محمود حاجی رحیمی

با توجه به این مهم که 1414000 از مساحت استان کردستان را مراتع با درجات مختلف تشکیل می‌دهند مدیریت مناسب، اجرای طرح‌‌های مطالعاتی، بهره‌برداری صحیح و بهینه در جهت جلوگیری از فرسایش و تخریب منابع طبیعی لازم و ضروری می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی طرح بهره‌برداری از منابع طبیعی ( طرح طوبی) در اراضی ملی شهرستان سنندج، به شیوه توصیفی و در چارچوب الگوی تحلیل منفعت به هزینه با روش پیمایش میدانی انجام شده است به این منظور پرسشنامه‌ها با استفاده طیف لیکرت پنج گزینه‌ای طراحی گردیدند و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ در سطح 0.77 تایید شد. تعداد نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران 170 نفر به روش تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده با نرم افزارهای آماری spss و excelانجام گرفت طبق نتایج حاصل از آمار توصیفی بیش‌تر بهره‌برداران در گروه سنی 60- 50 سال (36.5 درصد) قرار داشتند و 166 نفر ( 97.6 درصد) از آنان مرد بودند اکثر بهره‌برداران با درصد فراوانی (35.9) دارای تحصیلات راهنمایی و 50 درصد بهره‌برداران 20-10 سال سابقه‌ی باغداری داشتند. 71.2 درصد نیز دارای خانوارهای 6- 3 نفره بودند، 57.6 درصد به شغل کشاورزی اشتغال داشتند و 67.1 درصد ساکن روستای محل اجرای طرح بودند. با بررسی دیدگاه بهره‌برداران در مورد آثار مثبت اقتصادی، گسترش مالکیت بهره‌بردار بر منابع ملی با میانگین امتیاز 3.64 از 5 بیش‌ترین اثر را داشته، هیچ کدام از آثار منفی اقتصادی از دید بهره‌برداران مهم نبوده است و میانگین گویه‌های مورد بررسی کم‌تر از 2 به دست آمد. جلوگیری از مهاجرت خانوارهای بهره‌بردار با میانگین 2.52 و دعوای حقوقی با جهاد کشاورزی و ارگان‌های واگذارکننده با میانگین 2.82 به ترتیب شاخص‌های برجسته‌ی آثار مثبت و منفی اجتماعی طرح بودند. موثرترین اثر مثبت زیست محیطی طرح حفظ پوشش گیاهی در محل اجرا با میانگین 4.01 و صدمه به حیات وحش با میانگین 3.04 از تاثیرگذارترین آثار منفی زیست محیطی بود. 60 درصد بهره‌برداران طرح را موفق یا خیلی موفق ارزیابی کردند، همت و تلاش مجری طرح با میانگین 4.18 شاخص موثر در موفقیت و عدم حمایت و برنامه‌ریزی سازمان‌های واگذارکننده با میانگین 3.95 مهم‌ترین عامل موثر در شکست طرح بود. علاوه بر بررسی و تحلیل منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی طرح از دید گاه بهره‌برداران، یک تحلیل کلان منفعت به هزینه برای طرح طوبی در کل استان بر اساس اراضی واگذار شده در دوره اجرای طرح طی سال‌های 1378 تا 1384 با استفاده از آمار و اطلاعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و داده‌های پژوهش برای یک دوره 27 ساله شامل 7سال دوره اجرا و20 سال دوره سودآوری تدوین شد. بر این اساس نسبت منفعت خصوصی (PB ) به هزینه خصوصی (PC) معادل 49/1 بدست آمد که نشان از نسبت بالای سودآوری خصوصی با لحاظ ارزش افزوده زمین است. اما ارزش فعلی خالص منفعت عمومی (NSPV ) با نرخ تنزیل 8 درصد منفی به دست آمد نسبت منفعت عمومی (SB )به هزینه عمومی (SC )معادل 90/0 بود که بیانگر عدم سودآوری عمومی است. همچنین بعد از شاخص‌سازی متغیر‌ها، نقش آنها بر میزان موفقیت در کنار متغیرهای دموگرافی سنجیده شد. نتایج حاصل از رگرسیون خطی چندگانه نشان داد متغیرهای شغل، تلاش شخصی، اعتبار و تسهیلات بانک‌ها و رشد و رونق کشاورزی بر میزان موفقیت طرح اثرگذار بودند.

به دلیل اهمیت شیر و فرآورده‌های لبنی در سلامت و امنیت غذایی جامعه، اشتغال‌زایی و افزایش درآمد دامداران؛ تولید و مصرف آن همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اقتصادی بوده است اما با وجود اهمیت مصرف شیر برای سلامت انسان، مصرف آن در ایران کمتر از مقدار توصیه ‌شده از سوی فائو می‌باشد؛ بنابراین ضرورت دارد ترجیحات مصرف‌کنندگان برای مصرف این کالای استراتژیک و عوامل موثر بر تقاضای آن بررسی شود. در این راستا در مطالعه حاضر ترجیحات مصرف‌کنندگان شهر سنندج برای مصرف انواع شیر فله‌ای، پاستوریزه و استریلیزه با استفاده از مدل لاجیت چندگانه مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 350 خانوار مصرف‌کننده شیر در پاییز 1400 به‌دست‌آمده است. نتایج تحقیق نشان داد، از میان 350 خانوار مصرف‌کننده شیر در شهر سنندج، اولویت مصرف 157 خانوار (9/44 درصد) شیر فله‌ای، ۱۳۶ خانوار (9/38 درصد) شیر پاستوریزه و ۵۷ خانوار (2/16 درصد) شیر استریلیزه می‌باشد. میانگین مصرف شیر فله‌ای، پاستوریزه و استریلیزه به ترتیب 19/2، 54/1 و 93/0 کیلوگرم در هفته‌، حداکثر میزان مصرف شیر در هفته برای شیر فله‌ای، پاستوریزه و استریلیزه به ترتیب ۷، ۵ و ۲ کیلوگرم و حداقل میزان مصرف برای هر سه نوع شیر 5/0 کیلوگرم است. نتایج برآورد مدل لاجیت چندگانه نشان می‌دهد، متغیرهای میزان مصرف شیر در هفته، حضور فرد سالمند در خانواده، تاثیر قیمت بر انتخاب نوع شیر مصرفی، میزان اعتقاد به از بین رفتن خواص مطلوب شیر با پاستوریزه و استریلیزه کردن، میزان اعتقاد به بالاتر بودن ارزش غذایی شیر فله‌ای، میزان اهمیت استفاده غیرمستقیم در انتخاب نوع شیر مصرفی، میزان اهمیت تبلیغات در انتخاب نوع شیر مصرفی، میزان اهمیت به شاخص سلامت محصول در انتخاب نوع شیر مصرفی و میزان اهمیت به شاخص کیفیت در انتخاب نوع شیر مصرفی اثر منفی روی احتمال انتخاب شیر پاستوریزه و استریلیزه نسبت به گروه پایه (شیر فله‌ای) دارند؛ اما متغیرهای سن سرپرست خانوار، سطح تحصیلات سرپرست خانوار، سطح تحصیلات مادر، میزان تاثیر خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف شیر فله‌ای، میزان اهمیت دسترسی راحت در انتخاب نوع شیر مصرفی، میزان اهمیت برچسب و میزان اهمیت برند اثر مثبتی روی احتمال انتخاب شیر پاستوریزه و استریلیزه نسبت به شیر فله‌ای دارند. بزرگ‌ترین نگرانی مصرف‌کنندگان شیر بسته‌بندی‌شده وجود مواد نگهدارنده و عدم اعتماد به صنعت لبنیات و بزرگ‌ترین نگرانی مصرف‌کنندگان شیر فله‌ای بهداشتی نبودن و عدم درج اطلاعات می‌باشد. اکثر مصرف‌کنندگان شیر در شهر سنندج نگران ایمنی شیر مورد استفاده بودند، به همین دلیل از مفهومی به نام برچسب قابلیت ردیابی شیر سوال شد، طبق نتایج در صورت وجود برچسب قابل ‌ردیابی روی انواع شیر، 78 درصد از خانوارهای مورد مطالعه مصرف شیرشان افزایش پیدا می‌کند و همچنین 59 درصد از مصرف‌کنندگان حاضر به پرداخت مبالغ بیشتر برای برچسب قابل ‌ردیابی هستند.

اﻣﺮوزه ﻣﮑﺎﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯿﺪیﺗﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪی روﺳﺘﺎﯾﯽ و ﮐﺸﺎورزی از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. استفاده از روش ها و ابزارهای مکانیزه، ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﮐﻤﯿﺖ در ﮐﺎر و ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻣﺤﺼﻮﻻت، در زﻣﺎن و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﺖ ﻧﯿﺰ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺎس، ﻣﮑﺎﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن اﺻﻠﯽ و ﮐﻠﯿﺪی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺎورزی ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و روﻧﻖ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﮐﺸﺎورزی ﺧﻮد ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در راﺳﺘﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ و کشاورزی اﺳﺖ. توسعه مکانیزاسیون کشاورزی یکی از عوامل مهم و موثر در دستیابی به تولید انبوه اقتصادی و پایدار در تولید محصولات کشاورزی می باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسی نقش مکانیزاسیون کشاورزی، در کنار سایر عوامل موثر، در پیشرفت اقتصادی ، توسعه پایدار و همچنین بررسی مشکلات و موانع موجود و ارائه راهکارهایی جهت توسعه ی این امر در کشور و استان کردستان انجام شده است. برای این منظور، یک مدل خودرگرسیونی با وقفه های توزیعی با استفاده از داده های سری زمانی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران برای ایران و استان کردستان برآورد شد. مطابق با نتایج به دست آمده در این مطالعه، ضریب مکانیزاسیون بر رشد بخش کشاورزی ایران اثر مثبت و معنی دار داشت. در سطح استان کردستان نیز اثر مکانیزسیون بر رشد بخش کشاورزی مثبت به دست آمد؛ هرچند از لحاظ آماری مورد تایید قرار نگرفت. در مجموع با توجه به تاثیر مثبت مکانیزاسیون بر رشد بخش کشاورزی، تاکید بر تقویت آن از طریق آموزش نیروی انسانی و روش های استفاده موثرتر از ماشین آلات کشاورزی در مزارع کشاورزی قابل توصیه است.

