shiva Khalesro

This research was conducted with the aim of investigating the effects of different sources of phosphorus fertilizer and mycorrhiza on the yield and quality of chickpea seeds. This factorial research was carried out based on a randomized complete block design with four replications in rainfed conditions. The investigated factors include the first factor: the use of different sources of phosphorus fertilizers (chemical phosphorus, phosphorus rock powder and without phosphorus) and the second factor: the use of mycorrhizal fungi (Control, Glomus mossea, Glomus intraradices and Glomus mossea + Glomus intraradices). The results of the research showed that the components of yield, the number of pods per plant, the weight of 1000 seeds, the number of sub-branches, nitrogen-fixing nodes, seed phosphorus and seed yield were affected by the effect of mycorrhizal and phosphorus biofertilizers, as well as the harvest index and biological yield were affected by the mutual effect of fertilizer. Biological and phosphorus were placed. The number of sub-branches was influenced by the independent effect of phosphorus. Nodule dry weight, seed protein, seed nitrogen was affected by mycorrhizal fungus, but potassium was not affected by any of the test treatments. The comparison of two species of mycorrhizal fungi and the combination of two studied fungi species showed that the combination of two species (Glomus mossea + Glomus intraradices) has a greater effect on the components of yield and grain yield in chickpea than the separate application of other two species. The highest number of pods per plant (25.25) is related to phosphorus chemical fertilizer and the highest number of pods per plant is 24/88 under the effect of mycorrhizal fungi related to the treatment (Glomus moasa + Glomus intraradice), the highest weight of one thousand seeds (221/688 grams) related to phosphorus chemical fertilizer and the highest thousand seed weight related to mycorrhizal mushroom (Glomus moasa + Glomus intraradice) in the amount of (212.03), the highest number of sub-branches (5.5) related to chemical fertilizer treatment, biological yield (2058 kg/ha) ) from mycorrhizal treatment and phosphorus fertilizer, grain yield (984.84 kg/ha) related to the effect of phosphorus fertilizer, the most nitrogen fixing nodules (16.66 grams) related to chemical fertilizer, the most nitrogen fixing nodules under the influence of mycorrhizal fungus (18.77), seed protein (22.84) and maximum nodule dry weight (0.056) grams related to mycorrhizal fungus (Glomus moasa + Glomus intraradice), and seed phosphorus (259.59 mg/100 grams) from the combined treatment of two types of mycorrhizal fungi (Glomus mossea + Glomus intraradice) and also the highest phosphorus of the seed was observed under the effect of chemical fertilizer (280mg/100g).

Foliar application is considered one of the most common methods used to supply nutrients, improve nutritional status, increase crop yield, and ultimately enhance its quality. The advantages of this method include ease of application, rapid absorption through stomata or leaf cuticle, and penetration into cells. This experiment was conducted to investigate the effects of foliar spraying of aqueous extracts from several types of organic fertilizers on two rainfed wheat cultivars at the research farm of Kurdistan University during the 2021-2022 growing season, in a split-plot design based on a randomized complete block design. The main factor included two rainfed wheat cultivars (Baran and Homa), and the secondary factor included aqueous extracts of organic fertilizers (compost, cow manure, cow manure ash, poultry manure, and control). The results showed the highest number of spikes in the poultry manure treatment with 278.9 spikes per square meter, the highest number of grains per spike in the Homa cultivar with 16.3 grains per spike, the highest grain yield under the poultry manure treatment with 1641.6 kg per hectare, and the highest biological yield in the poultry manure treatment with 4146 kg per hectare. The highest grain protein content was 12.3% and the highest grain phosphorus content was 0.59% in the poultry manure treatment. Additionally, the highest grain potassium content was 0.72% in the compost treatment. The results of this experiment showed that the maximum leaf area index in both Baran and Homa cultivars was obtained 200 days after planting. The maximum leaf area index, maximum crop growth rate, and maximum dry weight in both cultivars were observed in the poultry manure treatment. Ultimately, among the studied treatments, the poultry manure treatment showed better results compared to the other treatments.

To have a sustainable agricultural system, it is necessary to use inputs that maintain the ecological aspect of the system and reduce environmental risks. One of the goals of sustainable agricultural systems is the use of organic fertilizers in order to provide plant nutrients and reducing the chemical inputs consumption. In order to investigate the effect of organic fertilizers on the quantitative and qualitative traits of camelina (Camelina sativa L.), this experiment was carried out at the Research Farm of the University of Kurdistan in 2023. The experiment was conducted as a factorial in the form of a randomized complete block design with three replications. The experimental treatments included humic acid at three levels (0, 200 ml, 400 ml ha-1) and compost at three levels (0, 2 and 4 ton ha-1). The results showed that the effect of compost on plant height, pods number per plant, biological yield, seed yield and oil yield was significant. The effect of humic acid on plant height, pods number per plant, biological yield, seed yield and oil yield was significant. The interaction effects of the mentioned treatments on the seeds number per pod, seed yield and oil yield were significant. The highest seed yield, oil yield and seeds number per pod were related to the integrated treatment of 4 tons compost and 200 ml of humic acid. According to the obtained results, it could be said that the integrated treatment of 4 tons compost and 200 ml of humic acid improved the quantitative and qualitative traits of camelina.

Identifying and applying solutions such as biochar and conservation tillage can be useful in achieving sustainable agricultural goals. For this purpose, in 2019 and 2020, an experiment was conducted on the black cumin plant in a split-split plot experiment with a r and omized complete block design at Kurdistan University Research Farm. Irrigated and dryl and conditions were used as main plots, three tillage types (conventional, minimum, and no-tillage) as subplots, and two biochar rates (0 and 15 ton.ha-1) as sub-subplots. The results showed that the highest root length, root dry weight, and plant height were observed under irrigated conditions and with conservation and minimum tillage. The highest number of capsules (11 capsules per plant) and seed yield (149.7 grams per square meter) were observed under irrigated conditions. The highest number of seeds per capsule (81/75 seeds per capsule) was observed with minimum tillage under irrigated conditions and biochar application. The highest content of nitrogen, phosphorus, potassium, zinc, copper, iron, and manganese in seeds was observed in the second year with irrigated conditions and tillage (conservation and minimum) along with biochar application. The combination of irrigation conditions, minimum tillage, and biochar application (31.6%) had the highest percentage of seed oil, and the highest oil yield was observed in the treatment of the second year with conventional tillage and biochar application (534.5 kg/ha). All MUFA fatty acids, except Eicosanoic acid, decreased with increasing drought stress. In irrigated conditions with the application of biochar, the amounts of Polymitholic, Vaccinic, and Oleic acids increased. Among the PUFA fatty acids, two fatty acids, Eicosadenoic acid and Alpha-linoleic acid, had the highest percentages in irrigated conditions and biochar application, but Linoleic acid decreased in irrigated conditions and biochar application. Saturated fatty acids, including Myristic, Palmitic, Stearic, and Arachidic acids, increased in dryl and conditions and without biochar application. The highest percentage of essential oil was obtained with conservation tillage and biochar application, and the highest essential oil yield was obtained in the second year with conservation tillage and biochar application. The highest amount of Thymoquinone (30.13%) and P-Cymene (23.08%) was obtained in the second year with irrigated conditions, conservation tillage, and biochar application. The use of biochar caused changes in some soil characteristics, such as an increase in soil organic carbon (7.5%), acidity (2.6%), electrical conductivity (8.1%), and the ability to use some high and low consumption elements. The highest amount of total soil nitrogen (0.145% nitrogen), available phosphorus (17.43 mg/kg), and available soil potassium (510 mg/kg) was obtained in the second year with the minimum tillage system and the use of biochar. Different tillage methods had different effects on dehydrogenase enzyme activity, and the highest dehydrogenase enzyme activity was observed in the minimum tillage treatment with biochar application (124.6 ug TPE g-1 dw soil 24 h -1). The highest amount of Substrate Induced Respiration (3236.6 mg CO2 (kg soil day)-1) and Basal respiration (83.163 mg CO2 (kg soil day)-1) was observed in the second year of the experiment with minimum tillage and the use of biochar. Finally, the general results of this research indicated that the most beneficial effects on soil characteristics, morphological traits, grain yield and yield components, grain quality including elements, oil percentage and yield, oil quality, essential oil percentage and yield, and essential oil quality were observed over time and in the second year of the experiment with irrigation conditions, conventional tillage, and biochar application. According to the results of this research, farmers can use the mentioned techniques to achieve sustainable increases in crop yields and improve soil properties. By adopting these approaches, they can optimize their agricultural output while conserving precious resources for future generations.

In order to investigate the effect of different levels of humic acid application on the yield and quality of grain and fodder of 5 varieties of rainfed barley under field conditions, an experiment was conducted as a split plot based on a randomized complete block design with three replications in the crop year of 2021-2022. The experimrnt was carried out in Research Farm of Agricultural Institute of Sararud, located 17 km from Kermanshah province. The first factor included the application of humic acid at three levels (0, 400 and 800 mg/liter), and the second factor included five varieties of barley (Artan, Kaiflan, Arda, Abider, Sararoud I). The results showed that the interaction of humic acid and cultivar was significant on plant height, spike length, number of seeds per spike, thousand seed weight, seed yield, seed mineral elements (nitrogen, phosphorus and potassium), percentage of crude fiber (CF) and percentage of crude protein (CP). With the increase of humic acid concentration, the grain yield performance of two cultivars of Abider and Qaflan increased significantly compared to other rainfed barley cultivars. dryland barley cultivars showed significant variation in humic acid concentrations (0, 400 and 800 mg/L) in terms of plant height, spike length, number of seeds per spike and weight of 1000 seeds. The amount of grain mineral elements (nitrogen, phosphorus and potassium) and forage quality indices including ercentage of crude protein (CP) and percentage of ash (ASH) in a concentration of 800 mg/L of humic acid compared to a concentration of 400 mg/L and no application of humic acid. Since a clear relationship was observed between the measured physiological and morphological traits and the amount of application of humic acid levels, it can be concluded that the use of humic acid fertilizer can undoubtedly be very useful.

