Yavar Vafaee

The Orchidaceae family is one of the most distinctive plant families, holding a special place in botanical and horticultural sciences due to its species diversity and economic importance. This family includes species that are important for ornamental, medicinal, and aesthetic reasons. The species Anacamptis coriophora, which was studied in this research, is a terrestrial orchid that grows in temperate and semi-arid regions. This plant, with its small and unique flowers, has been very attractive to researchers, and its characteristics have been studied particularly under different nutritional conditions. Nitrogen is one of the main and essential elements for plant growth that directly plays a role in processes such as photosynthesis, protein production, chlorophyll synthesis, and cell growth. In orchids, which usually grow in nutritionally limited habitats, nitrogen is considered a key factor in growth and development. This element is available to plants in two main forms: Mineral nitrogen, which is absorbed as nitrate and ammonium and is usually important for rapid growth and initial cell division. Organic nitrogen, which includes amino acids and organic compounds that ensure more stable and long-term growth. In orchid species, particularly A. coriophora, the proper combination of these two types of nitrogen can provide optimal seedling growth. Mineral nitrogen (such as potassium nitrate and ammonium sulfate), due to its ease of absorption by the plant, is usually effective in the early stages of seedling growth. The results of the present study showed that treatments with high mineral nitrogen, especially treatment 1 (1.34 ammonium sulfate + 25 potassium nitrate + 0 aminovon), had a significant effect on increasing seedling diameter. This result indicates that mineral nitrogen can create faster growth and better volume in seedlings. Organic nitrogen (such as aminovon), due to its gradual release, is effective in sustainable plant growth. In this study, treatment 4 (¼ ammonium sulfate + ¼ potassium nitrate + ¾ aminovon) showed the greatest effect on increasing seedling length. This demonstrates the key role of organic nitrogen in root development and improvement of nutrient absorption. The results of mean comparisons showed that the effect of different nitrogen compounds on seedling growth varied: Treatment 4, due to the optimal combination of organic and mineral nitrogen, showed the highest longitudinal growth. Treatment 1, which only had mineral nitrogen, showed the largest seedling diameter, indicating the immediate effect of mineral nitrogen on plant structural growth. Treatment 9, which had an unbalanced combination of organic and mineral nitrogen, showed the least growth, confirming the importance of nutritional balance. The results of this research can be applied in optimizing cultivation conditions for orchid species, especially in greenhouse and controlled environments. The proper combination of organic and mineral nitrogen can not only improve seedling growth but also play an important role in mass production of orchids. These findings can also lead to the development of specialized fertilizers for orchids, which is very valuable in commercial markets.

Orchids, belonging to one of the most diverse plant families, exhibit remarkable ecological and morphological diversity, making them a fascinating subject for scientific studies. This research focused on 15 species of terrestrial orchids collected from diverse habitats in Iran, aiming to assess the morphological diversity of their seeds and its implications for phylogenetic relationships and conservation. The study employed scanning electron microscopy (SEM) to evaluate 16 morphological traits, including seed length (SL), cell length (CL), cell width (CW), and embryo volume (EV), among others. These traits were analyzed using statistical approaches such as correlation analysis, clustering, and principal component analysis (PCA). The results highlighted significant variability among the species, with seed length ranging from 260 µm to 680 µm and embryo volume varying from 0.02 mm³ to 0.08 mm³. Strong positive correlations were observed between seed and embryo dimensions, particularly between seed volume (SV) and embryo volume (EV), with a correlation coefficient (r) of 0.92. Clustering analysis grouped the studied species into distinct clusters, with species from the genus Ophrys forming a separate group due to their unique seed characteristics, such as high embryo-to-seed volume ratios. The PCA revealed that the first three components explained 73.6% of the total variance, with seed length, cell length, and embryo dimensions being the most influential traits. Notably, the Ophrys species demonstrated substantial interspecies morphological diversity, reflecting their unique evolutionary adaptations. Furthermore, the morphological variation observed among other species, such as Orchis anatolica and Gymnadenia conopsea, highlighted both phylogenetic relationships and ecological influences on seed morphology. This study underscores the importance of seed morphological traits as reliable markers for distinguishing closely related species and understanding their phylogenetic relationships. Although morphological analysis has limitations due to environmental influences, the integration of advanced statistical methods such as PCA and clustering provided a comprehensive framework for analyzing genetic diversity. These findings not only enhance our understanding of terrestrial orchid diversity but also contribute to their conservation by providing critical insights into species differentiation and genetic management strategies. Future studies should incorporate genomic tools alongside morphological analyses to develop a more robust understanding of orchid evolution and adaptation.