در سال های اخیر، توجه به تولید و مصرف غذایی ارگانیک، عاری از نهاده های شیمیایی، در مقابل محصولات رایج که منجر به ایجاد انواع بیماری ها و مشکلات زیست محیطی می شوند و همچنین تولید روز افزون محصولات تراریخته، که از سوی بسیاری از صاحبنظران مورد تایید نمی باشد، افزایش معنی داری نشان می دهد. پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر مصرف محصولات ارگانیک از دیدگاه مصرف کنندگان شهر سنندج می پردازد. داده های مورد نیاز از طریق پیمایش های میدانی با طراحی و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی از 365 پاسخگو از میان شهروندان شهر سنندج برای سال 1399 جمع آوری شد. برای شناسایی عوامل موثر از الگوی لاجیت چندگانه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد 12 درصد از پاسخگویان نسبت به محصولات سالم و ارگانیک اطلاعات کامل دارند. بررسی تمایل به دریافت اطلاعات نشان می دهد، 6/52 درصد از افراد تمایل زیادی به دریافت اطلاعات در مورد محصولات غذایی دارند. سنجش نگرش افراد در مورد تاثیر استفاده از محصولات سالم و ارگانیک بر روی سلامت افراد مورد بررسی قرار که نتایج نشان داد 4/53 درصد از افراد تاثیر استفاده از این محصولات بر روی سلامت را زیاد بیان نمودنند. شفافیت در بازار محصولات کشاورزی توسط پاسخگویان مورد بررسی قرار گرفت که از نظر 4/53 درصد از پاسخگویان شفافیت کم در بازار محصولات کشاورزی وجود دارد. بررسی حساسیت افراد نسبت به سالم و ارگانیک بودن، برچسب دار بودن و اطلاعات کامل در مورد محصولات مصرفی نشان داد 5/45 درصد از حساسیت زیادی برخورداند. تمایل به پرداخت اضافی برای دستیابی به محصولات سالم و ارگانیک مورد بررسی قرار گرفت که بیشتر افراد حاضر به پر داخت 10 تا 20 درصد مبلغ اضافی برای دریافت محصولات سالم و ارگانیک هستند و متغیرهای سن، درآمد و منطقه محل سکونت معنی دار بودنند. در مدل مصرف محصولات سالم و ارگانیک بر اساس اطلاعات مصرف کننده در حالت اطلاعات کامل، سن، درآمد و سلامت محصولات سالم و ارگانیک بر مصرف این محصولات اثر گذار و بالابودن قیمت محصولات، عدم اطمینان از سالم و ارگانیک بودن، عدم دسترسی به محصولات سالم و ارگانیک و عدم اطلاع رسانی و آموزش مناسب در مورد محصولات سالم و ارگانیک به عنوان عوامل تاثیرگذار بر عدم مصرف این محصولات بود.

امروزه استانداردها در جهان یکی از مهم ترین معیارهای توسعه یافتگی در مبادلات اقتصادی و صنایع غذایی و یکی از عوامل توسعه کشاورزی به شمار می آیند. با توجه به اهمیت محصولات و فرآورده های غذایی و کشاورزی، بیشترین تعداد استانداردهای ملًی که در سازمان ملی استاندارد ایران از بدو تاسیس تاکنون تدوین شده است، استانداردهای مرتبط با صنایع غذایی و کشاورزی است. بنابراین، بررسی و مطالعه این موضوع دارای اهمیت بالایی است. هدف از این مطالعه بررسی پتانسیل ها و موانع گسترش استاندارد سازی محصولات کشاورزی در استان کردستان می باشد. جامعه آماری شامل کلیه کارشناسان ادارات کل استاندارد، منابع طبیعی، سازمان جهاد کشاورزی، معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کردستان و اعضای هیئت علمی با تخصص های مرتبط در دانشگاه های کردستان، علوم پزشکی و دانشگاه آزاد واحد سنندج می باشد. داده ها از نوع میدانی و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه و روش تمام شماری جمع آوری گردید. از تحلیل عاملی اکتشافی، همبستگی و تخمین معادله رگرسیونی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. براساس نتایج تحلیل عاملی، موانع به هفت عامل پنهان تقسیم بندی شده و هر یک با توجه به ماهیت متغیرهای سازنده هر عامل نامگذاری شدند. این عوامل شامل موانع دانشی، نگرشی، اقتصادی، ساختاری و سازمانی، موانع مربوط به بخش خصوصی و رسانه های جمعی، تجارت و بازاریابی و موانع محیطی، که در مجموع 029/55 درصد از کل واریانس را تبیین می کنند، می-باشند. بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی، موانع ساختاری و سازمانی به عنوان مهم ترین موانع به شمار رفته است. لذا پیشنها می شود، دولت در قالب برنامه ریزی، بسترسازی، ایجاد انگیزه و تسهیل گری، حمایت و پشتیبانی لازم را در امر خصوصی سازی استانداردها در بخش کشاوزی به عمل آورد. نتایج حاصل از تخمین معادله رگرسیون نشان داد، ضریب تعیین به دست آمده برابر 97/0 درصد است. یعنی عوامل هفت گانه معرفی شده داخل مدل 97 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توسط هفت متغیر مستقل که شامل عوامل می باشند، را تبیین می کنند. هم چنین نتایج حکایت از این دارد، متغیرهای عوامل دانشی و عوامل تجارت و بازاریابی به مراتب سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیش بینی و تبیین متغیر وابسته دارند.

محصول جو به عنوان یکی از نهاده های اساسی صنعت دامپروری، به ویژه دامداری سبک، در کشور و استان کردستان همواره مورد توجه کشاورزان بوده و هست. با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور در خصوص محدودیت های واردات مواد غذایی (نهاده ها) دام و طیور و افزایش نرخ ارز از یک طرف و وجود ظرفیت استان در تولید محصول جو از طرف دیگر، مطالعه اقتصادی این محصول از اهمیت خاصی برخوردار است. مطالعه حاضر به بررسی ساختار تولید و هزینه محصول جو در استان کردستان با تاکید بر پایداری استفاده از نهاده ها می پردازد. جامعه آماری شامل تمامی تولیدکنندگان محصول جو دیم در استان کردستان است. برای جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری تصادفی ساده نسبتی چند مرحله ای استفاده شد. تعداد نمونه مورد نیاز از این جامعه با 05/0 خطای قابل قبول، بالغ بر 302 نمونه است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردید و از نرم افزاری آمار SPSSجهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد، تابع تولید ترانسندنتال نتایج قابل قبول تری در مقایسه با فرم کاب-داگلاس در بر داشته و به عنوان تابع برتر پذیرفته شد. در فرم تابع ترانسندنتال، فرم خطی متغیرهای ساعات شخم ماشینی، میزان کود حیوانی، فرم خطی و لگاریتمی مجموع نیروی کار به کار رفته در تولید محصول در مراحل مختلف فعالیت های تولید، فرم لگاریتمی متغیرهای مقدار کود پاییزه و مقدار کود بهاره در سطح یک درصد معنی دار شدند. برآورد توابع هزینه محصول جو نشان داد، فرم غالب تابع هزینه این محصول تابع درجه سه و بدون عرض از مبدا، بر فرم خطی و با عرض از مبداء برتری دارد. قیمت تمام شده هر کیلو محصول جو تقریبا بالغ 2730تومان و قیمت فروش در سال 1398 در مزرعه بر اساس گزارش زارعین کمتر از 2100 تومان بوده است. همچنین نتایج نشان می دهد، تابع تولید محصول جو دیم دارای بازده صعودی نسبت به مقیاس است. حداقل متوسط هزینه متغیر در سطح 2/601 هکتار تحقق می یابد. یعنی هیچ یک از واحدهای موجود در حداقل هزینه قرار ندارند و دنبال کردن سیاست تجمیع و افزایش سطح زیرکشت ضروری است.

توت فرنگی یکی از مهم ترین محصولات باغی استان کردستان می باشد و شهرستان سنندج یکی از قطب های تولید توت فرنگی در کشور است که سهم عمده ای از تولید این محصول این محصول را بر عهده دارد. لذا با توجه به عوامل تولید به کار گرفته شده بررسی کارایی این محصول مهم به نظر می رسد. در این پژوهش به بررسی مقایسه کارایی اقتصادی کشت توت فرنگی گلخانه ای و مزرعه ای در شهرستان سنندج پرداخته شده است. برای تحلیل اطلاعات از روش (DEA) تحلیل پوششی داده ها استفاده شد. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه در شهرستان سنندج از 147 نفر از توت فرنگی کاران و کلیه گلخانه های فعال توت فرنگی شهرستان در سال زراعی 97-96 جمع آوری شد. نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی توت فرنگی کاران برابر با 783/0، 255/0 و 202/0 است و میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی گلخانه های توت فرنگی شهرستان سنندج به ترتیب برابر با 970/0، 702/0 و 683/0 می باشد. هم چنین متغیرهای توصیفی موثر بر کارایی توت فرنگی کاران با نرم افزار Spss مورد تحلیل قرار گرفت که تنها عامل موثر بر کارایی های فنی، تخصیصی و اقتصادی توت فرنگی کاران شرکت در کلاس های آموزشی و ترویجی بود. طبق نتایج این پژوهش میانگین عملکرد محصول توت فرنگی در گلخانه های شهر سنندج 31/5154 کیلوگرم و در مزارع این شهر میانگین عملکرد این محصول 5/833 کیلوگرم بوده است. هم جنین میانگین محصول تولید شده به ازای یک متر مکعب آب مصرفی در گلخانه 29/12 کیلوگرم ودر مزرعه 90/6 کیلوگرم توت فرنگی بود در نتیجه میزان بهره وری آب در گلخانه نسبت به مزارع این شهر بالاتر بوده است.

امنیت غذایی شامل دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوار عمربه غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال گفته می شود و درآمد خانوار از عوامل مهم در تامین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی می باشد. هدف از تحقیق حاضر، برآورد شاخص های امنیت غذایی برای خانوارهای شهری و روستایی و بررسی عوامل اقتصادی موثر بر امنیت غذایی استانی است. برای رسیدن به این اهداف از داده های کتابخانه ای، مرکز آمار ایران و سایر ادارات مربوطه استان گرفته شده است. نتایج نشان می دهد؛ میانگین شاخص امنیت غذایی شهرستان سنندج از سایر شهرستان ها بالاتر است. همچنین نتایج برآوردی مدل GMM تاثیر متغیرهای اقتصادی بر امنیت غذایی استان مشخص شد که تولید ناخالص داخلی(LnGDP) و شاخص قیمت مواد غذایی (LnCPi) اثر مثبت و متغیر شاخص شهرنشینی(LnUI) تاثیر منفی را بر وضعیت امنیت غذایی شهرستان ها(LnFS) می-گذارند. همچنین توصیه می شود اقداماتی در جهت رشد و توسعه ی شهرستان های کمتر توسعه یافته اقدام گیرد تا میزان ناامنی غذایی در آنها کاهش یابد.