The application of growth regulators and organic materials through foliar spraying can affect the performance and yield components of important crops such as chickpeas. Given the nutritional value of chickpeas and their cultivated area in rainfed lands, this research was conducted to investigate the effects of different levels of humic acid and salicylic acid on the yield and quality of chickpea seeds, using a factorial arrangement based on a complete randomized block design with four replications. The experimental factors included foliar spraying of humic acid at three levels: zero, 3, and 6 liters per hectare as the first factor, and salicylic acid at four levels: zero, 50, 100, and 150 milligrams per liter as the second factor. The plants were sprayed at two growth stages: the beginning of stem elongation (BBCH 30) and before flowering (BBCH 59). Growth traits, yield, and yield components of chickpeas were influenced by the simple effect of salicylic acid spraying. The concentrations of phosphorus, zinc, iron, and manganese in the seeds were significantly affected by the interaction of humic acid and salicylic acid spraying. The results showed that the tallest plants were associated with a concentration of 150 milligrams per liter of salicylic acid and the application of 3 and 6 liters per hectare of humic acid. On the other hand, plants sprayed with 150 milligrams per liter of salicylic acid (4.07 branches) had a significantly higher number of branches compared to the control plants. The highest number of pods per plant (20.87) and the number of seeds per plant (33.49) were obtained with the application of 150 milligrams per liter of salicylic acid. The application of 150 milligrams per liter of salicylic acid resulted in increases of 35.2% and 26.8% in the number of seeds per square meter and the weight of 100 seeds of chickpeas compared to the control. Additionally, it was found that the highest seed yield, biological yield, straw yield, and harvest index were achieved with the application of 150 milligrams per liter of salicylic acid. Furthermore, with the increase in the concentration of salicylic acid, the potassium content of the seeds also increased. Conversely, spraying chickpea plants with humic acid and salicylic acid led to an increase in the nutrient content of chickpea seeds, thereby improving the quality of the seeds. Overall, the results indicated that the foliar application of humic acid at a concentration of 6 liters per hectare and salicylic acid at a concentration of 150 milligrams per liter had a more effective role in enhancing growth, nutrient concentrations, yield, and yield components of chickpeas. Therefore, the foliar application of humic acid and salicylic acid can be considered a suitable strategy for increasing the yield and quality of chickpea seeds.

In order to investigate the effect of different levels of vermicompost and chemical fertilizer on the yield and quality of grain and forage of three forage corn varieties, the present experiment was conducted in the form of a split plot design based on randomized complete blocks with three replications in the 2022. The research was carried out in the Agricultural Jihad Organization farm of Kurdistan Province. The main factor included different levels of vermicompost consumption in combination with chemical fertilizers, including control vermicompost 5 t/ha, vermicompost 3.75 t/ha + 25% recommended chemical fertilizer, vermicompost 2.5 tons per hectare. ha + 50% recommended chemical fertilizer and 100% recommended chemical fertilizer (150 kg/ha urea + 200 kg/ha superphosphate + 50 kg/ha potassium sulfate) and the sub factor included three varieties SC 704, ZP and Album. The highest cob diameter (5.8 cm) and the highest cob to seed ratio (0.41) were observed in the treatment of 3.75 t/ha of vermi-compost + 25% of the recommended chemical fertilizer. Also, the results showed that the maximum dry weight of the stem is equal to 1201.6 grams, the maximum height of the stem is equal to 224.8 cm and the maximum ear length is equal to 20.81 cm in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50% fertilizer. Chemical was recommended. The comparison of different cultivars showed that SC 704 cultivar had the highest spike length and stem height compared to ZP and Album cultivars. The highest percentage of seed nitrogen (1.87 percent), seed phosphorus (0.218 percent), seed oil (5.83 percent) and starch (70.9 percent) in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50 percent The recommended chemical fertilizer was observed. Also, seed oil (4.42%) and seed starch (66.3%) were more in SC 704 cultivar than other cultivars studied in this research. The highest value of pH (5.15) and silage protein (12.17%) were observed in the treatment of 100% recommended chemical fertilizer. In addition, the highest percentage of silage fodder ash (5.47 percent), silage fodder dry matter (28.1 percent) and insoluble fibers in neutral detergent (47.1 percent) in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50 The percentage of recommended chemical fertilizer was observed.

castor (Ricinus communis L.) is an important medicinal plant from the family euphorbiaceae that is commonly used to serve various medicinal purposes. This species is one of the most ancient medicinal herbs known to mankind. Fertilization is an important part of castor management. However, limited details are available about the fertilization approach on castor plant development. chemical fertilizers are associated with reduction in some soil properties and crop yields over time. Application of organic and biological fertilizer has positive effects in maintaining the soil properties. In order to investigate the characteristics of growth, yield and oil content of medicinal castor plant under the influence of different fertilizer treatments, an experiment was carried out in the research farm of the Faculty of Agriculture of the University of Kurdistan during the 2022 growing season. This experiment was conducted as a factorial experiment based on a randomized complete block design with 3 replications. The first factor was organic, biochar, wood vinegar and chemical treatments and second factor was mycorrhiza (Glomus intradieces) in two lewels (inoculation and no inoculation). The treatments and interaction effects of mycorrhiza and different fertilization increased quality of castor compared to the control. The highest harvest index (38.6 %), biologic yield (3650.2 g/m2), seed yeild (1281.7 g/m2), oil % (50.5 %) and oil yield (588.3 g/m2) were observed in treatment of organic fertilizer with mycorrhiza inoculation. The highest potasiom and nitrogen was obtained in the organic fertilizer treatments. The highest stem length (105.6 cm) was obtained in the chemical treatments with mycorrhiza inoculation. The highest stem diameter (1.74 cm) was obtained in the mycorrhiza inoculation treatment that did not significant difference with biochar, wood vinegar with mycorrhiza inoculation. The highest Number of seed in plant (150),number of leaves (37.16), number of capsule (81.3) was obtained in the organic fertilizer. In general, application of organic fertilizer with mycorrhiza inoculation had greater effects on the majority of traits compared to control on the castor. In conclusion, applying of organic fertilizer and mycorrhiza inoculation as one of the safe and natural nutrient could increase the morphological and phytochemical traits of castor.

Soil is the most important factor in agriculture. Compliance with tillage principles is one of the most important issues facing agriculture today. Choosing the right tillage method can improve agriculture. It is necessary to increase the yield of cropd in order to respond to the increasing demand for food resources. This causes pressure on natural resources and threatens the stability of agricultural systems. Mixed cropping is one of the methods of increasing yield and is an example of sustainable systems that plays an important and multiple role in improving unfavorable farm conditions, improving crop quality and reducing negative effects in agroecosystems. In order to investigate the effect of different tillage systems on the mixed cultivation of rye (Secale cereale) and vetch (Vicia villosa), an experiment was carried out in the crop year of 2019-2020 in the Griza Research Station located in Sanandaj city. This experiment was conducted as split plot based on a randomized complete block design in 3 replications. Tillage methods including no tillage system, low tillage system and common tillage system were considered as the main factor and combination of rye and vetiver seeds in 5 levels as a secondary factor. The results showed that the low tillage system had the greatest effect on the rye height, vetch height, the number of knots in the vetch root, dry matter and soil organic matter yield, and the common tillage system had the least effect on the mentioned traits. The interaction of seed composition and tillage system was significant on vetch height, rye height, number of knots in vetch roots, dry matter content, percentage of organic matter, manganese and iron. It is recommended to mix 25% of grain and 75% of fodder in the mixed cultivation of fodder plants and grains in dry areas.

In order to investigate the effect of vermicompost and micronutrients on the quantitative and qualitative characteristics of borage (Borago officinalis L.) and the effect of its oil on diabetes in mice, the present experiment was carried out in 2017-2018.The field experiment with factorial arrangement was conducted using a randomized complete block design with three replications at the Reserch Field of University of Kurdistan. Experimental treatments included three levels of vermicompost: 0, 5 and 10 tons and Foliar application of micronutrient elements: control (no foliar application), iron sulfate (three parts per thousand), zinc sulfate (two per thousand) and manganese sulfate (three per thousand). The results showed number that the highest height of the borage (57 cm), flowering branches (34), height of the first flowering branch (12.8 cm), leaves (145.5), seed number pre plant (217.6), 1000 seed weight (12.1 gram), biological yield (621 kg per hectare), seed yield (42.1 kg per hectare) and dry flower yield (2.19) Kg/ha was observed. In the integrated treatment of vermicompost (10 t/ha) and zinc sulfat. Also, the highest amount of oil (0.61 kg per hectare), oil (19.16 percent) and oil yield (7.5 kg per hectare) belonged to the integrated treatment of the third level of vermicompost and zinc sulfate. Borage oil significantly decreased blood glucose in mice compared to diabel group. Therfore, integrated treatment of vermicompost and micronutrients specially zinc sulfate improved qualitative Borago officinalis.

به منظور بررسی نسبت های مختلف کاشت بر عملکرد کمی و کیفی علوفه در کشت مخلوط افزایشی جو با گاودانه، شبدر ایرانی و ماشک معمولی، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه مرکز جهاد کشاورزی دهستان شیان واقع در اسلام آباد غرب انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نسبت های مختلف کشت در 13 سطح شامل (کشت خالص جو، کشت خالص گاودانه، کشت خالص شبدر و کشت خالص ماشک و کشت مخلوط افزایشی، جو + 5/12 درصد گاودانه، جو + 25 درصد گاودانه، جو +50 درصد گاودانه، جو + 5/12 درصد شبدر، جو + 25 درصد شبدر، جو + 50 درصد شبدر، جو + 5/12 درصد ماشک، جو + 25 درصد ماشک و جو + 50 درصد ماشک) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد پنجه و تعداد دانه در سنبله جو از تراکم افزایشی جو + 50 % شبدر به دست آمد؛ در حالی که بیشترین طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد علوفه تر و خشک در کشت خالص جو مشاهده شد. علاوه بر این بیشترین میزان پروتئین خام و میزان خاکستر علوفه جو از کشت مخلوط افزایشی جو + 50% گاودانه به دست آمد که نشان دهنده کیفیت بهتر کشت مخلوط افزایشی جو + گاودانه نسبت به دو لگوم دیگر است. از طرفی بیشترین ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف و صفات مرتبط با کیفیت علوفه لگوم های علوفه ای در کشت خالص آن ها مشاهده شد و کمترین میزان آن ها به استثنای عملکرد بیولوژیک در تراکم کشت 5/12% مشاهده شد. همچنین کیفیت علوفه در گاودانه با افزایش تراکم کاشت کاهش یافت در حالی که در شبدر ایرانی و ماشک معمولی با افزایش تراکم افزایش یافتند. بیشترین مقدار نسبت برابری زمین از کشت مخلوط افزایشی جو + با لگوم ها در تراکم 25% بود که بیانگر سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص است. به طور کلی کشت مخلوط به دلیل افزایش عملکرد و صفات مرتبط با کیفیت علوفه نسبت به کشت خالص جو برتری داشت و می توان از کشت مخلوط برای دستیابی به جو با عملکرد بیشتر و علوفه با کیفیت بالاتر استفاده کرد.