Terrestrial orchids of the genus Ophrys exhibit remarkable floral adaptations to achieve pollination through sexual deception of their insect pollinators. This study analyzed seed micromorphological characteristics of 15 Ophrys species (O. melitensis, O. speculum, O. zeussii, O. lunulata, O. helene, O. cretica, O. ariadne, O. aveyronensis, O. sicula, O. tenthredinifera, O. araneola, O. argolica, O. scolopax, O. umbilicata, and O. sphegodes) collected from several European and Asian countries, including Germany, France, Swiss, Iran, Turkey, Greece and Italy. Qualitative and quantitative traits of the seed coat (testa cells), including cell shape, anticlinal boundaries, surface patterns, testa cell counts, and seed size, were assessed across species using scanning electron microscopy. These taxonomically informative traits were analyzed to construct a phylogenetic classification of the species based on seed micromorphological characteristics. Results indicated that some seed traits corresponded closely with previously proposed evolutionary relationships and sections within Ophrys, while other seed features may elucidate novel patterns of relatedness for further phylogenetic classification. This study establishes thorough baseline data on morphology of Ophrys seeds while providing new insights into taxonomic and evolutionary relationships within this notoriously complex orchid genus through scanning electron microscopic seed analysis. Further genomic and morphological research can build on these findings regarding floral deception strategies and drivers of speciation in these highly specialized orchids.

Medicinal and essential plants of the mint family are considered as one of the important genetic resources of plants due to their high ecological flexibility to different climates. Investigating diversity in plant germplasm is a fundamental step in breeding and germplasm management programs. Mentha longifolia, which is known as oregano in Persian, is a medicinal plant with a long history, its various species have been used medicinally and as spices since about 2 thousand years ago. Considering that there is little information about the level of genetic diversity between oregano ecotypes in the border regions of Iran and Iraq, and also considering the proximity of the western regions of Iran and Iraqi Kurdistan and the possibility of gene exchange and flow between oregano species, the study of genetic diversity between oregano species These regions can give useful information about their relationships, that's why an experiment was conducted with the aim of investigating the genetic diversity of the 20 studied genotypes. First, the main growing areas of wild oregano in the west of Iran and Kurdistan region of Iraq were identified and the samples together with the root soil were transferred to the Biotechnology Laboratory of Horticultural Science and Engineering Department, Kurdistan University. Then DNA was extracted by CTAB method and genetic differentiation between them was studied with the help of 10 ISSR primers. The results of this research showed that the populations of Iraq were placed next to the populations of Kurdistan and this indicates that these populations are genetically related and it can be said that various factors can play a role in their distribution. Tshanger, used in this experiment, separated the studied wild oregano genotypes into six groups according to the distance and geographic distribution in most of the cases by using grouping by two methods of cluster analysis and analysis by principal coordinates. Considering that the marker used in this research had an acceptable polymorphism. Therefore, this marker can be used in future studies. The marker efficiency of the studied marker showed that this marker was able to separate the studied genotypes and show their genetic differentiation. Also, the polymorphic information content index in this study was equal to 0.269, which indicates the average ability of this indicator. Also, primers UBC-873 and UBC-825 have the highest amount of polymorphic information content, which indicates the high efficiency of this primer.

