرار گرفتند. کل ترکیبات شناسایی شده اسانس 28 ترکیب و بیشترین تعداد ترکیبات شناسایی شده مربوط به مرزه سهندی تیمار آبی و دیم، و مرزه جنگلی تیمار دیم با 26 ترکیب شناسایی شده بود. همچنین بالاترین مقدار اجزای اسانس مربوط به گونه ی مرزه جنگلی در تیمار دیم بوده است. ترکیبات پی-سیمن، گاما- ترپینن، تیمول و کارواکرول ترکیبات غالب مشترک در همه گونه های مورد مطالعه بودند. بیشترین مقدار پی-سیمن (75/20±12/24)، گاما-ترپینن (82/0±28/21)، تیمول (56/4±34/49) و کارواکرول (98/5±32/60) به ترتیب در تیمار دیم گونه های سهندی، جنگلی، گل درشت و بختیاری مشاهده شد . شاخص های MP، GMP، STI و HAM، شاخص های برتر جهت تفکیک و شناسایی گونه های برتر از لحاظ تحمل به کم آبی تشخیص داده شدند. بر اساس شاخص های تنشی ارزیابی شده، گونه ی S. spicigera متحمل ترین گونه به شرایط دیم تشخیص داده شد.

استفاده از گیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی به دلیل موثرتر بودن و نیز عوارض جانبی کمتر در حال افزایش است. از همین رو مطالعه این گیاهان از اهمیت خاصی در علم پزشکی برخوردار است. ارکیدها گیاهانی گلدار، نهاندانه و تک لپه جز خانواده ارکیدسانان می باشند که علاوه بر اهمیت زینتی، تعداد زیادی از گونه های آن دارای خصوصیات دارویی می باشند. هدف از تحقیق حاضر مقایسه مقدار فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی و اتانولی و همچنین مقدار نشاسته و مقدار گلوکومانان چهار نوع ارکید بومی خاکزی ایرانی شاملHimantoglusum affine ، Orchis mascula، Anacamptis coriophora و Dactylorhiza umbrosa و شناسایی ترکیبات فیتوشیمیایی موجود در عصاره هیدروالکلی برگ و غده با استفاده از آنالیزGC/MS است. نتایج بدست آمده از این تحقیق به این شرح بود که مقدار فنول و فلاونوئید عصاره متانولی غده گونه O.mascula دارای بیشترین مقدار و عصاره اتانولی برگ D.umbrosa دارای کمترین مقدار بود. گونه های که مقدار فنول و فلاونوئید بیشتری داشتند دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتری بودند هر چند در کل ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتر آن ها نزدیک به هم بودند. در بین دو اندام غده و برگ گیاهان مقدار فنول، فلاونوئید و ظرفیت آنتی اکسیدانی غده بیشتر از برگ بود، همچنین حلال متانول بیشتر از اتانول ترکیبات فنولی و فلاونوئید را از گیاهان استخراج کرد و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی بالاتر بود. در رابطه با مقدار گلوکومانان و نشاسته، گونه های D.umbrosa، A.coriophora، H.affine و O.mascula به ترتیب دارای بیشترین مقدار نشاسته و گونه های O.mascula، H. affine، A. coriophora و D. umbrosa به ترتیب دارای بیشترین مقدار گلوکومانان بودند. در واقع گونه های که گلوکومانان بیشتری داشتند نشاسته کمتری دارا بودند. بررسی نتایج آنالیز GC-MS نشان داد که ترکیبات فیتوشیمیایی متفاوتی در عصاره اتانولی و متانولی غده و برگ این چهار گونه وجود دارد. در واقع نوع اندام (برگ و غده) و نوع حلال (متانول و اتانول) تاثیر زیادی بر ماهیت و درصد ترکیبات فیتوشیمیایی داشت. یکی از ترکیب های شناسایی شده در این گیاهان، ترکیب 1,2,3-Propanetriol, monoacetate، که از استرهای اسید استیک حاصل از گلیسرول می باشد که استفاده گسترده ای به عنوان طعم دهنده غذا، حلال و افزودنی های غذایی دارد.