کاربرد نهاده‎ های آلی در کشاورزی پایدار یکی از مهمترین مولفه های دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاه می باشد. استفاده از این نهاده ها علاوه بر تامین سلامت گیاهان دارویی، موجب حفظ سلامت محیط زیست نیز می گردد. این پژوهش به منظور ارزیابی کود آلی ، شیمیایی و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد.در این راستا آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار و سه تکرار در سال 1400 در دانشگاه کردستان بر روی گیاه دارویی سیاهدانه انجام شد. تیمار ها شامل کود (شاهد، تخمیری، شیمیایی) و اسید هیومیک (400، 200، 0 میلی گرم در لیتر) که به صورت محلول پاشی در سه مرحله قبل از ساقه رفتن و بعد از آن در فواصل 10 و 20 روز بعد از آن انجام شد.کود تخمیری تولید شده با استفاده از ضایعات سیب زمینی و آب و کود دامی که قبل از کاشت به زمین داده شد. کود های شیمیایی قبل از کاشت و در طول دوره رشد به گیاه داده شد. نتایج نشان داد که استفاده از کودآلی سبب افزایش رشد رویشی و زایشی در گیاه سیاهدانه شد. همچنین استفاده از اسید هیومیک 400 میلی گرم در لیتر سبب بهبود اسانس و عملکرد روغن در این گیاه گردید.

کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) به عنوان یک محصول دانه‌ای با هدف بدست آوردن دانه‌های خوراکی کشت می‌شود. از نظر کیفی، پروتئین کینوا بهتر از پروتئین دانه غلات متداول است و تعادل اسید آمینه مطلوب‌تری برای تغذیه انسان و دام نسبت به گندم دارد. یکی دیگر از جنبه‌های جالب ترکیب دانه کینوا کمبود گلوتن در آن می‌باشد که این ماده غذایی را برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک مناسب کرده‌است. به منظور دستیابی به عملکرد دانه بالا و بهبود کیفیت عناصر غذایی دانه کینوا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در مزرعه‌ای واقع در روستای وله‌ژیر از توابع شهرستان مریوان انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل کاربرد قارچ مایکوریزا در چهار سطح (G. mossea، G. hoi، ترکیب دو گونه و بدون مایکوریزا) و تراکم کاشت کینوا در سه سطح (30، 40 و50 بوته در متر مربع با فاصله بین ردیف‌‌های کاشت 75 سانتی‌متر) انجام شد. نتایج حاکی از آن است که ترکیبی از قارچ‌های میکوریزایی G. mossea و G. hoi در تراکم‌های بالاتر (50 و 40 بوته در متر مربع) تیمارهای برتر بوده‌اند که بیشترین تاثیر را بر عملکرد و ترکیبات شیمیایی دانه کینوا داشتند. بیشترین مقدار برای صفاتی مانند ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول خوشه، درصد دانه‌های پر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه و ترکیبات شیمیایی دانه (فسفر، پتاسیم و روی) از گیاهان تیمارشده با قارچ‌های میکوریزایی G. mossea و G. hoi در تراکم‌های بالاتر حاصل گردید. در توجیه نتایج بدست آمده از نقش مهم قارچ‌های میکوریزایی در زیست فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز برای گیاه و کمک به جذب آب و عناصر غذایی برای ریشه گیاه و همچنین بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و حاصلخیزی خاک می‌توان بیان داشت که ارتباط همزیستی بین قارچ‌های میکوریزایی و ریشه گیاه کینوا سبب انتقال مواد مغذی و در نتیجه، بهبود عملکرد دانه و افزایش کیفیت ترکیبات بیوشیمیایی و عناصر غذایی دانه کینوا شده است.

In order to study the effect of organic and chemical fertilizers on the yield and seed quality of lineseed (Linum usitatissimum L.) a field experiment was carried out at the Research Field of the University of Kurdistan during 2019 growing season. Experiment was carried out as randomized complete block design with three replications. Experimental treatments included control, chemical fertilizer, manure, digested fertilizer, Humic acid, manure + humic acid, digested fertilizer + humic acid, chemical fertilizers + humic acid, manure + chemical fertilizer and digested fertilizer. The results showed that fertilizer treatments had significant effect on the plant height, secondary branches number, capsules number per plant, biological yield, seed yield, haevest index, oil percentage and yield. The highest plant height and biological yield belonged to the chemical fertilizer treatment. The greatest seed yield obtained of the intergrated treatments consisted of humic acid + chemical frrtilizer and manur + chemical fertilizers. The greatest seed oil percentage belonged to the digested fertilizer + humic acid. Treatment. Also integrated trearments of manure and chemical fertilizers significantly increased oil yield in comparison with chemical fertilizer. So, the application of organic integrated fertilizers lead to decrease the chemical fertilizers application and could be good approach to reaching the sustainable agricultural goals.

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان و ماش در سیستم های کشت مخلوط افزایشی و جایگزینی آزمایشی در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در منطقه ی گریزه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص آفتابگردان، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 5/12% ماش، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 25% ماش، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 50% ماش، کشت مخلوط جایگزینی آفتابگردان 50% با ماش 50 % بصورت ردیفی، کشت مخلوط جایگزینی آفتابگردان 50% با ماش 50% بصورت نواری، کشت مخلوط جایگزینی 75% آفتابگردان با 25% ماش، کشت مخلوط جایگزینی 75% ماش با 25% آفتابگردان و درنهایت تیمار کشت خالص ماش بودند. نتایج آزمایش در مورد گیاه آفتابگردان نشان داد که بالاترین درصد شاخص برداشت (78/26%)، و عملکرد دانه (6287 کیلوگرم در هکتار) آفتابگردان به تیمار کشت خالص مربوط بود. بالاترین عملکرد بیولوژیک (6287 کیلوگرم در هکتار) به کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 25% ماش تعلق داشت. در گیاه ماش نیز بالاترین عملکرد دانه (2300 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کشت خالص و بالاترین درصد شاخص برداشت (48/%37) در تیمار کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 5/12% ماش به دست آمد. با تجزیه داده های حاصل از آزمایش، تفاوت معنی داری در میزان نیتروژن و فسفر دانه آفتابگردان در تیمارهای کشت مخلوط مشاهده شد به طوریکه بالاترین درصد نیتروژن (86/%3) و فسفر (49/%0) دانه آفتابگردان به تیمار کشت مخلوط جایگزینی 75% ماش و 25% آفتابگردان مربوط بود، همچنین بالاترین درصد روغن دانه آفتابگردان (43/%44) نیز به تیمار کشت مخلوط جایگزینی 75% آفتابگردان و 25% ماش اختصاص یافت. علاوه بر این، روش های ارزیابی کشت مخلوط مانند شاخص نسبت برابری زمین، شاخص رقابت و شاخص غالبیت برتری میزان عملکرد کل و بهره وری بیشتر از زمین در اکثر تیمارهای کشت مخلوط نسبت به کشت خالص را نشان داد، بطوریکه بالاترین نسبت برابری زمین در تیمار کشت مخلوط جایگزینی 50% آفتابگردان و 50% ماش به صورت نواری (68/1LER=) به دست آمد. همچنین طبق نتایج این پژوهش بالاترین شاخص رقابت مربوط به تیمار کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 5/12% ماش (145/0) مربوط بود و کمترین مقدار شاخص رقابت نیز از تیمار کشت مخلوط افزایشی 75% ماش با 25% آفتابگردان (012/0) به دست آمد.

از میان گیاهان دارویی، زعفران یکی از مهمترین کالاهای صادراتی مزیت دار و رقابت پذیر کشاورزی ایران می باشد که سهم زیادی در ایجاد ارزش افزوده بخش کشاورزی بر عهده دارد. در این تحقیق با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش تحلیل سلسله مراتبی پهنه بندی مناطق مستعد کشت زعفران براساس عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی انجام شد. با استفاده از نظر کارشناسان کشت زعفران، اوزان پارامترهای توپوگرافیک شامل ارتفاع و درصد شیب و پارامترهای اقلیمی بارش (زایشی، رویشی، رکود و بارش سالانه)، دما (دمای حداقل رویشی، زایشی و رکود، دمای حداکثر رویشی، زایشی و رکود و متوسط دمای سالانه)، ساعات آفتابی و تعداد روزهای یخبندان مشخص گردید. سپس به روش همپوشانی بولین وزن دار نقشه نهایی منطبق بر اراضی زراعی استان تهیه گردید. جهت بررسی اعتبارسنجی نتایج از 6 نمونه مزرعه زعفران پایش شده نیز استفاده گردید. نتایج بیان گر این هستند که در پهنه بندی کشت بهینه زعفران به ترتیب دمای سالانه (376/0)، بارش دوره رویشی (162/0)، دمای حداقل دوره زایشی (098/0)، ارتفاع (093/0)، و ساعات آفتابی (074/0) بیشترین اولویت را دارند. شهرستان های بیجار، سقز و قروه با 23، 20 و 15 درصد بیشترین مساحت با پتانسیل کشت زعفران استان کردستان را به خود اختصاص داده اند. در مقابل کمترین پتانسیل کشت زعفران نیز به ترتیب در شهرستان های سروآباد، مریوان و بانه با 1، 3 و 4 درصد از مساحت مزارع استان، قرار دارد. تقریباً 70 درصد از پتانسیل کشت زعفران در چهار شهرستان نیمه شرقی و نیمه شمالی بیجار، سقز، قروه و دیواندره واقع شده است. از سمت دیگر بیش از 62 درصد از مزارع بسیار مناسب کل استان در محدوده شهرستان بانه واقع شده است که رویکرد خاصی جهت استفاده از چنین پتانسیلی را از مسئولین و سازمان های ذی ربط کشاورزی مطالبه خواهد نمود.