The improvement and production of new varieties of ornamental plants and their reproduction and cultivation is a growing and expanding industry. The use of ornamental plants in the green space and the increase in people's demand for new cultivars have made breeders focus on producing new cultivars with attractive colors. This research was conducted on the basis of the effect of ethyl methane sulfonate (EMS) based on a completely randomized design with 5 treatments and three repetitions. Experimental treatments included ethyl methane sulfonate at 2 levels (zero, 0.5 and 1%) and duration (30 and 60 minutes). Seed germination characteristics including (germination percentage, average daily germination percentage, maximum value and germination value), plant morphology characteristics including (plant width, number of leaves, plant height, number of branches, shape) plant, stem diameter, length and width of leaves, wet and dry weight of roots and wet and dry weight of shoots), features of plant stomata including (length and width of stomata and number of stomata), characteristics related to leaf color, characteristic Physiology of the plant including (photosynthetic pigments) and biochemical characteristics of the plant including (phenol, flavonoid, protein and carbohydrate) were evaluated. The results showed that increasing the concentration of EMS and the treatment time caused a decrease in the characteristics of seed germination and changes in the morphological characteristics of the hypostes mutant plant. The use of 0.5% concentration of EMS mutagenic substance for 30 minutes caused positive changes in the mentioned growth traits in hypostes plant, while the use of treatments containing 1% mutagenic substance for 60 minutes had negative effects. It grew on traits. Also, the traits related to the stomata of the mutant plant showed a significant decrease. Chlorophyll a, chlorophyll b, and total chlorophyll in mutagenic plants with 0.5% EMS mutagen for 30 minutes showed a significant increase (p<0.05) in high concentrations and longer duration. These traits decreased. The carotenoid of the mutant plant decreased in low concentrations and duration, which increased with the increase in the concentration and duration of the EMS mutagen. Phenol, flavonoid and carbohydrate of mutant plants with 0.5% of mutagen for 30 minutes showed a significant increase (p<0.05), which decreased with increasing concentration and duration of mutagen. Therefore, it can be concluded that the use of 0.5% concentration of EMS for 30 minutes created mutant plants with different morphological characteristics and color, in which photosynthetic pigments and phenolic compounds were increased.

Lettuce is an annual plant and a diploid member of the sunflower family. Due to the presence of antioxidants, carotenoids, and vitamin C, it plays a role in improving health and reducing cardiovascular and cancer-related diseases. The present study aimed to determine the most suitable concentration of growth regulators, auxin, and cytokinin, to achieve the highest callus induction and regeneration in the cabbage cultivars "Siahoo" and "Pich Baboli." The factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications in MS culture medium. In this research, the effects of different levels of growth regulators, including NAA, BA, 2,4-D, and KIN, were investigated individually and in combination. Callus induction, callus fresh weight, callus dry weight, callus volume, and regeneration percentage were measured in this study. The results showed that all samples formed callus in the culture medium containing plant growth regulators, while no callus was observed in the hormone-free medium (control). Furthermore, the highest callus fresh weight and volume for the "Siahoo" cultivar were observed in the treatment with 0.5 NAA + 0 BA, and the highest callus fresh weight, dry weight, and volume for the "Pich Baboli" cultivar were observed in the treatment with 1 NAA + 0 BA, although no significant difference was observed compared to other treatments. The regeneration percentage for the "Siahoo" cultivar was highest in the 1 NAA + 2 BA treatment, and for the "Pich Baboli" cultivar, it was highest in the 1 NAA + 1 BA treatment, although no significant difference was observed between different hormonal treatments. Based on the results of this study, the combined application of NAA and BA hormones is recommended for the culture medium to enhance regeneration and callus induction in cabbage cultivars "Siahoo" and "Pich Baboli," although further investigations are needed to achieve the best results.