در دنیای اقتصاد پر رقابت امروزی، تولیدکنندگان محصولات در پی کاهش هزینه های تولیدی کالای خویش هستند تا بتوانند به کمک آن، با کاهش قیمت محصولات خود با سایر تولیدکنندگان در داخل و خارج از کشور رقابت کنند. یکی از راه های موفقیت تولیدکنندگان در راستای کاهش هزینه ها این است که حلقه های زنجیره ارزش محصول که باعث افزایش قیمت آن می شوند از نظر اقتصادی مطالعه و بهینه شوند و عواملی که باعث افزایش ارزش محصول توت فرنگی بصورت غیر واقعی می شوند، شناخته شوند. مطالعه زنجیره ارزش و مزیت نسبی محصول از جمله مهمترین اهداف این تحقیق می باشد. با مطالعه زنجیره ارزش توت فرنگی، مهمترین فاکتورهای موثر در افزایش ارزش توت فرنگی محاسبه شده اند. بررسی ها نشان میدهد بین مهمترین حلقه های زنجیره ارزش توت فرنگی، تولید نشاء، باغداری ، عمده فروش و خرده فروش، به ترتیب باغداری و خرده فروش بیشترین تاثیر را در زتجیره ارزش دارد، که علت آنها سهم بالای نیروی کار یا انرژی و دومی ضایعات غیر قابل اجتناب محصول است. همچنین شاخص های مرتبط با مزیت نسبی توت فرنگی و ضرایب حمایتی دولت برای سنجش موفقیت صادرات این محصول و نقش سیاستهای دولت در زمینه تولید توت فرنگی با بهره گیری ازماتریس تحلیل سیاستی بررسی شده است. مطالعات مورد نظر این پایان نامه با جمع آوری داده های ارائه شده در 6 روستا و 4 گلخانه حاشیه شهر سنندج استخراج شده اند. محاسبات مزیت نسبی این محصول برای صادرات آن نیز نشان می دهد علارغم حاصلخیزی زمین های کشاورزی کردستان و همچنین مناسب بودن آب و هوا برای کشت این محصول، متاسفانه دلایل بسیار زیادی وجود دارد که باعث شده است که تولید این محصول مزیت نسبی به وجود نیاورد. نتایج مطالعات نشان می دهد که مهمترین عامل موثر در زنجیره ارزش توت فرنگی در داخل کشور هم برای گلخانه و هم برای باغدار ، هزینه باغداری و به صورت دقیق تر نیروی کار آن است. تولید انبوه محصول توت فرنگی در محدوده زمانی کوتاه باعث کاهش قیمت این محصول می شود. هر چند گلخانه ها می توانند در چهار فصل توت فرنگی تولید کنند، اما هزینه های سرسام آور انرژی آنها باعث شده است، در صورت صادرات محصول عملا سود سایه ای منفی شود. در پایان راهکارهای اجرایی مانند امکان فرآوری محصول و یا مکانیزه نمودن زمین های کشاورزی برای غلبه بر این مشکل در این مطالعه ارائه شده است.

با توجه به اتکاء بخش های کشاورزی، صنعت و شرب در استان کردستان بویژه شهرستان های قروه و دهگلان به منابع آب زیرزمینی، مدل سازی و پیش بینی نوسانات تراز و سطح آب زیرزمینی از این منبع یک ضرورت اساسی است. هم چنین تعیین الگوی بهینه کشت می تواند راه کار مناسبی برای حفظ این منبع با ارزش و حیاتی باشد. بدین منظور از داده های سری زمانی که توسط سازمان آب منطقه ای تهیه شده بود و هم چنین داده های مقطعی که از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه به دست آمد برای پیش بینی تراز آب های زیر زمینی و تعیین الگوی کشت بهینه در منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج پیش بینی تراز آب زیر زمینی منطقه نشان داد با حفظ روند فعلی و بدون تجدید نظر در بهره برداری از منابع این سفره آب زیرزمینی، به سرعت و تنها تا سال 1402 متوسط تراز آب سفر به زیر عمق 42 متر از سطح زمین خواهد رسید؛ که براساس نظر کارشناسان آب های زیر زمینی حد تخلیه اقتصادی این سفره آب زیر زمینی به حساب می آید. همچنین نتایج الگوی بهینه کشت نشان داد در سناریوهای مختلف الگوی بهینه کشت برای محصولات کشاورزی منطقه مورد مطالعه متفاوت است. نتایج الگوی کشت برای مزرعه نمونه طراحی شده در منطقه مورد مطالعه در شرایطی که هدف تولید تنها حداکثر سازی بازده ناخالص باشد نشان داد، محصولات آب بر نظیر سیب زمینی سهم بزرگی در الگوی کشت خواهند داشت، به نحوی که تنها سیب زمینی حدود 47 درصد سطح زیرکشت را شامل می شود. باوجود این، چنانچه در کنار حداکثرسازی سود، حداقل سازی مصرف آب نیز در راستای پایداری این منابع حیاتی لحاظ شود، محصولات با مصرف کمتر آب نظیر گندم و جو محصولات اصلی الگوی کشت می شوند، به نحوی که سهم این محصولات از 43 درصد سطح زیر کشت به 56 درصد می رسد؛ در حالیکه سهم سیب زمینی از 47 درصد به 34 درصد کاهش پیدا می کند.

بخش کشاورزی بزرگ ترین مصرف کننده آب در ایران است. بنابراین، ارائه ی شیوه های جامع مدیریت منابع آب و تدوین سیاست های صحیح در جهت افزایش بهره برداری پایدار آب در این بخش ضروری می باشد. در مطالعه حاضر برای بررسی تاثیر سیاست های قیمتی بر بهره برداری پایدار از آب های کشاورزی در شهرستان گیلان غرب، از یک سیستم مدل سازی اقتصادی مشتمل بر مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) و رهیافت حداکثر آنتروپی (ME) استفاده شد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی ساده برای سال زراعی 1395-96 جمع آوری و مدل تجربی با نرم افزار GAMS حل شد. نتایج نشان داد، قدرمطلق کشش قیمتی تقاضای آب برای ذرت دانه ای و خیار که نیاز آبی بالاتری دارند، بیش تر از سایر محصولات منتخب است. افزون براین نتایج نشان داد، افزایش قیمت آب آبیاری (تحت سناریوهای 50 تا 800 ریال نسبت به شرایط سال پایه) منجر به کاهش سطح زیر کشت گندم و ذرت دانه ای و افزایش سطح زیرکشت جو و خیار در الگوی کشت منطقه می شود. هم چنین، اعمال سیاست قیمتی منجر به کاهش 1 تا 13 درصد آب مصرفی در الگوی کشت و کاهش 4 تا 59 درصد درآمد ناخالص کشاورزان در منطقه مورد مطالعه می شود. نتایج هم چنین نشان داد، کاهش آب دردسترس (تحت سناریوهای 5 تا 30 درصد) منجر به کاهش سطح زیرکشت تمام محصولات و به ویژه جو شده است. هم چنین، اعمال سیاست کاهش آب در دسترس منجر به کاهش 7 تا 62 درصد درآمد ناخالص کشاورزان در منطقه مورد مطالعه می شود. در پایان با توجه به مقایسه نتایج دو سیاست قیمتی و سیاست کاهش آب دردسترس، یک استراتژی ترکیبی از سیاست قیمتی آب آبیاری و تغییر الگوی کشت، جهت کاهش تقاضای آب آبیاری و پایداری بیش تر در منابع آب توصیه می شود.

کشمش از محصولات کشاورزی مهم ایران بوده و بعد از کشورهای ترکیه و آمریکا، سومین صادرکننده کشمش در جهان می باشد. شهرستان ملایر به عنوان یکی از مناطق عمده ی تولید انگور و کشمش در ایران از جایگاه مناسبی برخوردار است. بنابراین، بررسی توان رقابتی تولید و صادرات این محصولات در شهرستان ملایر از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعه ی حاضر، با استفاده از شاخص نسبت هزﻳنه واحد و ماتریس تحلیل سیاستی به محاسبه و بررسی توان رقابت داخلی، توان رقابت صادراتی و مزیت نسبی انگور و کشمش در ملایر می پردازد. جامعه آماری مطالعه، شامل تولیدکنندگان انگور و کشمش در روستاهای شهرستان ملایر است،که با توجه به پراکندگی افراد جامعه آماری، از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از تعداد10 روستا150 نمونه انتخاب و داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری به دست آمد. نتایج نشان داد، شاخص های توان رقابت داخلی، صادراتی و مزﻳﺖنسبی انگور در شهرستان ملایر به ترتیب 36/0، 41/0 و 38/0 ﻣﯽباشدکه نشاﻥدهنده ی وجود توان بالای رقابتی انگور این شهرستان است. شاخص های توان رقابت داخلی، صادراتی و مزﻳﺖنسبی برای کشمش به ترتیب 98/0، 73/0 و 75/0 به دست آمد و نشان داد، محصول کشمش نیز از نظر هر سه شاخص توان رقابت مناسبی دارد. نتایج محاسبات ماتریس تحلیل سیاستی با توجه به شاخص های مزیت نسبی، شامل شاخص هزینه مناﺑﻊداخلی، شاخص هزینه به منفعت اجتماعی و شاخص سودآوری خالص اجتماعی نشان داد، محصول انگور و کشمش ملایر دارای مزیت نسبی بوده و با هزینه های سای های نیز سودآور است.

بیمه محصولات کشاورزی از جمله موثرترین و مهم ترین ابزارهای مدیریت ریسک در بخش کشاورزی است. مطالعه حاضر به منظور تعیین درجه ریسک گریزی کشاورزان، برآورد حق بیمه منصفانه و بررسی عوامل موثر بر تقاضای بیمه محصولات کشاورزی انجام شده است. جامعه آماری شامل کشاورزان گندم کار شهرستان مسحد سلیمان است. نتایج نشان داد تمام کشاورزان مورد بررسی ریسک گریز هستند. همچنین متغیرهای تحصیلات، اندازه خانواد، اندازه زمین، درآمد و حق بیمه تاثیر منفی و معنادار بر درجه ریسک گریزی دارند.