In order to investigate the effect of different levels of poultry manure and chemical fertilizer on forage quality and grain yield of corn, the present experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in the 2016-2017 crop year at Kurdistan University Research Farm. Experimental treatments include control treatment (no fertilizer application), 1250 kg of poultry manure + zero kg of recommended chemical fertilizer, 1250 kg of poultry manure + 25% of the recommended chemical fertilizer, 1250 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + zero kg of recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + 25% of recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + 50% of recommended chemical fertilizer, 5000 kg of poultry manure + zero kg The recommended chemical fertilizer was 5000 kg of poultry manure + 25% of the recommended chemical fertilizer, 5000 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer and 100% of the chemical fertilizer. The highest amount of plant height (241.2 cm), single cob weight (189.6 g / kg), number of cobs per plant (2.1 cob), 1000-seed weight (26.99 g / m2), grain yield (12.76 tons per hectare) and biological yield (26.42 tons per hectare) were observed in the treatment of 5000 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer. The highest percentage of forage silage protein (12.58%) and silage ash (10.32%) was observed in the treatment of 2500 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizerThe results of the measurements showed that the combined fertilizer treatments were superior to the treatment of pure chemical fertilizer and pure poultry manure and improved the yield and yield components

آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر زمان و مقدار کود‌مرغی بر روی گیاه سیب‌زمینی در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه‌ی بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی خسروی کردستانی در سال 1395 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: زمان مصرف کود مرغی در سه بازه زمانی پاییزه، پاییزه- بهاره و بهاره به‌عنوان فاکتور اصلی و مقادیر صفر (تیمار شاهد)، 5 تن، 10 تن و 15 تن در هکتار کود‌مرغی به‌عنوان فاکتور فرعی بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌های آزمایش حاضر نشان داد که بیش‌ترین میزان وزن تر غده، چگالی غده، وزن خشک غده (93/1102 گرم در متر مربع) و عملکرد بیولوژیک (5/5946 گرم در متر مربع) در تیمار کوددهی پاییزه 15 تن در هکتار کود‌مرغی مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار اسیدیته خاک (025/8) در تیمار شاهد، بیش‌ترین درصد آهک (91/46 درصد) و بیش‌ترین درصد کربن آلی خاک (092/1 درصد) در تیمار پانزده تن در هکتار کود‌مرغی در کوددهی پاییزه بود. بیش‌ترین میزان نیتروژن قابل دسترس (39/. درصد)، فسفر قابل دسترس (ppm 64/17)، پتاسیم قابل دسترس (ppm 75/349) در تیمار کوددهی پانزده تن در هکتار کود‌مرغی به‌صورت پاییزه به دست آمد. بیش‌ترین زمان رسیدن به حداکثر LAI در تیمار اثر متقابل پانزده تن کود دامی در هکتار در پاییزه مشاهده شد و کم‌ترین زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ در تیمار شاهد به دست آمد، علاوه بر این، بیش‌ترین زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد محصول در تیمارهای کاربرد بهاره 10 و 15 تن کود‌مرغی در هکتار مشاهده شد. هم‌چنین کم‌ترین زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد محصول در تیمار کود دهی 15 تن در هکتار کود‌مرغی به صورت پاییزه مشاهده گردید.

Pumpkin (Cucurbita pepo var Styrica) is an annual, herbaceous plant belonging to the Cucurbitaceae family. The importance of this medicinal plant is mostly due to the oil obtained from its seed, which contains saturated and unsaturated fatty acids such as linoleic and oleic acid. A factorial experiment was conducted randomized complete block design with two factors and three replications at the research farm of Kurdistan University. Factors included vermicompost (at three levels of 0, 5 and 10 tons per hectare) and zeolite (at three levels of zero, 4 and 8 tons per hectare). The results showed that vermicompost increased biological yield, number of fruits per plant, fruit diameter and fruit weight per plant. Also, the effect of zeolite application and the interaction effects of vermicompost and zeolite application on Pumpkin seed characteristics such as number of seeds per fruit, seed dry weight per fruit, 1000-seed weight and grain yield were significant. The use of vermicompost on seed oil percentage, oil yield, oleic acid and linoleic acid percentage, as well as the effect of zeolite application and the interaction effects of vermicompost on zeolite on oil percentage and yield of oil seed were significant. According to these results, the use of vermicompost and zeolite due to the provision of nutrients needed for the growth of Pumpkin increases its yield and yield components.Beneficial effects of using vermicompost and zeolite as an alternative and organic nutrition system in providing the major nutrients required for Pumpkin, and also increase yield, oil content and quality. Since the combined use of organic fertilizers and zeolite increases plant growth due to increased soil fertility and plant accessibility to nutrients at all stages of development, the use of vermicompost and natural zeolite in sustainable agricultural systems to produce this medicinal plant is recommended.

این پژوهش به منظور ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی گیاهان زنیان و شنبلیله در سیستم کشت مخلوط و بررسی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی دو سال زراعی 1395-1396 و 1397-1396 انجام شد. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمار های آزمایش شامل شاهد، تک کشتی زنیان، تک کشتی شنبلیله، سری های جایگزینی 50% زنیان + 50% شنبلیله نواری، %50 زنیان + 50% شنبلیله ردیفی، 75% زنیان + 25% شنبلیله، %25 زنیان + %75 شنبلیله و سری های افزایشی 100% زنیان+ %5/12، %25، %5/37، %50، %5/62، %75 و %5/87 شنبلیله بود. نتایج نشان داد که در بین الگوهای کشت مربوط به گیاه زنیان بیش ترین میزان ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، چترک در بوته، وزن هزار دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد اسانس و نسبت برابری زمان - سطح از الگوی کشت 100% زنیان + 25% شنبلیله و کم ترین مقادیر صفات مذکور نیز از الگوی کشت 100% زنیان +%5/87 حاصل شد. در گیاه شنبلیله بالاترین مقادیر صفات مورفولوژیک و عملکرد به الگوی تکشت خالص شنبلیله و کم ترین آن ها به الگوی کشت افزایشی 100% زنیان + %5/12 شنبلیله اختصاص داشت. بر اساس نتایج ارزیابی شاخص های سودمندی، الگوی کشت 100% زنیان + 25% شنبلیله تیمار برتر بود. بررسی صفات مورد مطالعه خاک در الگوهای کشت نشان داد که میزان نیتروژن کل، نیترات، آمونیوم، منیزیم، کربن آلی و ماده آلی خاک در کشت مخلوط بیش تر از کشت خالص بود. در مجموع به منظور افزایش بازدهی عملکرد دانه و عملکرد اسانس گیاه دارویی زنیان، بهبود خصوصیات خاک و کاهش ورود منابع خارجی جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار، کشت مخلوط زنیان با شنبلیله پیشنهاد می گردد.

یکی از مهمترین مولفه های دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاه، کاربرد نهاده-های آلی در کشاورزی پایدار می باشد. استفاده از این منابع علاوه بر تامین سلامت گیاهان دارویی، موجب حفظ سلامت محیط زیست نیز می گردند. این پژوهش به منظور ارزیابی کاربرد ورمی-کمپوست و زئولیتبر عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه(Nigella sativa L.) در دو سال انجام شد.برای بررسی اثر تیمارهای ورمی کمپوستدر چهار سطح(صفر،2،4و6تن درهکتار) و زئولیت در چهار سطح(صفر،3، 6و 9تن درهکتار) آزمایشیبهصورتفاکتوریلدرقالبطرحپایهبلوک-هایکاملتصادفیباسهتکرارطیسال های 1396و 1397 درمزرعهتحقیقاتیدانشگاه کردستانبهاجرا درآمد. نتایجنشاندادکاربرد ورمی کمپوستسببافزایشمعنی دارصفات مورفولوژیک،عملکرددانه،عملکرد بیولوژیک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، درصد روغن و عملکرد روغن سیاهدانه و ماده آلی و عناصرغذایی در دو سال آزمایش شد. بیشترین عملکرد دانه سیاهدانه در سال های96 و 97 از سطح چهارم ورمی کمپوست حاصل شد و کمترینمقادیر نیزمربوطبهتیمار شاهدبود. زئولیت نیز بر صفات مذکور اثر معنی داری داشت. اثر متقابل ورمی کمپوست و زئولیت نیز بر صفات شاخه فرعی فرعی، وزن هزار دانه، محتوای نیتروژن دانه معنی دار گردید. بنابراین کاربرد نهاده های آلی می تواند ضمن بهبود صفات کمی و کیفی سیاهدانه موجب حفظ و بهبود خاصلخیزی خاک نیز گردد.

اسید هیومیک شامل سه سطح (شاهد، غلظت های 2 در هزار و 4 در هزار) و ژنوتیپ های گلرنگ شامل (اصفهان، سینا، فرامان، گلدشت و صفه) در پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش صفات مورفولوژیک، شاخص های رشد و عملکردها ارزیابی گردیدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در بین ارقام مورد بررسی تنوع معنی داری برای تمام صفات مورد بررسی وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که کاربرد هیومیک اسید با غلظت 4 در هزار سبب بهبود خصوصیات مورفولوژیکی و شاخص های رشد و افزایش دانه و روغن گلرنگ گردید.. در آزمایش دوم تنوع ژنتیکی 16 ژنوتیپ گلرنگ براساس کمیت و کیفیت روغن در قالب طرح کاملا ً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و تنوع مولکولی آنها با استفاده از 20 ترکیب آغازگری نشانگر مولکولی SCoT ارزیابی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس در بین ژنوتیپ های مورد بررسی تنوع معنی داری از نظر درصد روغن و پروفیل اسیدهای چرب وجود داشت. دو رقم صفه و سینا دارای بیشترین محتوای روغن دانه بودند و ژنوتیپ های مریوان، ورامین، مشهد، گلدشت، سقز و پدیده، پروفیل اسید چرب بهتر و کیفیت روغن مطلوب تری داشتند. بر اساس نشانگر SCoT تنوع بالایی در بین ژنوتیپ ها مشاهده شد. آغازگر های SCoT در مجموع توانستند 129 باند را شناسایی کنند که از این تعداد 40 باند یک شکل مشاهده شد ترکیب آغازگری SC2 & SC34 بیشترین تعداد باند (تعداد 10 باند) و آغازگرهای SC34 ، SC25 و SC31 کمترین تعداد باند (تعداد 4 باند) را نشان دادند. طول باندهای تکثیری بین 100 تا 3000 جفت باز بود. آغازگر های SC30، SC31 و SC34 و ترکیب های آغازگری SC10 & SC7 و SC2 & SC31 باتوجه به شاخص های آغازگرها بهتر توانستند در نشان دادن چندشکلی موفق باشند. بر اساس ماتریس تشابه، تجزیه خوشه ای و تجزیه به مختصات ژنوتیپ های کامیاران، سقز، گل مهر، اصفهان و قروه ضمن تشابه ژنتیکی با همدیگر، دارای بیشترین فاصله با دیگر ژنوتیپ ها بودند. در مجموع کاربرد 4 در هزار هیومیک اسید سبب بهبود زراعت گلرنگ شد و رقم فرامان برای شرایط منطقه مورد مطالعه رقم برتر بود، همچنین نشانگر SCoT در بررسی تنوع ژنتیکی گلرنگ دارای کارایی مناسبی بود.