Lettuce is one of the most popular leafy vegetables, which is usually cultivated all year round in the open air or in a greenhouse. This characteristic and widely consumed vegetable has the highest level of production among salad products in the world. Lettuce is one of the most perishable vegetables and its storage is difficult and expensive. Therefore, the issues of packaging and the importance of investigating suitable ways to increase the shelf life of this highly consumed product are strongly felt. In this regard, a research in the form of a factorial experiment in the form of a completely randomized design with three packaging factors (normal polyethylene, polyethylene containing non-porous nanoclay and polyethylene containing 2% nanoclay with pores), storage temperature (1 and 4 degrees Celsius) And different storage times (3, 6, 9, 12 and 15 days) were carried out on lettuce in the laboratory of the Faculty of Agriculture of Kurdistan University. The results of the study showed that the weight loss in samples packed with non-porous nano polyethylene was less (1.33%) than the control sample (normal polyethylene) and the sample stored in porous nano polyethylene. Based on the findings of the research, packaging with nanoclay and non-porous polyethylene was able to reduce the spoilage and waste of lettuce in addition to maintaining the weight of lettuce. The average comparison of the mutual effect of storage time and polyethylene coverings on the chlorophyll content of whole lettuce shows the decrease of chlorophyll content during different stages of storage. Chlorophyll a at 1 degree Celsius temperature showed that chlorophyll a in the control sample (normal polyethylene) on the third and ninth days and the twelfth decreased but increased on the sixth and fifteenth days of maintenance, The content of chlorophyll b decreased during different stages of storage, but the rate of decrease in non-porous nano polyethylene coated samples was lower than other treatments. At the end of the storage period, the highest amount of dissolved solids was observed in porous coating treatments containing clay nanoparticles (4.4 degrees Brix). On the twelfth to the fifteenth day, the highest titratable acidity was reached in porous polyethylene treatments impregnated with nanoclay (3.14% citric acid). The lowest pH was observed in the control treatment (5.6) and the highest pH was observed in the non-porous polyethylene coating treatment (5.9) at a temperature of 1 degree Celsius. The highest amount of vitamin C at 4 degrees temperature was observed on the nine days and twelve days (15.8 and 16.8 mg per 100 gr of fresh weight) in the control and treated samples with porous polyethylene coating, respectively. The content of total phenol increased relatively during the first to third day of the storage period at both temperatures, the total flavonoid in porous polyethylene covers at 1 degree temperature showed an upward trend during the sixth day with the amount (132.8 mg per 100 gr of fresh weight) gave The highest and lowest flavonoids were observed at 4 degrees in the treatment packaged with porous polyethylene coating containing nanoclay (130 and 71 mg per 100 gr of fresh weight). The highest and lowest antioxidant activity of the witness at 4 degrees, respectively (44 and 27% inhibition of DPPH), on days nine and twelve, the highest and lowest antioxidant activity of the non-porous coated sample at 4 degrees, respectively (41 and 24% inhibition DPPH), that according to these results, the combination of nano with non-porous polyethylene at a temperature of 1 degree in a short period of time can be effective for storing lettuce.