کارایی و بهره وری از مهمترین عوامل رشد و توسعه بنگاه های اقتصادی به شمار می آید. شرکت های تعاونی تولیدی کشاورزی، امکان به هم پیوستن سرمایه های کوچک را فراهم می کنند و در نتیجه می توانند موجب افزایش مقیاس تولید و کارایی اقتصادی واحدهای تولید کشااورزی شوند. هدف مطالعه حاضر، بررسی جایگاه تعاونی های تولید کشاورزی و محاسبه و مقایسه کارایی این شرکت ها در زیر بخش های کشاورزی در شهرستان های سنندج در استان کردستان و چرداول در استان ایلام است. برای محاسبه کارایی از روش ناپارا متریک تحلیل پوششی داده ها استفاده شد. داده های مودنیاز از طریق سرشماری شرکت های تعاونی تولید فعال به دست آمد. نتایج نشان داد میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در تعاونی های تولید کشاورزی شهرستان سنندج در حالت بازدهی ثابت نسبت به مقیاس به ترتیب 0.878، 0.684 و 0.635 و در حالت بازده متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب 1، 0.823 و 0.823 می باشد. میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در تعاونی های تولید کشاورزی شهرستان چرداول در حالت بازدهی ثابت نسبت به مقیاس به ترتیب 0.948، 0.845 و 0.801 و در حالت بازده متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب 1، 0.877 و 0.877 می باشد.

وابستگی زیاد تلاش های کشاورزی به طبیعت و روبرو شدن با دگرگونی های پیرامونی، اجتماعی، مالی و قانونی باعث شده تا کار در این بخش پرخطر و چه بسا همراه با عدم اطمینان باشد. مطالعه ی حاضر به شناسایی عوامل موثر بر تولید و ریسک تولید محصولات کلزا و گوجه فرنگی در شهرستان مریوان می پردازد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 50 زراع کلزاکار و 50 زارع گوجه فرنگی کار در سال زراعی 95- 1394 به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای جمع آوری گردید. مدل همگانی Just and Pope برای شناسایی نهاده های موثر بر ریسک تولید به کار رفته است. تعیین درجه ی ریسک گریزی کشاورزان مورد مطالعه توسط روش اصل اطمینان (SP ) انجام گرفته است. نتایج برآورد توابع، نشان دهنده ی اثر مثبت عامل تولید بذر در کلزا بوده و بیان می کند، این عامل هم افزایش دهنده ی ریسک و هم افزایش دهنده ی تولید است، در حالی که تاثیر نهاده ی میزان سم مصرفی نتایج معکوسی دارد. نتایج برآورد تابع ریسک گوجه فرنگی نشان دهنده ی اثر مثبت نیروی کار بر میزان تولید و ریسک تولید بوده و نهاده آب نیز دارای اثر مستقیمی بر ریسک می باشد. هم چنین نتایج نشان داد، بیشتر کشاورزان مورد سنجش در تولید محصول ریسک گریزند. اما، در به کارگیری نهاده های نوین دارای ریسک گریزی پایین هستند. از این رو، شاید بتوان بیان نمود، با گسترش بیمه ی محصولات، بهبود دانش مدیریت ریسک و توانمندی های مالی کشاورزان، و ارائه پیش آگاهی ها و دانش سودمند لازم، ریسک پذیری را از آغاز مدیریت و یا ریسک گریزی را به اندازه چشم گیری کاهش داد.

تقاضای محصولات ارگانیک و سالم به دلیل نگرانی مصرف کنندگان و ایمنی مواد غذایی متداول (غیر سالم) رو به افزایش است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و بررسی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت مصرف کنندگان و موانع اصلی تاثیر گذار بر تمایل به مصرف محصولات سالم و ارگانیک انجام شده است. داده های مورد نیاز از ظریق پرسشنامه و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی از 332 پاسخو از میان اعضای علمی دانشگاه های کرمانشاه و سنندج جمع آوری گردید. نتایج نشان داد در شهرهای کرمانشاه، سنندج، و مجموع نمونه ها به ترتیب 97/7 ، 96/2 و 97 درصد افراد تمایل به پرداخت بیشتر برای محصولات سالم و ارگانیک دارند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر برنامه های آموزشی-ترویجی بر دانش، نگرش و رفتار کشاورزان در زمینه مدیریت آب کشاورزی با استفاده از نظریه رفتار برنامه ریزی شده است. نمونه آماری شامل 190 نفر از بهربرداران دهستان زالو آب شهرستان روانسر بود که با استاده از فرمول کوکرات برآورد گردید. براساس یافته ها بین میزان دانش، نگرش و رفتار بهره برداران در زمینه مدیریت آب کشاورزی میان کشاورزانی که در کلاس های ترویجی-آموزشی شرکت کرده بودند با کشاورزانی که در این کلاس ها شرکت نکرده بودند تفاوت معنی داری وجود دارد.

هدف از انجام این مطالعه انتخاب مدل مناسب جهت پیش بینی قیمت محصولات کشاورزی و پیش بینی قیمت برای چند سال آینده می باشد. پیش بینی قیمت، می تواند به تخصیص بهینه منابع، افزایش کارایی، و مدیریت ریسک کمک کند. داده های مورد استفاده از بانک اطلاعات سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان و میدان میوه و تره بار شهرستان سنندج جمع آوری گردید. داده ها شامل قیمت های خرده فروشی محصولات خیار، گوجه فرنگی و هویج طی سال های 1384-1392 و به صورت ماهانه می باشد. نتایج حاصل از انتخاب وقفه مناسب، نشان داد که برای دو محصول گوجه فرنگی و خیار مدل اتورگرسیو با وقفه سه AR (3) و برای محصول هویج وقفه دو AR(2) دارای خطای کم تر و قدرت پیش بینی بالاتری می باشند. در مدل MA نیز وقفه های MA(3)، MA(5)و MA(4) براساس معیارهای کم ترین خطای پیش بینی به ترتیب برای محصولات گوجه فرنگی، خیار و هویج بهینه بودند. در مدل ARIMA نیز برای دو محصول خیار و گوجه فرنگی، وقفه ی (1،2) و برای محصول هویج وقفه ی (1،1) قدرت پیش بینی بالاتری داشتند. با مقایسه هرکدام از مدل های خودرگرسیون، میانگین متحرک و مدل ARIMA برای محصولات مختلف مشاهده گردید که از نظر معیارهای کم ترین خطای پیش بینی (RMSE) از میان سه الگوی مورد نظر مدل ARIMA دارای بهترین نتیجه بوده و جهت پیش بینی قیمت خارج از دوره مورد بررسی انتخاب گردید.

هدف این مطالعه بررسی نحوه انتقال قیمت و میزان کارایی بازار محصولات کشاورزی استان کردستان می باشد. داده های مورد استفاده شامل سری های قیمت سرمزرعه و خرده فروشی محصولات سیب زمینی، یونجه، خیار و هندوانه طی سال های 1384 الی 1394 به صورت ماهانه می باشد که از طریق سازمان جهاد کشاورزی استان جمع آوری گردید. باتوجه به نتایج آزمون های ایستایی که نشان دهنده ایستا بودن سری های زمانی قیمت برای همه محصولات بود، جهت بررسی نحوه انتقال قیمت از مدل هوک استفاده گردید. علاوه بر آن، حاشیه های قیمت و کارایی بازار برای محصولات مورد مطالعه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که انتقال قیمت در بازار محصول سیب زمینی از خرده فروش به مزرعه متقارن می باشد و برای محصول یونجه نیز انتقال از خرده فروش به مزرعه در کوتاه مدت متقارن و در بلندمدت نامتقارن می باشد. در بازار محصول خیار انتقال قیمت از خرده فروش به مزرعه می باشد که در کوتاه مدت متقارن اما در بلند مدت نامتقارن می باشد. نتایج مربوط به محصول هندوانه نیز نشان داد که انتقال قیمت از مزرعه به خرده فروش می باشد و این انتقال هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت متقارن می باشد. نتایج همچنین نشان داد که محصولات هندوانه و خیار دارای حاشیه بازاریابی بالا و کارایی بازار پایینی هستند. در بین محصولات مورد مطالعه، بازار محصول سیب زمینی نسبت به سه محصول دیگر(یونجه، خیار، هندوانه) کارایی بیش تری دارد.

توتون یکی از گیاهان مهم زراعی است که در اقتصاد کشورهای تولیدکننده آن نقش مهمی دارد. مطالعه حاضر به بررسی مزیت نسبی تولید توتون در استان کردستان می-پردازد. داده های مورد نیاز در سال زراعی 1394-1393 با استفاده از روش نمونه گیری و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردید. جامعه آماری شامل توتونکاران شهرستان مریوان می باشند. اندازه نمونه براساس فرمول کوکران 249 نمونه تعیین شد و همین تعداد پرسشنامه تکمیل گردید. با استفاده از ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) شاخص های مزیت نسبی شامل هزینه منابع داخلی (DRC) و منفعت به هزینه اجتماعی (SCB)، سود خالص اجتماعی (NSP)، و همچنین شاخص های حمایت شامل ضریب حمایت اسمی نهاده (NPI) و ضریب حمایت موثر (EPC) محاسبه گردید. نتایج شاخص های مزیت نسبی نشان داد براساس همه شاخص ها کشت توتون در شهرستان مریوان دارای مزیت است. مقدار عددی DRC معادل 41/0 و SCB معادل 49/0 بدست آمد که هر دو نشان دهنده وجود مزیت نسبی در سطح بالا برای محصول توتون در سال زراعی 94-1393 می باشد. سودآوری خالص اجتماعی(NSP) نیز معادل 150976115 ریال برای هر هکتار کشت این محصول است. در مورد شاخص های حمایت، ضریب حمایت اسمی ) (NPC معادل 65/0 محاسبه شده است که نشان می دهد سیاست های داخلی قیمت گذاری محصول توتون در جهت حمایت از کشاورزان نبوده است. در مقابل ضریب حمایت اسمی از نهاده (NPI) که معادل 44/0 بدست آمد نشان می دهد دولت به نهاده ها یارانه پرداخت نموده است. ضریب حمایت موثر (EPC) معادل مذکور 69/0 محاسبه شد که نشان می دهد در مجموع، برآیند سیاست قیمت گذاری در مورد محصول توتون و سیاست یارانه نهاده ها، بر درآمد واقعی کشاورزان اثر منفی داشته است. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد می شود قیمت گذاری محصول توتون بر اساس قیمت جهانی انجام شود. این سیاست موجب افزایش درآمد واقعی کشاورزان و استفاده بهینه از مزیت نسبی موجود برای این محصول می شود.