سرطان سینه یکی از شایع ترین سرطان ها در میان زنان است که از تکثیر بی رویه ی سلول های اپی-تلیال پستان ایجاد می شود. شیمی درمانی یکی از متداول ترین روش درمانی سرطان سینه است که با عوارض جانبی بسیار زیادی مانند مرگ سلول های سالمِ در حال تکثیر و مقاومت دارویی همراه است. تلاش برای یافتن ترکیبات جدید و فاقد عوارض جانبی ضروری به نظر می رسد. یکی از راهکارها، جستجوی ترکیبات ضدسرطانی جدید در منابع طبیعی و گیاهی است. آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak. یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده یLamiaceae است که حاوی ترکیبات دارویی ارزشمندی است. در این پژوهش برای اولین بار اثر غلظت های مختلف اسانس آویشن دنایی بر دو رده ی سلولی سرطان سینه شامل MDA-MB-231 و MCF-7 در مدت زمان های 24 و 48 ساعت در کشت تک لایه و کشت سه بعدی با تست MTT بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانس آویشن دنایی به صورت وابسته به غلظت و وابسته به زمان مرگ سلولی را در هر دو رده ی سلولی القا می کند. IC50 اسانس در کشت سه بعدی بیشتر از کشت تک لایه بود که نشانگر مقاومت سلول های اسفروئیدی به مرگ سلولی است. رده ی سلولی L929 به عنوان سلول سالم، مقاومت بیشتری در برابر اثر سمیت سلولی اسانس داشت که نشان دهنده ی اثر قوی تر اسانس بر سلول های سرطانی است. هم چنین در این پژوهش، اثر اسانس بر فعالیت ماتریکس متالوپروتئینازهای خارج سلولیِ -2 و -9 با روش زایموگرافی مورد بررسی قرار گرفت. این آنزیم ها به علت توانایی هیدرولیز ماتریکس خارج سلولی می-توانند نقش مهمی را در بروز و متاستاز سرطان سینه داشته باشند. فعالیت ماتریکس متالوپروتئیناز-2 در محیط کشت سلول های MDA-MB-231 تیمار شده با غلظت های 2/0 و 5/0 میلی گرم در میلی لیتر اسانس، کاهش معناداری در مقایسه با کنترل داشت. فعالیت ماتریکس متالوپروتئیناز-9 هم در محیط کشت سلول های MDA-MB-231 تحت تیمار اسانس با غلظت 5/0 میلی گرم در میلی لیتر نسبت به کنترل کاهش معناداری داشت. علاوه بر خاصیت ضدسرطانی، خاصیت ضد اکسایشی اسانس با روش ABST بررسی شد. اسانس دارای فعالیت ضد اکسایشی بود. تیمول (79/32%)، متیل اترکارواکرول (307/8%)، پارا-سیمن (024/7%)، بتا-کاریوفیلن (023/7%) و کاریوفیلن اکسید (390/6%) ترکیبات غالب اسانس آویشن دنایی بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس آویشن دنایی یک منبع غنی از ترکیبات با اثر مهاری بر تکثیر سلول های سرطان سینه و فعالیت ضداکسایشی است.