Common agriculture has caused problems such as water and soil pollution, soil erosion, reduction of biodiversity endangering human and wildlife health etc. Therefore, in recent years, more attention has been paid to sustainable agriculture. Intercropping is considered one of the components of sustainable agriculture. The perpose of this research was evaluation of relay intercropping of medicinal pumpkin with additive levels of barley and oat. this experiment was conducted in research farm of the Kurdistan University in 2015. The experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications. The experiment treatments include pure culture of medicinal pumpkin, pure culture of barley and pure culture of oat and relay inter cropping of medicinal pumpkin with additive levels (20%’ 40%’ 60% and 80%) of barley and oat. In this study, morphological traits consisted of stem height’ ; spikel number per m’; seed number per spikel’ ;1000 seed weight’; biological yield’ economical yield and grain to forage ratio for barley and oat and number of fruits per plant; fruits diameter; number of grain per fruit; 100 seed weight; biological yield and economical yield for medicinal pumpkin and LER for inter cropping index was evaluated. The result of variance analysis of medicinal pumpkin showed that all of studied trait except number of fruit per plant , were effected by increasing levels of barley and out, but type of plant to be mixed and reaction factors had no significant effect on medicinal pumpkin morphological traits. The means comparison showed that most morphological trait of medicinal pumpkin specially economical yield decreased with increasing levels of delay intercropping. The result of variance analysis showed, that the most of barley and oat morphological trait was increased with increasing levels of delay intercopping and grain to forage ratio decreasing with increasing levels of delay intercropping. The result of variance analysis showed that effect of increasing level of delay intercropping on the most of intercropping evaluation indices was significant. The mean comparison of medicinal pumpkin and barley LER showed that partial yield of barley increased and medicinal pumpkin decreased with increasing levels of delay intercroping but no significant difference was observed beat ween the increasing levels of intercroping in the LER of these two plant. The mean comparison of medicinal pumpkin and oat showed that the 20% level of intercroping higher in the partial yield of medicinal pumokin and lower in the partial yield of oat than the other levels and the other levels were placed in one treatment and total LER of medicinal pumpkin and oat in 20% level of delay intercroping was lower than the other levels and other levels were placed in one treatment. The result of variance analyse of total LER of delay intercroping of medicinal pumpkin with increasing levels of barley and oat showed that partial yield of medicinal pumpkin and partial yield of barley and oat and total LER of medicinal pumpkin with barley and oat too were under the significant influence of the type of intercropping plant, increasing levels of intercropping and their intereaction. The result of mean comparison showed that partial yield medicinal pumpkin with barley more than these with oat and it decrease with increasing level of intercrooping . the mean comparison of total LER of medicinal pumpkin with increasing levels of barley and oat showed that, 40%, 60%, 80% levels of oat and 80% level of barley was superior to the other levels. The highest land equivalent ratio (LER=1/27) was obtained relay intercropping of medicinal pumpkin + 80% oat. Therefore, it can be concluded that relay intercroping of medicinal pumpkin + 80% oat was the best treatment in comparison whit other series and relay intercropping had a superiority pure culture.

به منظور بررسی اثر سیستم های مختلف خاک ورزی و حفظ بقایا بر خصوصیات کمی و کیفی نخود و شاخص های رشد و برخی ویژگی های خاک؛ آزمایشی در شهرستان کرمانشاه در موقعیت جغرافیایی 682152 شمالی و 378021 شرقی انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده نواری با دو فاکتور بقایای گیاهی و سیستم های مختلف خاک ورزی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل کاربرد بقایا (صفر، 1 و 2 تن در هکتار) و سیستم های مختلف خاک ورزی (بدون خاک ورزی، خاک ورزی کاهشی و خاک ورزی مرسوم) بودند. نتایج نشان داد که تیمار توام عدم خاک ورزی و کاربرد یک تن بقایا موجب حفظ رطوبت خاک شد. میزان بقایا تأثیر معنی داری بر فشردگی خاک نداشت اما سیستم های مختلف خاک ورزی اثر معنی داری بر فشردگی خاک داشتند به طوری که با تغییر عمق خاک میزان فشردگی تغییر کرد. تیمارهای مختلف خاک ورزی و بقایا تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نداشتند اما با کاهش شدت خاک ورزی، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک با یک روند صعودی افزایش یافتند و تیمار یک تن بقایا و عدم خاک ورزی بیشترین عملکرد در هکتار بود. همچنین عملیات خاک ورزی سبب افزایش معنی دار وزن خشک ریشه و گره گردید. بیشترین میزان وزن خشک ریشه و گره در سیستم خاک ورزی مرسوم و کاربرد 1 تن بقایا در سطح خاک بدست آمد. اثر سیستم های خاک ورزی و میزان بقایا بر شاخص سطح برگ، سرعت رشد و سرعت رشد نسبی نخود نیز معنی دار بود. با انجام عملیات خاک ورزی شاخص های مذکورکاهش معنی داری داشتند. در نهایت می توان گفت تیمار توام عدم خاک ورزی و کاربرد یک تن بقایا نسبت به سایر تیمارها ویژگی های مثبت بیشتری داشت.

به منظور بررسی اثر سیستم هایمختلفخاک ورزی و حفظ بقایابرعملکردوبرخیصفاتماشک گل خوشه ای، آزمایشیدر سالزراعی96-1395 در شهرستانکرمانشاهباموقعیتجغرافیایی 682152 شمالیو 378021 انجام گرفت. آزمایشبه صورتکرت هایخردشدهنواریبادوفاکتوربقایایگیاهیوسیستم هایمختلفخاک ورزیباسهتکراراجراگردید. تیمارهاشاملمدیریتبقایا (صفر، 1و 2تنبقایا در هکتار) و سیستم هایمختلفخاک ورزی(بدونخاک ورزی،خاک ورزیکاهشیوخاک ورزیمرسوم)بودند.در این تحقیق رطوبت خاک، فشردگی خاک، ماده آلی خاک، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن 1000 دانه، پروتئین و فیبر اندازه گیری شدند. در این آزمایش، اثر تیمارهایبقایا و خاک ورزیبر صفات رطوبت، فشردگیو ماده آلی خاک و وزن 1000 دانه، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک بوته ماشک دارای معنی داری بود ولی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در واحد سطح، پروتئین، الیاف، سرعت رشد و سرعت رشد نسبیاثر معنی داری نداشت. باانجامعملیاتخاک ورزیو کاهش بقایاشاخصسطحبرگبهطورمعنی داریکاهشیافت. هم چنین شاخص سطح برگ در تیمارهای یک تن بقایا-بدون خاک ورزیو دو تن بقایا با خاک ورزیکاهشی دارای بهترین عملکرد نسبت به سایر تیمارها بود.نتایج نشان داد تیماریک تن بقایا و بدون خاک ورزیدر بین تیمارها بیش ترین رطوبت خاک را داشت.در خاک ورزیمرسوم میزان فشردگی خاک در عمق 20-10سانتی متریکاهش پیدا کرد اما در عمق 40-20 سانتی متریفشردگی خاک افزایش پیدا کرد.بیش ترین افزایش کربن آلی خاک در دو عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتی متر به ترتیب در تیمار بدون بقایا-بدون خاک ورزیو بدون بقایا با خاک ورزیکاهشی مشاهده شد.بهترین وضعیت وزن 1000 دانه و ارتفاع بوته در تیمار یک تن بقایا-بدون خاک ورزیمشاهده شد. کاربرد نوع خاک ورزی تأثیر معنی داری بر وزن خشک برگ داشت اما اثر آن بر وزن خشک ساقه و بوته معنی دار نبود.باتوجهبهنتایجبهدستآمدهوبرتری هایهریکازسیستم هایمختلفخاک ورزی،می توانسیستم-بدونخاک ورزیبا یک تن بقایایا سیستم خاک ورزیکاهشی با دو تن بقایارابهجایسیستمخاک ورزیمرسومبهکشاورزانمناطقدیمکرمانشاهبرای کشت ماشک علوفه-ای پیشنهادکرد.

ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻏﺬای ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ، از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ارﮐﺎن اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ، اﻓﺰاﯾﺶ روز اﻓﺰون ﺟﻤﻌﯿﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺭﻭﻧﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ، ﻣـﺼﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴـﺪﺍﺕ ﻏــﺬﺍﻳﻲ ﺳــﺎﻟﻢ و ﺳــﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﮔﻨــﺪﻡ امر ﺑــﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺪﻡ ﻧﺎﻥ، ﺍﻳﻦ ﮔﻴﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ ﺩﺭ ﮔﻨﺪﻡ امر ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ پروتئین بالا و عدم حساسیت های غذایی را نام برد. گندم امر به دلیل توانایی رشد در شرایط نا مناسب محیطی (از جمله مقاومت به تنش خشکی و رشد در خاک های فقیر) و نیز دارا بودن صفات اصلاحی مناسب (حفظ عملکرد در شرایط نامساعد محیطی)، می تواند در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. ﺗﻮﻟﯿــﺪ ارﻗــﺎم زراﻋــﯽ با وﯾﮋﮔــﯽ ﻫــﺎی ﻣﻨﺎﺳــﺐ، ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻ و ﺗﻮﻟﯿﺪ پایدار، از اﻫﺪاف اﺻﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫــﺎی ﺑــﻪﻧــﮋادی ﮔﻨــﺪم اﺳــﺖ. استان کردستان به عنوان یکی از مناطق تکامل گندم امر، دارای تنوع بالایی از ارقام محلی گندم امر می باشد و ساکنین آن گندم امر را در برنامه غذایی خود، مصرف می کنند. بنابراین به منظور مقایسه ارقام محلی گندم امر استان کردستان، مطالعه ای روی 29 رقم محلی گندم امر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد. نتایج بیان کننده تفاوت در عملکرد میان این ارقام کشت شده بود، به گونه ای که ارقامی نظیر باینچوب، شریف آباد، زرینه، بهارستان، تازه آباد آصف و کانی کن در این مطالعه دارای عملکرد بیشتری نسبت به سایر ارقام کشت شده بودند که این امر را به دلیل داشتن ویژگی های مناسبی نظیر تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول اکستراژن، پدانکل و پنالتی میت، طول و وزن سنبله، طول ریشک، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد بیولوژیک بیشتر بود. در این مطالعه تولید بالای عملکرد بیولوژیک توسط ارقام ذکر شده منجر به افزایش تولید عملکرد دانه شد، زیرا در شرایط دیم سهم انتقال مجدد در عملکرد نقش اساسی دارد و اگر چه شاخص برداشت در این ارقام کاهش یافت ولی داشتن عملکرد بیولوژیک بالا منجر به افزایش عملکرد دانه در این ارقام شد. عملکرد بیولوژیک بالا در این ارقام به سبب داشتن شاخص سطح برگ بالا، سرعت رشد محصول بیشتر و در نهایت تجمع ماده خشک بیشتر بود.

هدف این پژوهش ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ در کشت مخلوط با نخود بود. همچنین تنوع زیستی برخی از گروههای بندپایان در این سیستم کشت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 11 تیمار و 3 تکرار در مزرعهی تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل الگوهای مختلف کشت ازجمله کشت خالص گلرنگ و نخود، سریهای جایگزینی با الگوهای 4:4، 2:2، 1:1، 3:1 و 1:3 و سریهای افزایشی 20% و 40% نخود هرکدام در دو حالت بین (I) و اطراف (II) ردیفهای گلرنگ بودند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه، بیولوژیک، گلبرگ و روغن گلرنگ به ترتیب از الگوهای I40% و 4:4 بهدستآمد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه و بیولوژیک نخودنیز به ترتیب از کشت خالص و کشت مخلوط I20%حاصل شد اما از لحاظ خصوصیات تعداد و وزن گرههای ریشه، کشت خالص کمترین و کشت مخلوط 1:1 بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان شاخصهای سودمندی کشت مخلوط (LER، ATERو SPI) بهترتیب به میزان 91/1، 82/1 و 7/308 از الگوی کشت I40% و کمترین میزان این شاخصها بهترتیب بهمیزان 75/0، 65/0 و 3/121 از الگوی کشت 4:4 حاصل شد. الگوهای مختلف کشت اثر معنیداری بر تنوع زیستی راستههای بندپایان از نظر شاخصشانن- واینر و عکس شاخص سیمپسون داشتند، بهطوریکه برترین تیمارها به ترتیب کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:3 بودند. پایینترین تنوع زیستی راستههای بندپایان نیز به کشت مخلوط I20% اختصاص یافت.گرچه الگوهای کشت از لحاظ تنوع گونهای شکارگران Carabidaeباهم تفاوت معنیداری نشان ندادند اما ترسیم نمودارهای ریرفکشن مشخص کرد که در تعداد مساوی فرد نمونهبرداریشده، الگوهای کشت 1:3، 3:1 و I40% بیشترین و II40% و 4:4 کمترین تنوع گونهای را از لحاظ شکارگران Carabidaeداشتند. همچنین، ازنظر شاخص تشابه بریکارتیس کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:1 با 2/76 درصد و سپس کشت مخلوط جایگزینی 3:1 و افزایشی I40% با 2/74 درصد بیشترین شباهت تنوع گونهای را بههم نشان دادند.در نهایت با توجه به برتریهای کلی و ثابتشده به ویژه از لحاظ تولید و کیفیت گلرنگ به نظر میرسد کشت مخلوط این گیاه با نخود گزینهی مناسبی باشد.

استفاده از مالچ و گیاهان پوششی از ابزار کشاورزی حفاظتی و در راستای نیل به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات مختلف انواع مالچ و تاریخ های کشت بر عملکرد و کیفیت دانه آفتابگردان بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نوع مالچ: مالچ پلاستیک سیاه و شفاف، کلش گندم، کود دامی، عدم استفاده از مالچ و تاریخ کاشت در دو سطح (اردیبهشت ماه و خرداد ماه) بودند. در این مطالعه صفات مورفولوژیک و زراعی آفتابگردان شامل ارتفاع بوته، قطر طبق،کلروفیل a وb، وزن صد دانه، تعداد دانه در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، واندازه گیری رطوبت و فسفر بذر به عنوان صفت مربوط به کیفیت دانه، همچنین درصد نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک، تعداد و وزن خشک علف های هرز، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که انواع مالچ اثر معنی داری بر برخی صفات مورد مطالعه گیاه آفتابگردان داشت. بیشترین کنترل علف های هرز از تیمار مالچ پلاستیک سیاه به دست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، مالچ پلاستیک سیاه تأثیر معنی داری در حفظ رطوبت خاک داشت. عملکرد و اجزای عملکرد دانه به دلیل وجود رطوبت و تجزیه تدریجی مواد آلی خاک در تاریخ کشت اردیبهشت ماه و مالچ سیاه بالا بود. مالچ پلاستیک سیاه، ازت خاک و مالچ کلش، فسفر خاک را افزایش دادند. لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمار مالچ پلاستیک سیاه در مقایسه با سایر تیمارها، تیمار برتر بود و ارزیابی کشت با مالچ بهتر از بدون مالچ بود.

کدوی پوست کاغذی Cucurbita pepo var.tyriaca)) متعلق به تیره کدوئیان یکی از گیاهان دارویی مهم می باشد که مواد موثره آن برای پیشگیری و درمان سرطان پروستات کاربرد دارد. کاربرد مالچ به عنوان یکی از راهکار های شناخته شده در گذار به کشاورزی پایدار مورد توجه می باشد. بدین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سال زراعی 1394 به اجرا درآمد. فاکتورها شامل دو تاریخ کشت 30 اردیبهشت ماه و 15 خرداد ماه و 5 نوع مالچ شامل (مالچ پلاستیک شفاف، مالچ پلاستیک مشکی، مالچ کاه و کلش گندم، مالچ زنده شبدر و تیمار بدون مالچ) بود. در این مطالعه، صفات مورفولوژیک گیاه شامل تعداد دانه در میوه، تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه، عملکرد دانه، قطر میوه، عملکرد بیولوژیک، صفات مربوط به کیفیت دانه از جمله درصد روغن دانه، عملکرد روغن، و همچنین میزان نیتروژن خاک و زیست توده علف های هرز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد تیمارهای مختلف مالچ و تاریخ کشت اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه گیاه داروئی کدو پوست کاغذی داشت. اثر متقابل مالچ و تاریخ کشت نیز برای صفات تعداد میوه در بوته، عملکرد دانه، درصد روغن دانه، عملکرد روغن و زیست توده علف های هرز معنی دار گردید، به طوری که بیشترین میانگین این پارامترها در تیمار ترکیبی تاریخ کشت اردیبهشت ماه و مالچ پلاستیک مشکی حاصل شد و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد و تاریخ کشت خرداد ماه بود. وزن هزار دانه تحت تاثیر هیچکدام از فاکتورها معنی دار نگردید. همچنین بیشترین تعداد دانه در میوه، عملکرد میوه و عملکرد بیولوژیک مربوط به مالچ پلاستیک مشکی بود که با پلاستیک شفاف در یک گروه آماری قرار داشت. بیشترین قطر میوه هم در تیمار مالچ کاه و کلش گندم حاصل شد و بیشترین میزان نیتروژن خاک نیز در مالچ زنده شبدر مشاهده گردید. به طور کلی، تاریخ کاشت اردیبهشت ماه و مالچ پلاستیک مشکی سبب افزایش میزان پارامترهای عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات کیفی گیاه داروئی کدو پوست کاغذی گردید.

به منظور بررسی تاثیر کوردهای شیمیایی، مرغی و کمپوست بر شاخصهای رشد و عناصر میکرو در گیاه سیب زمینی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 9 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1393 اجرا شد. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که عملکرد بین تیمارهای مختلف کودی اختلاف معنی داری داشت، بیشترین عملکرد غده سیب زمینی معادل 34.42 تن و 34.35 تن در هکتار به ترتیب به تیمارهای کود شیمیایی به اضافه کود شیمیایی معادل کود مرغی به اضافه عصاره کود مرغی و نیز تیمار کود شیمیایی به اضافه کود شیمیایی معادل کود مرغی به دست آمد در حالیکه تیمار کود شیمیایی به اضافه کود مرغی متعارف به اضافه روی کمترین عملکرد را داشت.

جوانه زنی و استقرار مطلوب گیاهان از مهمترین مشکلات کشاورزان در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. مدت زمان بین کاشت تا استقرار گیاهچه، تأثیر قابل ملاحظه ای بر عملکرد مزرعه ایی گیاهان زراعی دارد. شرعت و درصد جوانه زنی و سبز شدن گیاهچه ها نیز از اهمیت ویژه ایبرخوردارند. کیفیت بذر بویژه قوه نامیه و قدرت رویش آن بر استقرار گیاهان زراعی تأثیر بسیار زیادی دارد. گیاهان سالم که دارای ریشه های توسعه یافته هستند، کارایی بیشتری در استفاده از آب و عماصر غذایی محدود کننده از خاک داشته و شرایط نامساعد (مانند دوره های خشکی) را بهتر تحمل می کنند. علاوه بر این بین رشد اولیه قوی گیاهچه ها و عملکرد بالاتر، رابطه مثبت وجود دارد. در این میان افزایش سرعت جوانه زنی اهمیت زیادی در بهبود استقرار گیاهان زراعی دارد. این مهم می تواند از طریق پرایمینگ حاصل گردد.