در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر ایران،کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده ی توسعغه به شمار می آید بنابراین مدیریت مناسب منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است. بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی محدوده ی مطالعاتی پژوهش (دشت های بهار- همدان و قروه – دهگلان) موجب افت شدید سطح آب های زیرزمینی است. به منظور ارائه ی الگوی بهینه ی بهره برداری آب زیرزمینی، میزان تقاضای آب برای 7 محصول عمده ی مزارع نمونه، یک تابع هزینه ترانسلوگ بر اساس داده های استخراجی از 160 مزرعه مورد نمونه گیری برآورد گردید. میزان بهره برداری از منابع آب زیرزمینی منطقه بر اساس الگوهای مختلف بهره برداری محاسبه شده و با میزان برداشت از سفره ی آب زیرزمینی در وضعیت موجود مقایسه گردید. نتایج نشان داد که از میان سناریوهای مختلف ، "الگوی بهره برداری کنترل بهینه" به طور مشروط و در صورت کاهش نرخ بهره به مقادیر کمتر از 38/15 و 75/14 درصد به ترتیب برای دشت همدان - بهار و دشت قروه - دهگلان پذیرفته شدو می تواند در پایداری بهره برداری از سفره های آب زیرزمینی موثر باشد و سیاست "بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در چهارچوب تعاون و هم کاری بین دولت و بهره برداران از آب های زیرزمینی از طریق ایجاد تشکل های بهره برداران" به عنوان مناسب ترین راهکار دائمی برای دستیابی به بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی در دشت بهار –همدان و قروه –دهگلان، پذیرفته و انتخاب شد.

کشاورزی ایران وابسته به استحصال آب های زیرزمینی است، بنابراین مدیریت منابع آب زیرزمینی موضوعی ضروری است. در حوزه مدیریت آب مفهوم جدیدی به نام آب مجازی ارائه شده است.آب مجازی عبارت است از مجموع آب مصرف شده برای تولید مقدار معینی از محصول با توجه به شرایط اقلیمی، مکانی و زمانی محصول. به عبارت دیگر آب مجازی معادل جمع کل آب مصرف شده در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می باشد. با برنامه ریزی صحیح در ارتباط با الگوی بهینه بهره برداری از اراضی می توان تقاضا را برای آب مدیریت کرد. در این مطالعه سعی می شود با استفاده ازمدل برنامه ریزی کسری چندهدفه وکاربرد مفهوم آب مجازی بر مبنای میزان آب مصرفی یک الگوی کشت بهینه طراحی شود که هدف از آن ار تقای بهره وری منابع آب مورد استفاده بخش کشاورزی شهرستان دهگلان می باشد. به این ترتیب با استفاده ازداده های پرسشنامه های تکمیل شده در سطح دشت دهگلان و اطلاعات آماری سازمان جهاد کشاورزی ابتدا الگوی بهینه ی کشت و شاخص های پایداری را در چهار سناریوی مختلف برای مزارع نمونه و سپس برای سطح دشت در دو حالت با وجود هدف آب مجازی و بدون هدف آب مجازی و با استفاده از بسته های نرم افزاری QSB،Lingo، SPSS و Excel محاسبه شد. نتایج نشان می دهد، در حالت وجود هدف آب مجازی و محدودیت های مربوط به آن در مزارع نمونه محصول یونجه و در سطح دشت محصول سیر خشک در پایه قرار می گیرد، شاخص های پایداری در هردو حالت محاسبه شد، ورود آب مجازی به الگوی برنامه ریزی باعث کاهش مصرف منابع آب می شود ومحصولاتی درپایه قرار می گیرد که ضمن حداکثر کردن بازده ناخالص کشاورز، مقدار آب مصرفی و آب مجازی را حداقل می کند.

با توجه به رشد سریع جمعیت در قرن حاضر، مسئله ی "غذا" به یکی از چالش های بسیار مهم و حیاتی تبدیل شده است. بر این اساس مفهومی تحت عنوان امنیت غذایی مطرح شده که تعریف آن عبارت از دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه ی مردم و در همه ی اوقات به غذای کافی، سالم و مغذی است. اهمیت این موضوع، دولت ها را برآن می دارد که برای رویارویی با این نیاز مهم، راهکارها و سیاست های خاصی اتخاذ نموده و امنیت غذایی و نهایتا، امنیت ملی کشور خود را تامین نمایند. در این میان مناطق کمتر توسعه یافته ی هر کشور در اولویت اجرای تصمیم گیری ها، به منظور بهبود وضعیت امنیت غذایی قرار دارند. در این راستا در مطالعه ی حاضر به برآورد سطح امنیت غذایی استان کردستان، از شاخص کل امنیت غذایی استفاده شده است. داده های مورد استفاده در این پژوهش از طرح درآمد و هزینه ی خانوار و در سال های 92-1388، استخراج شده-است. در این راستا تعداد 715 خانوار در دو بخش شهری و روستایی و به تفکیک شهرستان های استان، مورد مطالعه قرار گرفته است. در برآورد شاخص مذکور از دو شاخص فقر غذایی آمارتیا سن و شاخص بیگمن بهره گیری شده است. به منظور محاسبه ی این شاخص ها از عناصری چون سطح فقر غذایی، شدت فقر غذایی و ضریب توزیع انرژی میان فقرا استفاده شده است و مفصلا به بررسی هر یک از مفاهیم یاد شده در دو سطح استانی و شهرستانی بررسی و در دو بخش شهری و روستایی، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد در بازه ی زمانی مورد بررسی سطح امنیت غذایی استان کردستان در وضعیت با امنیت غذایی کم و بحرانی قرار دارد. در میان شهرستانها و طی دوره مورد بررسی، قروه از لحاظ شاخی کلی دارای بالاتریت عدد شاخص امنیت غذایی و بانه دارای بانه دارای پایین ترین عدد شاخص امنیت غذایی بود. باوجو این، از نظر ثبات شاخص امنیت غذایی طی دوره مورد بررسی، کامیاران و سروآباد در مجموع وضعیت بهتری نسبت به سایر شهرستانها داشتند. در مجموع، وضعیت استان کردستان از نظر امنیت غذایی طی دوره مورد بررسی رو به بهبود بوده است، با وجود این از شرایط عدم امنیت غذایی خارج نشده است.

زمین یک منبع طبیعی و عمده ترین عامل تولید است. در هر منطقه همراه با توسعه اقتصادی، افزایش جمعیت، افزایش درآمد سرانه و تغییر در سایر متغیرهای اقتصادی، تقاضا برای زمین افزایش می یابد.بنابراین، تعیین ارزش زمین با توجه به ویژگی های منحصر به فرد آن، مثل ناهمگنی و غیر منقول بودن، اهمیت زیادی دارد.هدف از انجام این تحقیق، تعیین ارزش اقتصادی زمینهای کشاورزی و بررسی عوامل موثر بر قیمت زمین کشاورزی در بخش مرکزی شهرستان سنندج است. داده های این پژوهش از تکمیل 124 پرسشنامه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی با طبقه بندی بدست آمدند. نتایج نشان می دهد که مدل اقتصاد سنجی فضایی بدلیل در نظر گرفتن اثر خودهمبستگی فضایی بی داده های مکانی، بهتر از مدل اقتصاد سنجس معمولی اثر متغیرهای مستقل روی قیمت زمین کشاورزی را توضیح می دهد. در میان عوامل موثر بر قیمت زمین کشاورزی، دو متغیر فاصله از شهر سنندج و مساحت زمین بیشترین تاثیر را روی قیمت زمین کشاورزی این ناحیه داشتند. همچنین متغیر شیب زمین رابطه معکوس و از بین متغیرهای مجازی بافت خاک تنها بافت لومی اثر مثبتی با قیمت زمین کشاورزی داشته است. در ادامه پیشنهاد میشود که دولت با ایجاد قوانینی بمنظور یکپارچه سازی قطعات زمین کشاورزی در راستای کاهش تغییر کاربری اراضی و تخریب محیط زیست، اقدام نماید.

مطالعه ی حاضر به بررسی ارزش اقتصادی تولید عسل در شهرستان های سنندج، سقز و مریوان و برآورد ارزش اقتصادی گرده افشانی زنبورعسل در کل استان کردستان می پردازد. در این مطالعه بررسی خواهد شد که آیا استفاده از نهاده های تولید به صورت منطقی صورت گرفته است یا نه و همچنین بازدهی نسبت به مقیاس در واحدهای زنبورداری مورد ارزیابی قرار می گیرد. همچنین ارزش اقتصادی گرده افشانی زنبور عسل بر ازدیاد محصولات کشاورزی برآورد می شود. برای دستیابی به اهداف تحقیق دو تابع تولید و تابع هزینه استفاده خواهد شد. برای آزمون نحوه ی استفاده از نهاده های تولید از تابع تولید و برای سنجش بازدهی نسبت به مقیاس در واحدهای زنبورداری از تابع هزینه، استفاده خواهد شد. همچنین به منظور ارزیابی تاثیر گرده افشانی زنبورعسل بر میزان افزایش محصولات کشاورزی آمار مربوط به قیمت، سطح زیرکشت و میزان تولید یازده محصول، به نمایندگی کل محصولات استان جمع آوری خواهد شد. داده های لازم برای برآورد توابع با تکمیل 165 پرسشنامه در منطقه مورد مطالعه در سال 92 گرد آوری شدند. نتایج نشان داد که در بیشتر توابع تولید برآورد شده برای هر یک از تولیدات زنبورداری ها، نهاده ی فاصله از بازار دارای بیشترین کشش و نهاده ی دارو بر خلاف انتظار دارای کمترین کشش با علامت منفی است. دلیل این امر تاثیر منفی بیماری بر تولید عسل و پوشش اثر مثبت دارو است. کشش هزینه نسبت به تولید کمتر از یک به دست آمده که نتایج بیانگر وجود صرفه حاصل از مقیاس می باشد. به این معنی که واحدهای پرورشی بزرگتر در مقایسه با واحدهای کوچکتر از مزیت نسبی برخوردار ا-ند. با توجه به رابطه ی عکس بین کشش مقیاس و کشش هزینه، کشش مقیاس بزرگتر از یک بود. بنابراین بازده فزاینده نسبت به مقیاس وجود دارد. یعنی با افزایش تولید، هزینه ها کاهش می یابند. نتایج این تحقیق نشان داد تعداد کندوهای لازم برای تامین مخارج یک خانوار شهری و روستائی زنبوردار، به ترتیب برابر با 276 و 185 کندو بوده است. حال آنکه متوسط تعداد کندو ی هر واحد زنبورداری مورد مطالعه برابر با 100 کندو بود. در نتیجه فعالیت در این صنعت در اندازه های کوچک، اقتصادی نمی باشد. چرا که درآمد حاصله توان پوشش هزینه های ثابت را نخواهند داشت. لذا در شرایط حاضر پیشنهاد می شود تمهیداتی اتخاذ گردد که زنبورداران با افزایش مقیاس تولید خود بتوانند، مقدار