سرطان سینه یک بیماری پیچیده است که دومین عامل مرگ ومیر زنان در سراسر جهان می باشد. شیمی درمانی یکی از متداول ترین روش درمانی سرطان سینه هستند که با عوارض جانبی بسیار زیادی مانند مرگ سلول های سالمِ در حال تکثیر و مقاومت دارویی همراه است. تلاش برای یافتن ترکیبات بهتر و فاقد عوارض جانبی ضروری به نظر می رسد. یکی از راهکارها، جستجوی ترکیبات ضدسرطانی جدید در منابع طبیعی و گیاهی است. زعفران زاگرس با نام علمی Crocus cancellatus subsp. damascenus (Herb.) B.Mathew یکی از گونه های جنس Crocus است که در منطقه زاگرس می روید. بر این اساس در این پژوهش برای اولین بار اثر سیتوتوکسیک کلاله و بنه ی زعفران زاگرس بر دو رده ی سلولی سرطان سینه شامل MDA-MB-231 و MCF-7 بررسی شد. ابتدا عصاره ی اتانولی از کلاله و عصاره ی متانولی از بنه ی زعفران زاگرس تهیه شد. سپس اثر غلظت های مختلف عصاره ها بر بقای هر دو رده ی سلولی در مدت زمان های 24 و 72 ساعت در کشت تک لایه و کشت سه بعدی با تست MTT بررسی شد. نتایج نشان داد که عصاره ها به صورت وابسته به غلظت و وابسته به زمان سبب مرگ هر دو رده ی سلولی می شوند. اثر سیتوتوکسیک عصاره ی کلاله بیشتر از عصاره ی بنه بود. IC50های عصاره ها در کشت سه بعدی بیشتر از کشت تک لایه بودند که نشانگر مقاومت سلول-های اسفروئیدی به مرگ سلولی است. هم چنین در این پژوهش، اثر عصاره ها بر فعالیت ماتریکس متالوپروتئینازهای خارج سلولیِ -2 و -9 با روش زایموگرافی مورد بررسی قرار گرفت. این آنزیم ها به علت توانایی هیدرولیز ماتریکس خارج سلولی می توانند نقش مهمی را در بروز و متاستاز سرطان پستان داشته باشند. اثر عصاره ها بر فعالیت متالوپروتئینازهای -2 و -9 مانند دوکسوروبیسین (داروی مورد استفاده به عنوان کنترل مثبت) بود. بررسی عصاره ی اتانولی کلاله با استفاده از GC-MS، وجود 28 ترکیب را نشان داد که شناخته شده ترین آنها، اسید چرب اشباع پالمیتیک و اسیدهای چرب غیراشباع اسید لینولئیک، متیل لینولئیک اسید، اولئیک اسید و استئاریک اسید و هم چنین سافرانال بود. وجود سافرانال در عصاره با روش LC-MS هم تائید شد. ترکیب پیکروکروسین هم در عصاره ی اتانولی کلاله با روش LC-MS/MS شناسایی شد. علاوه بر خاصیت ضدسرطانی، خاصیت آنتی اکسیدانتی هر دو عصاره ی بنه و کلاله با روش ABST بررسی شد. عصاره ها فاقد فعالیت آنتی اکسیدانتی بودند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که زعفران زاگرس حاوی ترکیب (ترکیبات) با اثر مهاری بر تکثیر سلول های سرطان سینه است.