گیاهان دارویی نقش مهمی را در تامین سلامت انسان ایفا می کنند. کشت مخلوط نیز یکی از مهم ترین راهکارها جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی خصوصیات کمی و کیفی گیاهان داروییسیاهدانه و شنبلیله در سری های افزایشی و جایگزینی کشت مخلوطاجرا شد. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در بهار سال1394 به اجرا درآمد.تیمار های آزمایش شامل 50%سیاهدانه + 50% شنبلیله، 25% سیاهدانه + 75% شنبلیله، 75% سیاهدانه + 25% شنبلیله، 100%سیاهدانه + 5/12% شنبلیله، 100% سیاهدانه +25% شنبلیله، 100% سیاهدانه + 5/37% شنبلیله، 100% سیاهدانه + 50%شنبلیله و کشت خالص آن ها بود. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه،صفات مختلف شامل ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و صفات مربوط به کیفیت دانه از جمله پروتئین، درصد اسانس و عملکرد اسانس اندازه گیری شد. همچنین میزان نیتروژن خاک، زیست توده علف های هرز، شاخص های سودمندی کشت مخلوط شامل LER وATER مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد نسبت های مختلف کاشت، اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه ی دو گیاه سیاهدانه و شنبلیله داشت. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سیاهدانه از نسبت 100% سیاهدانه + 5/12% شنبلیله حاصل شد. علاوه بر این، بیشترین نسبت برابری زمین-زمان (88/1=ATER) از تیمار مذکور بدست آمد، لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمار کشت مخلوط افزایشی 100% سیاهدانه + 5/12%شنبلیله در مقایسه با سایر نسبت های کاشت، تیمار برتر بود.

امروزه زیان های اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه کودهای شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده است و بدیهی است که باید جایگزین مناسبی برای این نوع کودها در نظر گرفته شود. از این جهت، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و کود مرغی بر خصوصیات کیفی و عملکرد لوبیا چیتی، آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی با 2 فاکتور و 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول کود اوره (46% نیتروژن) در چهار سطح صفر، 25، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار و فاکتور دوم کود مرغی در چهار سطح صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که هر دو فاکتور مورد مطالعه از لحاظ بیشتر صفات اندازه گیری شده، معنی دار بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که کاربرد کود اوره و کود مرغی به افزایش مقادیر بیشتر صفات مورد مطالعه منجر شد و در تمام صفات مورد بررسی تیمار عدم مصرف کود دارای کمترین میزان بود. بیشترین عملکرد دانه، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، غلظت نیتروژن و پروتئین دانه از کاربرد تلفیقی سطح چهارم کود مرغی و سطح چهارم کود نیتروژن بدست آمد. تأمین تلفیقی عناصر غذایی به ویژه نیتروژن مورد نیاز لوبیا از کود مرغی و شیمیایی موجب شد که عملکرد دانه در واحد سطح افزایش یابد به طوری که بیشترین عملکرد دانه در سطح چهارم تیمار کودمرغی (15 تن در هکتار) و سطح چهارم کود نیتروژن به مقدار (2200) کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با توجه به این نتایج، مصرف کود مرغی و تلفیق آن با کود شیمیایی می تواند به عنوان یک راهکار مؤثر جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی، افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود جذب عناصر و افزایش عملکرد لوبیا پیشنهاد شود.

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا و باکتری ریزوبیوم برگره زایی، عملکرد و اجزاء عملکرد دو آزمایش مجزا در شرایط مزرعه و در کشت هیدروپونیک اجرا شد. کشت مزرعه ای در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان و کشت هیدروپونیک در سال زراعی 1394-1393 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در گلخانه ی دانشگاه کردستان در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش شامل دو رقم نخود (کاکا و (ILC482 ریزوبیوم در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و قارچ میکوریزا در سه سطح (شاهد، Glomus intraradis و (Glomus mosaee بودند، نتایج تجزیه واریانس در کشت مزرعه ای نشان داد که اثر باکتری ریزوبیوم بر تمام صفات بجز وزن تر اندام هوایی، وزن صد دانه و تعداد شاخه ی اصلی و اثر تلقیح قارچ میکوریزا بر تمامی صفات بجز وزن صد دانه، شاخص برداشت، وزن خشک ریشه و تعداد شاخه ی اصلی معنی دار بود. اثر رقم بر صفات تعداد شاخه ی اصلی، تعداد شاخه ی فرعی، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، پتاسیم، وزن خشک اندام هوایی، فسفر، وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی دار ی وجود داشت. اثر متقابل باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا بر صفات تعداد گره، وزن خشک گره، تعداد دانه در بوته، تعداد شاخه فرعی، شاخص برداشت، وزن خشک اندام هوایی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک تأثیر داشت. اثر متقابل باکتری ریزوبیوم و رقم بر صفات تعداد شاخه فرعی، شاخص برداشت، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد بیولوژیک و اثر متقابل قارچ میکوریزا و رقم بر عملکرد بیولوژیک، فسفر و پتاسیم و اثر متقابل سه گانه ی باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا و رقم بر صفات پتاسیم، نیتروژن و فسفر تأثیر داشت. با توجه به مقایسه میانگین ها، بیش ترین عملکرد دانه مربوط به تلقیح توأم باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا به میزان 409 کیلوگرم در هکتار و بیش ترین میزان فسفر دانه مربوط به تلقیح باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا اینترارادیس در رقم کاکا به میزان 83/72 میلی گرم بر کیلوگرم بود. همچنین بیش ترین میزان نیتروژن دانه مربوط به تلقیح توأم باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا در رقم کاکا بود. نتایج تجزیه واریانس بدست آمده در کشت هیدروپونیک نشان داد که اثر باکتری ریزوبیوم بر تمامی صفات معنی دار بود. اثر قارچ میکوریزا برتمامی صفات بجز کلروفیل a معنی دار بود.

کاربرد کودهای زیستی به ویژه میکوریزا به عنوان جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی از مهم ترین راهبردهای تغذیه ای در مدیریت پایدار بوم نظام های کشاورزی است. به منظور بررسی اثر سطوح کود فسفر و کود زیستی میکوریزا بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز، آزمایشی در سال زراعی 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل قارچ میکوریزا (Glomus intraradices، Glomus mossea، Glomus hoi و عدم تلقیح) و مقادیر مختلف کود فسفر در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شدند. نتایج مورد بررسی نشان داد که برهمکنش کود میکوریزا و کود شیمیایی فسفر سبب افزایش معنی دار کلروفیل a، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد شاخه جانبی ثالثیه و وزن صد دانه گردید. اثرات ساده قارچ میکوریزا و کود فسفر نیز بر کلروفیل b، کلروفیل کل، تعداد دانه در بوته، درصد فسفر دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. کود میکوریزا منجر به افزایش ارتفاع بوته و درصد پروتئین دانه گردید در حالی که کاربرد تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش تأثیر معنی داری بر درصد پتاسیم دانه لوبیا نداشت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد گونه های مختلف قارچ میکوریزا عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا را افزایش داد به گونه ای که عملکرد گیاهان تحت تیمار تلقیح با گونه های میکوریزا به طور معنی داری بالاتر از لوبیاهای تلقیح نشده بود. تلقیح با گونه ی گلوموس اینترارادیس نسبت به سایر گونه ها توانست عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا را افزایش دهد. در بین سطوح کاربرد کود فسفر، سطح 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر باعث افزایش صفات اندازه گیری شده گردید.

امروزه زیان های اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود های شیمیایی در کشاورزی شناخته شده است. کاربرد کودهای زیستی و مواد آلی راهکاری برای حذف یا تقلیل مصرف منابع شیمیایی به شمار می آید. کودهای بیولوژیک از جمله نهاده-های طبیعی هستند که می توانند به عنوان مکمل یا جایگزین کودهای شیمیایی در کشاورزی پایدار به کار برده شوند. بدین منظور، آزمایشی در بهار سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه فاکتور و سه تکرار به صورت دیم به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از دو رقم نخود شامل آرمان و آزاد، کود بیولوژیک فسفات بارور2 در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح و کود شیمیایی فسفر در سه سطح صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار. نتایج نشان داد که کود بیولوژیک فسفات بارور2 ارتفاع اولین شاخه گل دهنده از سطح خاک، تعداد شاخه گل دهنده، تعداد شاخه فرعی و تعدادغلاف در شاخه فرعی رانسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش داد. اثر رقم بر روی وزن دانه در بوته و اثر کود شیمیایی فسفر بر روی تعداد غلاف در شاخه فرعی معنی دار بود. اثر متقابل کود شیمیایی فسفر و کود بیولوژیک فسفات بارور2 نیز بر روی ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در شاخه اصلی، تعداد دانه در شاخه فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن دانه در شاخه اصلی، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه را به طور معنی داری بهبود بخشید. اثر متقابل فسفر و رقم تنها بر روی عملکرد دانه معنی دار گردید. با توجه به نتایج حاصل مشخص گردید که استفاده از کود زیستی فسفات بارور2 موجب کاهش مصرف کود شیمیایی فسفر گردید بدون آنکه عملکرد و اجزاء عملکرد کاهش معنی داری داشته باشند.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول، اهمیت کشاورزی جایگزین محرز می باشد. یکی از راه حل ها در این زمینه حرکت به سمت کشاورزی پایدار و استفاده از نهاده های طبیعی مانند کود های بیولوژیک می-باشد. بنابراین این پژوهشدر مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال 1393 اجرا گردید. هدف این پژوهش بررسی تأثیر کود فسفر و میکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی آفتابگردان (Helianthus annus,L.) بود.رقم مورد استفاده در این آزمایش، سیرنا بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک هایکامل تصادفی با سه تکرار انجام شد.فاکتور های آزمایش شامل قارچ میکوریزا در سه سطح (عدم تلقیح، تلقیح با گونه ها ی hoiG.، intraradicesG.)و کود فسفر در چهار سطح(0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج آزمایش نشان داد که کود فسفر به صورت معنی داری صفات تعداد برگ در بوته، قطر ساقه، قطر طبق، عملکرد بیولوژیک را افزایش داد. همچنین اثر میکوریزا بر قطر طبق و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. اما اثر فاکتور های مذکور بر پتاسیم دانه غیر معنی دار بود. اثر متقابل میکوریزا و کود فسفرموجب افزایش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، محتوای نیتروژن دانه، محتوای فسفر دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دانه گردید. برترین تیمار مربوط به برهمکنش سطوح دوم و سطوح سوم فسفر توأم با میکوریزا بود. با توجه به اهداف کشاورزی پایدار سطح دوم (50کیلوگرم در هکتار) برتر بود. بنابراین می توان گفت کودهای بیولوژیک علاوه برکاهش مصرف کودهای شیمیایی، موجب افزایش عملکرد و حفاظت از محیط زیست می گردند.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول اهمیت کشاورزی جایگزین محرز می باشد. یکی از راه حل ها در این زمینه حرکت به سمت کشاورزی پایدار و استفاده از نهاده های طبیعی مانند کود های بیولوژیک می باشد. براین اساس در سال زراعی 1393 پژوهشی جهت بررسی تأثیر کود فسفر و میکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت (Zea mays L.)،در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان اجرا گردید. رقم مورد آزمایش رقم فجر(KSC260)و فاکتور های آزمایش شامل قارچ میکوریزا در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با گونه ها ی) intraradices, G. hoi. G.وG.mossea.)و کود فسفر در چهار سطح (0، 100، 200 و 300کیلوگرم در هکتار) بود.آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک -هایکامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که میکوریزا موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه، طول بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه گردید. اثر کود شیمیایی فسفر نیز بر عملکرد دانه، قطر ساقه و تعداد برگ در بوته معنی دار بود و بر همکنش کود شیمیایی فسفر و میکوریزا نیز موجب افزایش صفات عملکرد بیولوژیک، ارتفاع ساقه، سطح برگ متصل به بلال، درصد فسفر، نیتروژن و روغن دانه گردید. برترین تیمار در بین تیمارهای مورد مطالعه مربوط به بر همکنش سطح 100 و 200 کیلوگرم کود شیمیایی فسفر توام با میکوریزا بود.بنابراین می توان گفت کودهای بیولوژیک ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی، موجب افزایش عملکرد و حفاظت از محیط زیست می-گردند.