مطالعه ی حاضر به بررسی اثر تغییرات اقلیمی بر روی عملکرد محصولات عمده زراعی استان کردستان شامل گندم، جو، نخود و عدس با بهره گیری از رهیافت تابع تولید تصادفی جاست و پاپ توابع تولید و ریسک تولید این محصولات و با در نظرگرفتن فاکتورهای اقلیمی و غیر اقلیمی با استفاده از تکنیک برآورد داده های سری زمانی می پردازد. ابتدا توابع عملکرد و ریسک برای کل استان و سپس برای شهرستان های سنندج، سقز، بانه، قروه، بیجار و مریوان فقط توابع عملکرد تخمین زده خواهد شد. جهت برآورد توابع عملکرد محصولات گندم آبی و دیم، جو آبی و عدس دیم از فرم خطی، محصول جو دیم فرم درجه دوم و نخود دیم از فرم ترانسندنتال استفاده گردید. برای برآورد توابع ریسک گندم آبی و دیم از فرم خطی، محصول جو آبی و دیم ازکاب داگلاس و محصولات نخود دیم و عدس دیم از درجه دوم خطی استفاده گردید. نتایج نشان می دهد، متغیرهای بارندگی و دمای حداقل دوره رشد بر عملکرد کلیه محصولات اثر مثبت و معنی داری داشته به طوری که در جو دیم تاثر را داشته است. متوسط دمای حداکثر دوره رشد بر محصولات منتخب اثر منفی داشته و بر جو آبی بیشترین بوده است. متوسط رطوبت نسبی دوره رشد بر محصولات گندم آبی، جو آبی و دیم اثر مثبت و معنی داری داشته و بیشترین اثر را بر محصول جو دیم داشته است. متوسط سرعت باد با عملکرد رابطه معکوس و معنی داری داشته است به طوری که بیشترین اثر در محصول جو دیم مشاهده گردید. نتایج تابع ریسک نشان می دهد، عوامل بارندگی ومتوسط دمای حداقل دوره رشد بر ریسک عملکرد محصولات گندم آبی و دیم، جو آبی و نخود دیم رابطه منفی معنی داری داشته است. متوسط دمای حداکثر و متوسط حداکثر سرعت باد دوره رشد مقدار ریسک محصولات گندم آبی و دیم، جو آبی و نخود دیم را افزایش میدهند. شبیه سازی تغییرات عملکرد و تولید در سناریوهای گوناگون تحت بررسی قرار گرفت نتایج نشان داد اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات مختلف متفاوت است.

پراکندگی اراضی کشاورزی یکی از مهمترین موانع موجود در راه پیشرفت و توسعه کشاورزی کشور می باشد. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر پراکندگی اراضی کشاورزی و اثرات آن بر عملکرد، هزینه و درآمد محصول عمده گندم در منطقه زیویه واقع در شهرستان سقز می پردازد. جامعه آماری مطالعه شامل تمام کشاورزانی است که در تقسیمات اراضی کشاورزی قبل و بعد از انقلاب در منطقه زیویه مالک زمین شده اند. تعداد 151 زارع به عنوان نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب و داده های مطالعه از طریق پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری گردید. جهت تحلیل داده-ها، از تحلیل عاملی، تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. متغیرهای مورد مطالعه در پژوهش، با استفاده از تحلیل عاملی به چهار گروه اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، زراعی و فیزیکی- طبیعی تقسیم و سپس اثرات آن پراکندگی اراضی با استفاده از تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون، مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تاثیر عامل ارث بر پراکندگی اراضی کشاورزی، زارعینی که از طریق ارث مالک شدند، به طور جداگانه نیز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل همبستگی نشان دهنده ی وجود رابطه ی معنی دار و مثبت بین سن، سابقه کشاورزی، تعداد نیروی کار خانوادگی کشاورز، تعداد فرزندان ذکور و اٌناث زارع، هزینه تولید، بذر گندم مصرفی، تعداد قطعات، تعداد محصولات مورد کشت، مدت زمان شخم زنی در هر هکتار، میزان اراضی پرشیب و نوع منبع آب با پراکندگی اراضی میباشد. همچنین نتایج حاکی از وجود رابطه منفی و معنی دار بین پراکندگی اراضی با میزان سرمایه گذاری، درآمد سالانه کشاورزی، عملکرد محصول، فاصله از چشمه اصلی و فاصله از مرکز روستا می باشد. در تحلیل رگرسیون نیز، متغیرهای سن، فاصله از چشمه اصلی، تعداد قطعات و تعداد نیروی کار خانوادگی کشاورز معنی دار شده اند. به غیر از متغیر فاصله از چشمه اصلی، سه متغیر دیگر رابطه مثبت و مستقیمی با پراکندگی اراضی دارند.

گوشت قرمز یکی از مهمترین منابع تولید کننده پروتئین می باشد که حدود 15 تا 20 درصد گوشت قرمز را پروتئین تشکیل می دهد از این رو این کالا اهعمیت ویژه ای در سبد غذایی خانوار دارد. این پژوهش قصد دارد نحوه تولید و ویژگی های بازاریابی گوشت قرمز را در سطح استان مورد بررسی قرار دهد. اهداف کلی مطالعه شامل برآورد تابع تولی براب گوشت قرمز، محاسبه حاشیه های عمده فروشی، خرده فروشی و کل بازار ، محاسبه کشش و تعیین نواحی تولید است. داده های تحقیق از 35 واحد دامداری پرورش گاو گوشتی در استان کردستان جمع آوری گردید که نهایتا با توجه به معیارهای گزینش تابع برتر و آزمون های آماری از دو تابع بدست آمده مشخص گردید که الگوی کاپ داگلاس برازش بهتری را نسبت به الگوی ترانسندنتال ارائه می دهد. نتایج نشان داد که هر سه متغیر میزان عرضه گوشت به قصابی ها، متوسط هزینه کشتارگاه برای یک کیلوگرم گوشت و متوسط هزینه قصابی برای عرضه یک کیلوگرم گوشت بر میزان حاشیه بازاریابی تاثیر مثبت دارد. همچنین نهاده های نیروی کار و جو در ناحیه دوم و نهاده کنسانتره در ناحیه سوم تولیدی قرار دارند. بنابراین دو متغیر اول در ناحیه اقتصادی تولید قرار دارند و مصرف متغیر سوم، جهت افزایش میزان تولید و رسیدن به مرحله اقتصادی باید کاهش یابد

مطالعه حاضر، زنجیره ارزش تولید کیوی را با هدف تحلیل حلقه های زنجیره ارزش در راستای معرفی، برآورد هزینه ها و مشخص کردن سهم هر حلقه در روند تولید محصول، بررسی می کند. این فرآیند به سه حلقه اصلی نهالستان، باغ (تولید) و بازاررسانی تقسیم شده است. حلقه باغ به عنوان قوی ترین و حلقه بازاررسانی به عنوان ضعیفترین حلقه زنجیره ارزش تولید کیوی مشخص شدند. حاشیه عمده فروشی بیشترین سهم را از حاشیه کل بازاریابی داشته است. ضریب هزینه بازاریابی 12/61 درصدی برای محصول، بیانگر سهم بالای هزینه های بازاریابی، از قیمت خرده فروشی است. این مطالعه رقابت پذیری تولید را با استفاده از شاخص های هزینه منابع داخلی (DRC) ، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی (SCB) ، سودآوری خالص اجتماعی (NSP) در قالب ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) بررسی می کند. سپس وضعیت صادرات و مزیت های نسبی صادراتی آشکارشده (RCA) و آشکارشده متقارن (RSCA) را مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج محاسبه شاخص های DRC و SCB نشان می دهد که گیلان در تولید کیوی دارای مزیت نسبی است یعنی تولید کیوی در داخل نسبت به واردات آن، به صرفه می باشد. شاخص مثبت NSP نیز بیانگر مزیت نسبی در تولید کیوی است که به معنی کمتر بودن هزینه تمام شده کیوی در ایران نسبت به واردات آن است ولی محصول کیوی مزیت نسبی صادراتی آشکارشده و آشکارشده متقارن ندارد. بدین معنا که سهمش در صادرات، نسبت به سایر کشورها کم بوده و از توانمندی های تولید داخلی به صورت بهینه استفاده نگردیده است.