امروزه تقاضای مصرف کنند گان برای استفاده ی کمتر از نگهدارنده های مواد غذایی مصنوعی در سراسر جهان افزایش یافته است . بنابر این تحقیقات بر روی گیاهان دارویی برای استخراج آنتی اکسیدان های طبیعی وکم هزینه متمرکز شده اندکه می توانند جایگزین مواد افزودنی مصنوعی شودکه ممکن است سرطان زا و سمی باشند. در این زمینه روغن های ضروری و عصاره های مختلف گیاهان به عنوان ترکیبات ضد میکروبی، ضد قارچی و آنتی -اکسیدان توجه زیادی را به خود جلب کرده و اساس بسیاری از برنامه های کاربردی شامل حفظ مواد غذایی خام و فراوری شده و پزشکی و دارو را تشکیل داده است. تجزیه و تحلیل کروماتوگرافی و طیف سنجی جرمی (GC-MS) حضور87 ماده در اسانس H . longiflorus را نشان داده است. اجزای اصلی اسانس این گیاه شامل آلفا پینن (16/%10) ، 1 و 8 سینئول (53/1 %) و لینالول (98/2 %) می باشد. قسمت های هوایی این گیاه به عنوان ضد التهاب، آرامبخش و ضد آلرژی برای بیماری های پوستی در طب سنتی استفاده می شوند. اخیراً اثرات ضد میکروبی، ضد قارچی وآنتی اکسیدانی این گیاه نیز به اثبات رسیده است

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) کاربردهای زیادی در صنایع دارویی و غذایی دارد. با توجه به نقش مؤثر عناصر ریزمغذی در عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی، تأثیر محلول پاشی با غلظت های مختلف کلات آهن (شاهد(صفر)، 5/1 و 3 گرم در لیتر) و کلات روی (شاهد (صفر)، 5/1 و 3 گرم در لیتر) بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی، اجزا و محتوای اسانس، میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی رازیانه ی بومی و اصلاح شده (رقم شوروک شاری) ارزیابی گردید. آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده درقالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در دانشگاه کردستان انجام گرفت. اثر متقابل سه گانه کلات آهن، کلات روی و نوع رقم تأثیر معنی داری بر هیچ کدام از صفات نداشتند. کلات روی بر اکثر صفات مورفولوژیکی تأثیر معنی داری داشت و بیشترین محتوای اسانس (06/5%) و عملکرد اسانس (07/35 لیتر در هکتار) متعلق به تیمار 3 گرم در لیتر و بیشترین عملکرد بذر (2/884 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار صفر کلات روی بود. اثر ساده کلات آهن بر میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی تأثیر معنی داری داشت طوری که بیشترین میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی (به ترتیب 61/192 میلی گرم در گرم عصاره خشک و 106/0 میلی‎گرم در میلی لیتر) در غلظت 3 گرم در لیتر کلات آهن بدست آمدند. رقم تأثیر معنی داری براکثر صفات داشت، طوری که بیشترین میانگین تعداد چتر در بوته، عملکرد بذر و عملکرد اسانس (به ترتیب 29/25، 26/765 کیلوگرم در هکتار و 27/34 لیتر در هکتار)، متعلق به رازیانه ی بومی بود و بیشترین میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی (به ترتیب 23/176 میلی گرم در گرم عصاره خشک و 106/0 میلی گرم در میلی لیتر) متعلق به رازیانه شوروک شاری بود. اثر متقابل کلات آهن و کلات روی تنها بر قطر بذر، اثر متقابل کلات روی و نوع رقم تنها بر تعداد چترک و اثر متقابل کلات آهن و نوع رقم تنها بر فعالیت ضداکسایشی تأثیر معنی داری داشتند. نتایج آنالیز اسانس ها نشان داد که در هر دو نوع رازیانه، ای -آنتول به عنوان جزء غالب اسانس بود. در نهایت از بین تیمارهای کودی اعمال شده، تیمار 3 گرم در لیتر کلات روی و تیمار صفر کلات روی و همچنین از بین دو نوع رازیانه ی کشت شده، رازیانه ی بومی ازلحاظ صفات رویشی، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و درصد اسانس برتر شناخته شدند و رازیانه ی شوروک شاری از لحاظ میزان فنول و فعالیت ضداکسایشی به عنوان رقم شاخص تر در این پژوهش بود.