گنـدم یکـی از مهمتریـن غلات جهـان مـیباشـد، بـه طـوریکـه غـذای اصلـی بیشتر مـردم جهـان را تشـکیل مـیدهـد. با توجه به فقیر بودن اغلب خاک ها از نظر مواد غذایی، برای افزایش عملکرد نیاز بیشتری به کود و فرآورده های کودی احساس می شود. از طرف دیگر، مصـرف بـی رویـه کودهـای شـیمیایی صدمـات شـدیدی بـه چرخـه زیسـتی در مـزارع وارد کـرده اسـت، و موجـب تخریــب ســازوکار کشــاورزی پایــدار گردیــده اســت. ایــن اثــرات مخــرب موجــب شــده اســت کــه مصــرف کودهــای زیســتی توصیــه گــردد. به منظور بررسی اثرآبیاری تکمیلی وکودهایبیولوژیکبر عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت گندم دیمرقم سرداری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفیدرایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال زراعی1393-1392 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطحبدونآبیاری، آبیاری در مرحله گل دهی و آبیاری در مرحله پرشدندانه،وسطوح کوددرپنجسطحنیتروکارا، فسفاته بارور2،نیتروکارا+ فسفاته بارور2، نیتروکارا + فسفاته بارور2 +50درصد کودشیمیایی و100درصدکودشمیایی بود. صفات مورد مطالعه شامل صفات زراعی (ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد گلچه، وزنخشکبوته، تعداد سنبله در واحد سطح، عملکرد سنبله، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، شاخص برداشت) و صفات کیفی مربوط به دانه (نیتروژن، پروتئین، فسفر و پتاسیم) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح آبیاری و کود از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود دارد. به طور کلی اثر آبیاری تکمیلی باعث افزایش تمامی صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت گردید و کاربردکود بیولوژیک با کود شیمیایی نیز باعث افزایش تمامی صفات مورد بررسی به جز عملکرد بیولوژیک شد. بیشترین عملکرد دانه به میزان 4/368 گرم در متر مربع تحت آبیاری تکمیلی در مرحله پرشدن دانه و تلفیق کود نیتروکارا و فسفاته بارور2 به همراه 50 درصد کود شیمیایی مشاهده شد.بیشترین درصد پروتئین دانه به تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی و کاربرد تلفیق کود نیتروکارا و فسفاته بارور2 به همراه 50 درصد کود شیمیایی تعلق داشت.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول که ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی است، روز به روز بر اهمیت توجه به کشاورزی جایگزین افزوده می شود. بدونتردید کاربرد نهاده های طبیعی علاوه بر اثرات مثبتی که بر کلیه خصوصیات خاک دارد، از جنبه های اقتصادی،زیست محیطی و اجتماعی نیز موثر واقع شده و می تواند به عنوان جایگزینی مناسب و مطلوب برای کودهای شیمیایی باشد. بر این اساس در سال زراعی94-1393 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا شد.در این پژوهش اثر کود بیولوژیک، نیتروژن و اسیدهیومیک بر خصوصیات کمی و کیفیت نخود (رقم (ILC 482مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشبه صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار شامل محلول پاشی برگی اسید هومیک (H) در سه سطح (0 = h1 و دو در هزار = h2 و چهار در هزار =h3)، کود نیتروژن (N) در دو سطح (0=n0و کیلوگرم در هکتار30=n1) و باکتری ریزوچک پی سوپرپلاس در دو سطح (عدم تلقیحb0،تلقیحb1-) صورت گرفت.نتایج نشان داد که بین تیمارها سطح دوم اسید هیومیک بالاترین مقدار را از لحاظ صفات مورد بررسی تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه،عملکرد بیولوژیک، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه و پتاسیم دانه را به خود اختصاص داد. هم چنین کود نیتروژن و باکتری موجب افزایش عملکرد دانه، وزن دانه در بوته و شاخص برداشت گردید.بیشترین درصد پروتئین دانه مربوط به تیمار تلفیقی باکتری و نیتروژن بود. بنابراین به نظر می رسد کاربرد نهادهای طبیعی توأم با کود آغازگر نیتروژن موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی گیاه نخود می گردد.

گندم اولین غله و مهم ترین گیاه زراعی دنیاست که از عمده ترین محصولات کشاورزی ایران و تامین کننده بیشترین نیاز غذایی کشور می باشد. پایین بودن غلظت عناصر غذایی روی و مس در مواد غذایی کشور مسئله ساز شده است. کمبود این عناصر در تولیدات کشاورزی، یکی از عوامل ظهورو گسترش بیماری های مختلف است که عمدتا به دلیل کمبود یا عدم مصرف کودهای حاوی این عناصر غذایی در کشاورزی می باشد. بر این اساس در سال زراعی 93-1392 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا شد. در این پژوهش اثر محلولپاشی روی و مس بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام مختلف گندم مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل ارقام گندم دیم در چهار سطح (سرداری، ریژاو، کریم و آذر2) و محلولپاشی عناصر کم-مصرف روی و مس از منابع سولفات روی و سولفات مس در چهار سطح (شاهد، محلولپاشی روی، محلولپاشی مس، محلولپاشی روی توام با مس) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بین ارقام مختلف گندم از لحاظ صفات مورد بررسی ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، پروتئین، گلوتن و فسفر دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. رقم سرداری بالاترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را به خود اختصاص داد. هم چنین محلولپاشی عناصر روی، مس و محلولپاشی توام آن ها موجب افزایش معنی دار صفات طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله،عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، غلظت روی و مس در دانه گردید. بیشترین غلظت روی در دانه مربوط به تیمار محلولپاشی روی و بیشترین غلظت مس در دانه مربوط به تیمار محلولپاشی مس بود. می توان اظهار داشت محلولپاشی عناصر کم مصرف در بهبود خصوصیات کیفی گندم موثر می باشد.

امروزه مهم ترین اصل جهت دست یابی به حاصل خیزی خاک و تغذیه مناسب گیاهی در کشاورزی ارگانیک، استفاده از نهاده های آلی و زیستی به جای کودهای شیمیایی می باشد. کاربرد این نهاده ها، علاوه بر تأمین سلامتی گیاهان دارویی، موجب حفظ سلامت محیط زیست نیز می گردد. این پژوهش، به منظور ارزیابی کاربرد ورمی کمپوست و اسیدهیومیک بر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد، درصد و ترکیبات اسانس در کشت گیاه دارویی زنیان انجام شد. برای بررسی اثر تیمارهای ورمی کمپوست (در سه سطح صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و اسید هیومیک (در سه سطح صفر، 5/0 و 1 درصد) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به اجرا در آمد. این تیمارها با یک تیمار کود شیمیایی (نیتروژن: 60 و فسفر: 40 کیلوگرم در هکتار) به عنوان تیمار شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد بیشترین ارتفاع بوته، تعداد پنجه، تعداد چترک در چتر، وزن هزاردانه، نیتروژن و فسفر دانه از کاربرد سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید. سطح سوم اسید هیومیک نیز موجب افزایش معنی دار صفات ارتفاع بوته، تعداد چترک در چتر و میزان عناصر نیتروژن و فسفر دانه گردید. بر اساس اثرات هم افزایی بین ورمی کمپوست و اسیدهیومیک، بیشترین تعداد چتر در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد اسانس، عملکرد اسانس و ترکیبات اسانس از کاربرد توأم سطح سوم ورمی کمپوست و سطح سوم اسیدهیومیک بدست آمد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که صفات کیفی در صد اسانس و عملکرد اسانس تحت تأثیر تیمار حاصل از برهم کنش سطح سوم ورمی کمپوست و سطح سوم اسیدهیومیک افزایش معنی داری در مقایسه با تیمار کود شیمیایی داشتند. بنابراین می توان کودهای آلی را به عنوان جایگزینی مناسب برای کودهای شیمیایی جهت حصول شرایط مطلوب برای بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان در نظر گرفت.