وجود یا عدم وجود انتخاب نامساعد در بازار بیمه یک امر مهم تلقی می شودکه همیشه مورد توجه و بررسی بیمه گران قرار داشته است. انتخاب نامساعد یکی از پیامدهای اطلاعات نامتقارن است. تئوری انتخاب نامساعد این حالت را بیان می کند که تقاضای افراد با ریسک بالا برای استفاده از خدمات بیمه بیشتر از افراد با ریسک پایین می باشد. اگر شرکت بیمه نتواند سطوح ریسک افراد را مشخص کند، با زیان فروانی مواجه خواهد شد. در مطالعه حاضر نمونه ای تایی100 ازتوت فرنگی کاران در شهرستان سنندج در سال زراعی0 9-9 8 با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند و با به کاربردن مفاهیم معادل اطمینان و تابع ترجیحی، سه انگیزه ریسک گریزی، یارانه و اطلاعات نامتقارن برای بیمه شدگان بررسی شد. با مقایسه این انگیزه ها بین گزینه های مختلف و تاتیر بیمه بر میانگین و واریانس درآمد کشاورزان به بررسی انتخاب نامساعد پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می دهدکه ریسک گریزی و اطلاعات نامتقارن قسمت جزیی از انگیزه های کشاورزان برای مشارکت در بیمه است. در حالیکه یارانه، بخش اصلی انگیزه ی کشاورزان برای تقاضای بیمه محصول می-باشد. به عبارت دیگر نگاه کشاورزان به بیمه کمتر به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک بوده است؛ و آن چه که موجب جذب بیشتر کشاورزان به بیمه شده، یارانه پرداختی از طرف دولت است. همچنین، وجود انگیزه اطلاعات نامتقارن سبب می شود که کشاورزان از ضعف اطلاعاتی بیمه گران به نغع خود استفاده کنند. این تحقیق وجود انتخاب نامساعد را در بازار بیمه توت فرنگ یشهرستان سنندج را تائید نمود.

زیتون یکی از قدیمی ترین محصولات باغی می باشد که تقریباً در اکثر نقاط جهان مورد بهره برداری قرار گرفته است. در کشورما نیز، استان زنجان به عنوان یکی از استان های مستعد در کشت این محصول به شمار می آید. از بین شهرستان های استان زنجان، شهرستان طارم به عنوان قطب تولید زیتون در استان و کشور محسوب می شود. از آنجا که این محصول با توجه به درصد روغن موجود در آن و اهمیت آن برای سلامت بدن، یکی از محصولات مهم کشور به شمار می رود؛ تولید با برنامه و اقتصادی آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. از این رو این تحقیق با رویکردی تحلیلی به نقش و اهمیت هر یک از نهاده های موثر در تولید این محصولپرداخته است. همچنین در ادامه، بحث اقتصاد مقیاس و اندازه بهینه نیز به عنوان یکی از مباحث مهم در اقتصادکشاورزیمورد بحث قرار گرفته است. در این تحقیق از داده های 160 پرسشنامه که اطلاعات آن با بهره گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و به صورت مقطعی برای سال 1392 جمع آوری شده بود، استفاده گردید. برای تحلیل استفاده منطقی از نهاده ها از روش تابع تولید استفاده گردید. به این منظور چهار فرم تابعی کاب- داگلاس، ترانسندنتال، ترانسلوگ و چندجمله ای درجه دوم پس از برازش مورد آزمون قرار گرفت و تابع ترانسیندنتال به عنوان مناسبترین فرم تابعی انتخاب گردید. سپس با بهره گیری از این تابع کشش جزئی عوامل تولید و نواحی تولید برای هر یک از نهاده های مصرفی مشخص گردید. همچنین با بهره گیری از تابع بهره وری کل به فرم ترانسندنتال میزان استفاده از نهاده های مصرفی با معیار حداکثر کردن بهره وری مشخص گردید. در بحث وجود یا عدم وجود صرفه های ناشی از مقیاس و اندازه بهینه سطح زیر کشت نیز تابع هزینه ترانسلوگ تخمین زده شد. مطابق نتایج بدست آمده از تخمین تابع تولید و همچنین تابع بهره وری، تعداد درختان در هر هکتار در منطقه مورد مطالعه بیش از تعداد بهینه است، همچنین بهره برداران از نهاده های نیروی کار و کود حیوانی بیش از میزان بهینه استفاده می کنند و از نهاده ای آب، آفت کش و قارچ کش نیز کمتر از میزان بهینه استفاده می کنند، تنها نهاده ای که میزان استفاده از آن در منطقه اقتصادی تولیدی یعنی منطقه دو قرار دارد کود شیمیایی است.نتایج مربوط به بحث تابع هزینه و صرفه های ناشی از مقیاس نیز نشان می دهد که در منطقه بازدهی نسبت به مقیاس فزاینده وجود دارد

بخش کشاورزی ایران با این واقعیت روبروست که در آینده بایستی ضمن مصرف آب کم تر،تولید بیشتری را عرضه نماید لذا با مدیریت صحیح منابع آب وبا استفاده از دانش و فن آوری های نوین باید در جهت ارتقای بهره وری از منابع آب، افزایش کارایی مصرف آب، افزایش راندمان آبیاری وافزایش عملکرد در واحد سطح،گام های اساسی را برداشت. در این تحقیق با هدف تعیین کارایی فنی دو روش آبیاری سطحی و بارانی و مقایسه کارایی این دو روش آبیاری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب، تعداد 200 پرسشنامه در دو روش آبیاری سطحی وبارانی برای سال زراعی 91-1390 تکمیل شد. با کاربرد روش های تحلیل پوششی داده ها(DEA) با دو فرض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس کارایی فنی روش های آبیاری سطحی و بارانی در دو دشت قروه و دهگلان تعیین شد. مطابق نتایج به دست آمده از محاسبه کارایی فنی دو روش آبیاری، میانگین کارایی فنی روش های آبیاری سطحی و بارانی در دو حالت بازد هی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب برابر 59/0، 80/0 و 71/0، 86/0 می باشد. همانطور که نتایج نشان می دهد میانگین کارایی فنی آبیاری بارانی در دو حالت بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس بیشتر از میانگین کارایی فنی آبیاری سطحی است. در روش تحلیل پوششی داده ها علاوه بر محاسبه کارایی فنی، کارایی های تخصیصی، اقتصادی و مقیاس برای هر دو حالت بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس برای هر دو روش آبیاری در منطقه مورد نظر محاسبه شد. همچنین الگوی کشت فعلی دو دشت نیز با استفاده از روش برنامه ریزی خطی و در دو روش آبیاری سطحی و بارانی مورد بررسی قرا رگرفت و نتایج حاصل از مدل های برنامه ریزی خطی نشان می دهدکه الگوی فعلی منطقه با استفاده از دو روش آبیاری بهینه نمی باشد، اما الگوی کشت در روش آبیاری بارانی به الگوی بهینه نزدیکتر است.

دامپروری در بخش کشاورزی ایران به واسطه برخی ویژگی ها دارای مرتبه با اهمیت تری در مقایسه با سایر زیر بخش های زراعت، باغبانی و... می باشد. این بخش سهم مهمی در درآمد جمعیت فعال بخش کشاورزی دارد و پشتوانه اقتصادی سایر بخش ها نیز به شمار می رود. استان کردستان نیز یکی از تولید کنندگان عمده شیر در کشور است و یکی از این قطب های مستعد است که باید شناخته شود. بنابراین٬ ضروری است که مطالعه ای در زمینه گاوداری های صنعتی تولید شیر در این استان انجام گردد. اهدافی که در این مطالعه در نظر گرفته شده است شامل این موارد می باشد: محاسبه قیمت تمام شده شیر در گاوداری های صنعتی استان کردستان و مقایسه با قیمت موجود در بازار، برآورد تابع هزینه شیر و تعیین صرفه های حاصل از مقیاس برای این محصول، محاسبه کشش جانشینی نهاده ها، محاسبه کشش های قیمتی و متقاطع نهاده ها. بنابراین از 54 واحد گاوداری صنعتی تولید شیر که فعال هستند 40 واحد انتخاب شد. بجز شهرستان سنندج که نمونه گیری تصادفی بود در بقیه شهرستان ها سرشماری انجام شد. برای رسیدن به اهداف ذکر شده و به منظور بررسی ساختار تولید و هزینه محصول شیر، از جمله برآورد پارامترهای تابع هزینه و توابع تقاضای نهاده ها، محاسبه کشش های جانشینی و قیمتی و بررسی صرفه های حاصل از مقیاس از تابع هزینه ترانسلوگ استفاده شده است. به منظور برآورد تابع هزینه و معادلات سهم هزینه نهاده ها، از رگرسیون های به ظاهر نامرتبط (SUR) استفاده شده است. همچنین از کشش های خودی و جانشینی آلن- اوزاوا، کشش های خود قیمتی و متقاطع تقاضای نهاده ها و کشش جانشینی موریشیما جهت بررسی وضعیت نهاده ها نسبت به یکدیگر و کشش مقیاس و کشش هزینه جهت تعیین صرفه های حاصل از مقیاس استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در واحد های مورد بررسی صرفه های حاصل از مقیاس وجود ندارد. مقدار کشش مقیاس در این واحدها دارای میانگین 469/0 می باشد . مطابق کشش های خود قیمتی تقاضا برای نهاده ها، کنسانتره و سایر علوفه بیشترین کشش قیمتی را دارند و تولید کننده در مورد نهاده های یونجه، بهداشت دام و محیط و انرژی نسبت به تغییر قیمت آنها عکس العمل چندانی از خود نشان نمی دهد.

مطالعه حاضر به بررسی و ارزیابی اثرات بیمه بر مزارع کشاورزی استان کردستان، با توجه به نقش بیمه در کاهش ریسک تولید در بخش کشاورزی و افزایش اطمینان خاطر کشاورزان نسبت به نوسانات درآمدیشان می پردازد. لذا چگونگی تاثیر بیمه بر کارایی تولید بهره برداران کشاورزی و گرایش به مخاطره آن ها ارزیابی شده است، از تابع تولید مرزی تصادفی برای تعیین کارایی فنی بهره برداران بیمه شده و بیمه نشده استفاده شد. وجود مسائلی از جمله انتخاب زیان آور و مخاطرات اخلاقی می تواند موجب کارایی نامناسب نظام بیمه گردد، از این رو، وجود این پدیده ها با استفاده از سیستمی از معادلات همزمان بررسی شده است. تابع تقاضای بیمه بهره برداران با استفاده از روش گودوین برآورد شد و عوامل موثر بر آن نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های مقطعی از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 128 بهره بردار گندمکار و سیب زمینی کار بیمه شده و بیمه نشده در سال زراعی 90-1389 جمع آوری شد. نمونه ها به روش نمونه گیری طبقه بندی خوشه ای تصادفی چند مرحله ای انتخاب گردیدند. نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین کارایی های فنی در گروه بیمه شده گندمکاران، به طور قابل ملاحظه ای، بیشتر از گروه بیمه نشده است، اما بیمه بر کارایی فنی سیب زمینی کاران اثر مثبت معنی دار نداشت. مقایسه ضریب ریسک گریزی بهره برداران گندمکار نشان داد که بیمه محصولات کشاورزی بر نحوه نگرش زارعین نسبت به مخاطرات تاثیر مثبت گذاشته و در کاهش سطح ریسک گریزی موثر بوده است، اما در مورد محصول سیب زمینی بیمه در کاهش سطح ریسک گریزی بهره برداران موثر نبوده است. نتایج حاصل از توابع تولید و توابع تقاضای نهاده ها (نسبت نهاده ها) نشان داد که مزارع کوچک سیب زمینی با پدیده انتخاب زیان آور مواجه اند، ولی در مورد گندمکاران این پدیده دیده نشد. همچنین، نتیجه مثبت عملکرد بیمه گندم و سیب زمینی را می توان ناشی از عدم وجود پدیده مخاطره اخلاقی دانست. تخمین تابع تقاضای گندم نشان دهنده تاثیر مثبت درجه ریسک گریزی، سطح زیر کشت گندم، نوع کشاورزی و تنوع محصولات کشاورزی بر تقاضای بیمه می باشد. همچنین، تخمین تابع تقاضای سیب زمینی نشان دهنده تاثیر مثبت درجه ریسک گریزی، سطح زیر کشت، تنوع محصولات، سن بهره بردار و تحصیلات بر تقاضای بیمه می باشد.