توسعه روش های نوین برای استخراج اسانس از گیاهان دارویی روز به روز در حال گسترش است است. هدف از این پژوهش، پیاده سازی و ارزیابی سامانه استخراج اسانس به کمک انرژی مایکروویو می باشد. سامانه توسعه داده شده دارای بخش های مانند آون مایکروویو، کندانسور، بالن تقطیر و سامانه جمع آوری اسانس می باشد. برای طراحی آزمایش های لازم برای ارزیابی سامانه اسانس گیری توسعه داده شده از روش سطح پاسخ با طرح مرکب مرکزی (CCD) استفاده شد. 13 آزمایش با سه سطح توان (300، 600 و 900 وات) و سه سطح زمان (5 دقیقه، 20 دقیقه و 35 دقیقه) برای اندازه گیری بازده اسانس استخراجی در نظر گرفته شد. بازده اسانس استخراجی به کمک روش سطح پاسخ مدل سازی و بهینه سازی شد. همچنین کیفیت و درصد ترکیبات استخراجی در هر تیمار آزمایشی به کمک کروماتوگرافی طیف سنج جرمی (GC-MS) تعیین گردید. بازده و کیفیت اسانس استخراجی توسط کلونجر هم به عنوان یک تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مدل درجه دو توانی قادر است بازده اسانس را با R2، R2Adj, R2Pre بترتیب با مقادیر 9590/0، 9459/0 و8864/0 پیش بینی کند. همچنین نتایج بهینه سازی نشان داد که توان 866 وات و زمان 34 دقیقه بعنوان شرایط بهینه کاری سامانه اسانس گیری بدست آمد که با این شرایط کاری بازده اسانس استخراجی به 37/0 رسید. همچنین تجزیه و تحلیل اسانس های استخراج شده توسطGC-MS نشان داد در تیمارهای مختلف تعداد و درصد ترکیبات غالب بدست آمده متفاوت هستند. در تیمار 900 وات، ترکیبات غالب اسانس عبارتند بودند از کاریوفیلن، بورنئول، وربنون و کاریوفیلن اکساید در حالیکه که در تیمارهای 300 و 600 وات به همراه کلونجر ترکیبات غالب عبارت بودند از آلفاپینن، کامفن، کامفور.

رزماری (L. Rosmarinus officinalis) یکی از گیاهان دارویی خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است که کاربردهای فراوانی در صنایع دارویی و آرایشی - بهداشتی دارد. بهینه سازی شرایط کاشت، برداشت و پس از برداشت به منظور دستیابی به بالاترین کمیت و کیفیت ماده مؤثره امری ضروری است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر کودهای نیترات پتاسیم و فسفات نیترات آمونیوم، زمان های مختلف برداشت طی روز و روش های مختلف خشک کردن بر خصوصیات عملکردی و فیتوشیمیایی رزماری، در دو آزمایش جداگانه در سال های 1398 - 1397 در دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام گرفت. آزمایش اول در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار (بدون مصرف کود (شاهد)، 120 کیلوگرم در هکتار نیترات پتاسیم و 120 کیلوگرم در هکتار فسفات نیترات آمونیوم) در سه تکرار و آزمایش دوم به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور زمان برداشت در سه سطح (قبل از طلوع آفتاب، ظهر و پس از غروب آفتاب) و روش خشک کردن در سه سطح (سایه، آون 60 درجه سلسیوس و مایکروویو توان 180 وات) در سه تکرار اجرا گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، تیمار کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد تأثیر معنی داری نداشت، در حالی که بالاترین درصد (15/1 درصد) و عملکرد (84 لیتر در هکتار) اسانس و بیشترین میزان ترکیبات فنولی (81/214 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره خشک) مربوط به کاربرد کود شیمیایی فسفات نیترات آمونیوم بود. همچنین بالاترین درصد اسانس (12/1 درصد) از گیاهان برداشت شده قبل از طلوع آفتاب و خشک شده در سایه به دست آمد، در حالی که بیشترین میزان ترکیبات فنولی (21/215 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره خشک) و کمترین میزان پتانسیل آنتی اکسیدانی (85/31 میکروگرم عصاره خشک در میلی لیتر متانول) مربوط به گیاهان برداشت شده در ظهر و خشک شده در سایه بود. کوتاهترین مدت زمان خشک شدن (4/20 دقیقه) به گیاهان برداشت شده قبل از طلوع آفتاب و خشک شده با مایکروویو اختصاص داشت. تعداد، نوع و میزان ترکیبات اسانس در تیمارهای مختلف اعمال شده با هم متفاوت بودند. بنابراین، بسته به نوع استفاده از اسانس، می توان تیمار مناسب را اعمال کرد. به طور کلی و بر اساس مجموع صفات اندازه گیری شده، استفاده از کود شیمیایی فسفات نیترات آمونیوم، برداشت قبل از طلوع آفتاب و هنگام ظهر و خشک کردن در سایه، در کشت و فرآوری رزماری پیشنهاد می گردد.

فواید میوه ها و سبزی ها در ترکیب رژیم غذایی انسان به خوبی شناخته شده است سبزی ها قسمت های تازه و خوراکی گیاهان علفی هستند و برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماریها بسیار مفید و ارزشمند میباشند. با توجه به اهمیت رازیانه به عنوان یک سبزی و یک گیاه دارویی و نقش تنظیم کننده های رشد گیاهی در بهبود رشد و عملکرد و تغییر در کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه، تحقیق حاضر با هدف مطالعهی بررسی تأثیر SNP و GABA بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی رازیانه و بررسی تأثیر SNP و GABA بر میزان و اجزای اسانس اندام های رویشی رازیانه صورت گرفت. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی و با اجرای تیمارها بهصورت دو آزمایش جدا اجرا شد. در آزمایش اول اثر GABA در 3 سطح (صفر، 5 و 10 میلی مولار) و در آزمایش دوم اثر SNP در 3 سطح (صفر، 25/1 و 5/2 میلی مولار) بررسی شد. نتایچ حاصل از این آزمایش نشان داد که تیمارهای GABA و SNP باعث تغییر در خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه رازیانه گردیدند. هر دو غلظت سدیم نیتروپروساید و گاما آمینو بوتیریک اسید رشد گیاه و خصوصیات رویشی گیاه رازیانه از جمله تعداد برگ، طول و عرض برگ، قطر ساقه، حجم ریشه، وزن تر اندامهای هوایی و ریشه و وزن خشک ساقه و برگ را بهبود بخشید. همچنین شاخص های فیزیولوژیکی از جمله فنول کل، فلاونوئید برگ و گل آذین، فعالیت ضد اکسایشی برگ و گل آذین، کلروفیل a، b و کلروفیل کل و کاروتنوئید در هر دو تیمار GABA و SNP افزایش معنی داری را نشان داد. ارتفاع گیاه در هر دو تیمار GABA بهطور معنیداری افزایش یافت اما SNP تنها در غلظت 5/2 میلیمولار روی ارتفاع گیاه تأثیرگذار بود. علاوه بر این تعداد چتر در تیمار SNP در غلظت 25/1 و 5/2 میلی مولار و در غلظت 10 میلیمولار GABA افزایش معنی-داری را نشان داد. از نظر تاثیر این تیمارها روی ترکیبات فیتوشیمیایی رازیانه تیمارهای GABA و SNP در غلظت 25/1 و 5/2 میلی مولار، باعث افزایش معنی داری در تعداد ترکیبات فیتوشیمیایی رازیانه در مقایسه با تیمار شاهد شدند

مرزه اورامانی (Satureja avromanica Maroofi) گیاهی دارویی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) و بومی استان کردستان بوده که شدیداً در معرض خطر انقراض است. اسانس این گیاه به دلیل تیمول بالایی که دارد، بسیار ارزشمند است. لذا بررسی روش های مختلف ازدیاد و بهبود کمی و کیفی اسانس این گیاه ضروری به نظر می‎رسد. تحقیق حاضر باهدف بررسی تاثیر غلظت های مختلف سیمواستاتین و اسید سالیسیلیک بر برخی ویژگی های مورفو- فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه در سیستم درون شیشه ای انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو عامل سیمواستاتین (5، 10 و 20 میکرو‎مولار) و اسید سالیسیلیک (1/0، 3/0 و 5/0 میلی مولار) و چهار تکرار طراحی گردید. نتایج نشان داد که تیمارهای سیمواستاتین و اسید سالیسیلیک موجب افزایش وزن خشک، طول