با رشد روز افزون جمعیت کره زمین و پیامدهای ناشی از آن، تقاضای آب در حال افزایش است. مدیریت تقاضای آب یکی از راهکارهای مهم در متعادل سازی عرضه و تقاضای آب شناخته می شود و مهم ترین عامل در مدیریت تقاضای آب، قیمت گذاری آن است. قیمت گذاری مناسب آب آبیاری در هر منطقه، نیازمند تعیین ارزش اقتصادی آب با توجه به شرایط و محصولات زراعی منطقه مورد نظر می باشد. در این تحقیق با هدف تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری در دشت همدان– بهار، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 119 پرسشنامه برای سال زراعی 90-1389 تکمیل شد. با کاربرد روش های تخمین تابع تولید و مدل برنامه ریزی خطی ساده، ارزش تولید نهایی و قیمت سایه ای هر مترمکعب آب آبیاری در محدوده مورد مطالعه تعیین شد. توابع تولید انعطاف پذیر ترانسلوگ، درجه دوم تعمیم یافته و لئونتیف تعمیم یافته و همچنین توابع انعطاف ناپذیر کاب- داگلاس و ترانسندنتال تخمین زده شدند. جهت انتخاب تابع برتر، توابع تخمینی مورد آزمون قرار و در نهایت دو تابع کاب- داگلاس و ترانسندنتال به عنوان توابع برتر انتخاب شدند. مطابق نتایج به دست آمده از تخمین توابع تولید، ارزش تولید نهایی هر متر مکعب آب بر مبنای تابع تولید کاب- داگلاس و ترانسندنتال به ترتیب برابر با 4486 و 3558 ریال می باشد. همچنین نتایج حاصل از مدل های برنامه ریزی خطی نشان می دهد، قیمت سایه ای هر متر مکعب آب آبیاری در ماه های سال و گروه های تولیدی کشاورزان متغیر و در محدوده 816 تا 10060 ریال قرار دارد.

دانشمندان اقتصاد محیط زیست معتقدند انجام ارزش گذاری اقتصادی برای خدمات و منافع غیر بازاری و زیست محیطی امری ضروری می باشد. چون تنها از این طریق می توان به برآورد ارزش پولی این خدمات پرداخت و ارزش بالقوه اکوسیستم ها را در برنامه ریزی های توسعه ای و تصمیم گیری و مدیریت بهره برداری و نیز حفاظت از اکوسیستم های طبیعی را بیشتر مد نظر قرار داد. مطالعه حاضر با هدف ارزش گذاری اقتصادی (ارزش تفرّجی) پارک جنگلی آبیدر سنندج صورت پذیرفت. نمونه گیری به صورت تصادفی و از بین بازدیدکنندگان پارک جنگلی آبیدر طی دوره یک ساله منتهی به دیماه سال 90 و در ایام مختلف سال از بازدیدکنندگان این پارک جمع آوری گردید. تعداد نمونه نیز بر اساس میانگین و واریانس جامعه آماری (بازدیدکنندگان پارک جنگلی آبیدر) 380 پرسش نامه تعین شد. پرسش نامهها مشتمل بر اطلاعات فردی، اجتماعی، اقتصادی و نظرسنجی بازدیدکنندگان بود. جهت محاسبه تمایل به پرداخت، از رهیافت ارزش گذاری مشروط (Contingent Valuation; CVM) استفاده شد. که در آن، بازدیدکنندگان در معرض یک انتخاب دوگانه قرار گرفتند. این انتخاب دوگانه پذیرش و یا عدم پذیرش مبلغ 200 تومان به عنوان ورودیه پارک جنگلی آبیدر در نظر گرفته شد. سپس اطلاعات در نرم افزارهای SPSSو Excel مورد تحلیل و مقایسه آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد 11/92 درصد افراد بررسی شده حاضر به پرداخت مبلغی برای استفاده تفریحی از پارک جنگلی آبیدر هستند. مهم ترین دلیل انتخاب پارک جنگلی آبیدر ، چشم انداز طبیعی آن بوده است. در مجموع، بازدیدکنندگان، کیفیت امکانات و خدمات پارک جنگلی آبیدر را متوسط ارزیابی نمودند. بیشترین سطح رضایت به نیمکت ها و کم ترین آن مربوط به سرویس های بهداشتی مستقر در پارک بود. همچنین، تمایل به پرداخت زنان بیش از مردان بوده و میزان تحصیلات اثر مستقیم و معنی داری بر میزان تمایل به پرداخت افراد دارد. یافته ها نشان داد ارزش تفرجی سالیانه پارک آبیدر 865221588 تومان برابر با 6/556412 تومان در سال و در هکتار خواهد بود. علاوه بر این، برازش الگوی اقتصادسنجی لاجیت توسط نرم افزار تخصصی Eviews نشان داد که مبلغ ورودیه تاثیر منفی و درآمد اثر مثبت و معنی داری بر تقاضای تفرجی پارک دارند. لذا ضمن تایید قانون تقاضا (کشش قیمتی منفی)، این پارک در گروه کالاهای نرمال (کشش درآمدی مثبت) قرار می گیرد. از سوی دیگ

مطالعه حاضر به بررسی ساختارریاضی تابع هزینه وتولید محصول گندم(آبی و دیم)، در استان کردستان می پردازد و اساس متدولوژی آن برفرضیه دوگانگی استواراست. لذا ضمن اشاره به مزایای استفاده از تابع هزینه به جای تابع تولید درتجزیه و تحلیل تکنولوژی تولید، انواع توابع هزینه معرفی شده و با انتخاب تابع هزینه ترانسلوگ،طبق قضیه شفاردتوابع تقاضای شرطی نهاده های گندم (آبی ودیم)درچارچوب معادلات سیستمی به روش رگرسیون های به ظاهر نامرتبط تکراری به صورت، مقید برآورد شدند. با استفاده از ضرایب به دست آمده، وضعیت تابع هزینه، کشش های جزئی خودی و متقاطع آلن، کشش های موریشیما و کشش های قیمتی خودی و متقاطع تقاضای نهاده هاو چگونگی صرفه های حاصل از مقیاس بررسی گردید. اندازه نمونه بالغ بر 554 بهره بردار ( 257 بهره بردار گندم آبی و 297 بهره بردار گندم دیم) است. داده ها برای سال زراعی90-89 به صورت،پیمایشی و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده است. نمونه ها به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله انتخاب گردیدند. نتایج به دست آمده نشان می دهند که تابع هزینه ترانسلوگ برازش خوبی نسبت به داده های مورد تحقیق داشته است و فرضیه های ساختاری از جمله بازدهی ثابت نسبت به مقیاس، همگن بودن و هموتتیک بودن تکنولوژی تولید گندم(آبی و دیم)، هیچکدام از نظر آماری معنی دار نیستند. نهاده های زمین وسم به ترتیب، بیشترین وکمترین سهم از هزینه تولیدگندم (آبی و دیم)رابه خوداختصاص می دهند. با توجه به نتایج حاصل از کشش های آلن و موریشیما، به جز نهاده های نیروی کار با سم و آب با کود(گندم آبی) وبذر با سم و بذر با کود (گندم دیم) بقیه از نوع جانشینی می باشد.همچنین برآورد معیار بازدهی نسبت به مقیاس بیانگرآن است که بازدهی نسبت به مقیاس فزاینده در مزارع گندم (آبی و دیم)موردمطالعه، وجود دارد. بر این اساس خردشدن زمینها باعث افزایش قیمت تمام شده محصول خواهد شد. همه کشش های قیمتی خودی تقاضا،کوچکتراز یک بوده وهمچنین اکثرکشش های قیمتی متقاطع تقاضا مقادیرکوچکی هستند،که نشان-دهنده این است که ًبطورکلی گندم کاراننمی توانند در برابر افرایش قیمت نهاده هاعکس العمل قابل توجهی نشان دهند و از تقاضای خود بکاهند و خود مجبور به تحمل هزینه ها می شوند، بویژه اگر شرایط بازار به گونه ای باشدکه امکان انتقال آن به مصرفکنندگان و جود نداشته باشد.

بانک ها یکی از نهادهای بسیار مهم و رکن اساسی سیستم مالی هر اقتصاد به شمار می روند و به واسطه ارایه خدمات متنوع مالی و اعتباری، نقش تعیین کننده ای در توسعه و رشد اقتصادی ایفا می نمایند. در این مطالعه سنجش کارایی سیستم بانکی دولتی و خصوصی در شهر سنندج با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری شامل بانک های دولتی و خصوصی شهر سنندج و مشتریان آنها می باشد. نتایج بدست آمده از بررسی پرسشنامه رضایت مندی مشتریان نشان داد ، میانگین رضایت مشتریان در بانک های خصوصی بالاتر از بانک های دولتی است و نیز تفاوت میانگین رضایت مندی مشتریان در سطح 0.034 معنی دار است. نتایج مربوط به محاسبه کارایی با روش های CCR و BCC حاکی از کارا بودن اکثر بانک های خصوصی و دولتی بود. به منظور امکان رتبه بندی کامل بانک های کارا و ناکارا شاخص کارایی از روش AP نیز محاسبه گردید.