شاخه، سطح برگ، محتوای رنگیزه‎های فتوسنتزی، پایداری غشای، پرولین، فنول کل و فلاونوئید کل، فعالیت ضداکسایش کل، پروتئین‎های محلول کل، فعالیت آنزیم‎های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز شد. درحالی که تیمارهای سیمواستاتین و اسید سالیسیلیک تعداد شاخه، محتوای مالون دی آلدئید، پراکسیدهیدروژن و فعالیت آنزیم پلی‎فنول اکسیداز را کاهش دادند. غلظت‎های 20 میکرو‎مولار سیمواستاتین و 5/0 میلی‎مولار اسید سالیسیلیک اثر مناسب‎تری نسبت به سایر غلظت‎های مورداستفاده بر بهبود ویژگی‎های مورفو- فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی مرزه اورامانی داشتند. در بین اثرات متقابل سیمواستاتین و اسید سالیسیلیک فقط در تیمار‎های 5 میکرو‎مولار سیمواستاتین + 1/0 میلی‎مولار اسید سالیسیلیک و 5 میکرو‎مولار سیمواستاتین و 3/0 میلی‎مولار اسید سالیسیلیک سبب بهبود ویژگی‎های گیاه مرزه اورامانی شدند. درحالی که سایر تیمارهای متقابل موجب عدم رشد گیاه و درنهایت از بین رفتن ریز نمونه ها شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تیمار سیمواستاتین و اسید سالیسیلیک هرکدام به تنهایی می‎توانند به حفظ بقا و نیز بهبود ویژگی‎های مورفو- فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی کمک کنند.

توت فرنگی یکی از مهم ترین محصولات باغبانی در ایران و جهان به شمار می رود. کشت توت فرنگی به دلیل دارا بودن ویتامین ث، منگنز، پتاسیم، اسیدفولیک، آنتوسیانین ها، فلاونول ها و فلاونویید ها دارای اهمیت اقتصادی و تغذیه ای است. به منظور بررسی اثر اسیدهیومیک در سه سطح )صفر، 300 و 600 میلی گرم در لیتر)، محیط کشت در دو سطح ( کوکوپیت و پرلیت به نسبت مساوی، پوکه ریز و درشت به نسبت مساوی) و زمان برداشت در سه سطح (15 فروردین تا 15 اردیبهشت، 15 اردیبهشت تا 15 خرداد، 15 خرداد تا 15 تیر) بر ویژگی های کمی وکیفی توت فرنگی رقم آروماس، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام گرفت. در این آزمایش کربوهیدرات های محلول کل برگ و طوقه، پروتئین های محلول کل برگ و طوقه، عملکرد، عناصر معدنی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، منیزیم، بُر، مس، روی و منگنز) و برخی خصوصیات میوه (تعداد میوه، وزن تک میوه، نوع میوه در سه درجه (1، 2 و3)، سفتی، اسیدیته کل، مواد جامد محلول میوه، ویتامین ث، شاخص های رنگی، کربوهیدرات، پروتئین، آنتوسیانین، فنول کل، فلاونوئید و ظرفیت ضد اکسایشی) اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد بیشترین مقدار کربوهیدرات‎های محلول کل برگ و طوقه مربوط به تیمار هیومیک‎اسید با غلظت 600 پی پی‎ام در محیط کشت کوکوپیت پرلایت بود. بیش ترین مقدار پروتئین‎های محلول کل برگ و طوقه در تیمار300 پی‎پی‎ام هیومیک‎اسید در محیط کشت کوکوپیت پرلایت مشاهده شد. بیشترین مقدار کلسیم مربوط به شاهد در محیط کشت پوکه بود. تیمار هیومیک‎اسید در محیط کشت کوکوپیت پرلایت در غلظت 600 پی پی ام بطور معنی‎داری میزان عنصر کلسیم را افزایش داد. بیشترین مقدار عنصر آهن در تیمار هیومیک‎اسید با غلظت 600 پی‎پی‎ام هیومیک‎اسید در محیط کشت کوکوپیت پرلایت مشاهده شد. در محیط کشت پوکه کاربرد تیمار 300 پی‎پی‎ام هیومیک‎اسید نسبت به شاهد افزایش معنی‎داری روی مقدار آهن داشت. محیط کشت کوکوپیت پرلایت سبب افزایش معنی‎دار در مقدار عنصر روی شد. استفاده از تیمار هیومیک‎اسید در هر دو محیط کشت تفاوت معنی‎داری روی عنصر روی نداشت. بیشترین تعداد میوه مربوط به چین سوم محیط کشت کوکوپیت و پرلیت تیمار شده با 600 پی پی ام هیومیک اسید، بیشترین وزن تک میوه در چین دوم م

بیماری آنتراکنوز توت فرنگی توسط قارچ Colletotrichum nymphaeae ایجاد می گردد. این بیماری مهمترین بیماری توت فرنگی در جهان و ایران است و خسارت آن روی کمیت و کیفیت محصول توت فرنگی قابل توجه است. در این تحقیق تأثیر اسانس هشت گیاه شامل سیر، بومادران، اسطوخودوس، رزماری، کما، مریم گلی، پونه، علف لیمو و دو قارچکش شیمیایی بنام کاپتان و پریستین در شش غلظت مختلف برروی قارچ C. nymphaeae در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا به روش تقطیر، با استفاده از دستگاه کلونجر اسانس گیاهان استخراج و ترکیبات اسانس ها به روش گاز کروماتوگرافی با طیف سنجی جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. در مرحله ی بعد اثرات ضد قارچی اسانس های گیاهی به همراه قارچکش های شیمیایی بر روی میزان بازدارندگی از رشد میسیلیوم و جوانه زنی اسپور قارچ عامل آنتراکنوز توت فرنگی بررسی شد. در شرایط آزمایشگاه اسانس های مورد مطالعه روی رشد میسیلیوم و جوانه زنی اسپور قارچ اثر بازدارندگی داشتند، اما اسانس پونه، سیر و علف لیمو اثر بازدارنگی مناسب تر و قابل توجهی نسبت به سایر اسانس ها و در برخی موارد نسبت به قارچکش کاپتان از خود نشان دادند و کمترین EC50 و بیشترین بازدارندگی را روی رشد C. nymphaeae داشتند. مقدار EC50 اسانس های سیر، بومادران، اسطوخودوس، رزماری، کما، مریم گلی، پونه، علف لیمو و دو قارچکش کاپتان و پریستین روی قارچ بیمارگر آنتراکنوز توت فرنگی بترتیب 106/10، 59/40، 76/49، 77/43، 065/65، 88/105، 06/11، 79/12، 79/62 و 79/3 درصد بودند. در شرایط گلخانه نیز اسانس سیر، پونه، علف لیمو و قارچکش پریستین اثرات مناسب تری نسبت به سایر تیمارها از خود نشان دادند و شدت بیماری را به نسبت قابل توجهی در مقایسه با شاهد کاهش دادند. علاوه بر این ها در این پژوهش تأثیر اسانس های گیاهی مورد مطالعه بر کیفیت میوه در زمان پس از برداشت میوه توت فرنگی رقم پاروس در طی ذخیره سازی شامل تأثیر آن ها بر روی کاهش وزن، سفتی میوه، اسیدیته، اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، ویتامین ث، شاخص a*، فنول، ترکیبات فلانوئید، فعالیت ضد اکسایشی کل، فعالیت آنزیم پراکسیداز، بعد 0، 4 و 8 روز پس از نگهداری در دمای 1 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90 درصد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اسانس های گیاهی توانایی حفظ و نگهداری کیفیت میوه توت فرنگی را در