Plants of the orchid family with more than 28,000 species, including earthen, darzi and rock plants, have spread all over the world. Soil species have a variety of round or clawed fleshy underground tuber. The powder obtained from orchid tubers is widely used in the preparation of traditional Mediterranean drinks and traditional Middle Eastern ice cream. Due to the continuous threat of the orchid population and the extinction of a large number of different species of orchids, the urgent need to plan for the recovery and preservation of the terrestrial treasury of this family of plants is strongly felt. In the first phase of this research, seeds of three species of soil orchids, including Ophrys straussii, Orchis simia and Anacamptis coriophora, were grown on Malmgren's in vitro culture medium. The percentage of response to different temperature conditions and the rate of changes of orchid seeds from the seed stage to the protocorm and the initial seedling in the in vitro culture medium were studied. In this study, two temperatures of 20 and 25 degrees Celsius were studied as the maximum and minimum limits for the growth of orchid seeds. The intended research was carried out in a two-factor factorial format and in 10 repetitions. The results of the first experiment showed that the temperature of 25°C was suitable for the triple stages of embryo swelling, rhizoid development, and greening of two species of soil orchids, including O. straussii and A. coriophora, but for O. simia, the optimal temperature was 20°C. Based on the results, species A. coriophora had the highest number of initial seeds passing to the next growth stage at 25°C in all three studied stages. This species has the highest percentage of seed swelling at 25°C and 93.8%. Next, the highest percentage of rhizoid development was at 25°C and was 90.2%. Also, the highest percentage of greening occurred at 25°C and was 85.6%. The second phase of this research started with the use of A. coriophora orchid seedlings in glass, ready to be transferred to the out-of-glass culture medium. This experiment was conducted as a factorial with three factors in a completely randomized design. The first factor was mixed substrates including (perlite + cocopeat), (peat mass + cocopeat), (tree bark + cocopeat), (forest soil + cocopeat) and (normal soil of the region). Mycorrhizal treatments including commercial mycorrhiza collection, natural mycorrhiza collection from Bukan, Javanrud and Dehgolan regions were used as the second factor and then the third factor was the treatment of providing cold factor and absence of cold factor. The second experiment included a total of 50 treatments in 3 replications. Based on the general results of the second experiment, it can be said that the investigation of the independent and mutual effect of the functional factors, including the combined culture medium, temperature and mycorrhizal complex, shows that the culture medium (peat mass + cocopeat) is the most suitable culture medium in order to improve morphological traits, physiological traits, and the percentage of tuberization. , Is. With further study, it was concluded that providing the cold factor independently or through interaction with other factors, i.e. mixed culture medium or natural and commercial mycorrhizal complex, has improved the studied traits. Meanwhile, among the studied mycorrhizal collections, the collection (natural mycorrhizal of Javanroud region) had a greater effect on improving the studied traits, growth, development and tuberization of orchids. The cold factor is used in every phase inside the glass to break seed dormancy and stimulate germination, and in the outside phase vernalization seedlings and stimulate growth and improve its process.

In light of the significant importance of vegetables in terms of dietary consumption and the increasing pollution of soil and water resources with heavy metals over recent decades, which has led to a decline in the quantity and quality of agricultural products and poses risks to human health, this research was conducted to mitigate the negative effects of arsenic pollution using graphene oxide and glycine betaine on fenugreek plants (Trigonella foenum-graecum). The study was carried out in a factorial design based on a completely randomized design with three replications (each replication consisting of three pots, and each pot containing ten plants) in the greenhouse of the Faculty of Agriculture at the University of Kurdistan. The experimental factors included arsenic (0 and 50 mg per kg of soil), application of glycine betaine (50 and 100 mg per liter), graphene oxide nanoparticles (50 and 100 mg per liter), and glycine betaine-graphene oxide nanoparticles (50 and 100 mg per liter). Additionally, there were control groups with no glycine betaine or graphene oxide nanoparticles. Growth characteristics, including yield, fresh and dry root weight, dry shoot weight, physiological and biochemical traits such as relative water content, color indices, membrane stability index, proline, photosynthetic pigments, total carbohydrates, antioxidant activity, total phenol, flavonoids, vitamin C, and enzyme activities (catalase and peroxidase), were evaluated. The results indicated that arsenic stress led to a reduction in yield, root fresh weight, shoot dry weight, chlorophyll content, carotenoids, leaf color indices (L* and a*), carbohydrates, relative water content, membrane stability index, and macro and microelement contents. However, it increased antioxidant activity, proline content, peroxidase and superoxide dismutase enzymes activities, color index (b*), and arsenic concentration (P < 0.01). Based on the obtained data, the application of graphene oxide and glycine betaine could mitigate the negative effects of arsenic by enhancing antioxidant enzyme activity and reducing oxidative damage. Among the treatments, the use of 50 mg per liter of graphene oxide-glycine betaine showed the best performance.

آویشن یک گیاه دارویی است که از خانواده نعناعیان بوده و با برگ‌های کوچک، معطر، خاکستری-سبز و گل‌های بنفش یا صورتی مشخص می‌شود. این گیاه به دلیل ویژگی‌های کم‌نظیر، در صنایع غذایی، دارویی و حتی آرایشی به وفور استفاده می‌شود. همچنین، آویشن دارای اثرات ضد میکروبی، ضدالتهابی، ضد سرطانی و آنتی‌اکسیدانی است. در این پژوهش، کیفیت آویشن باغی تحت تأثیر سدیم نیتروپروساید، سالیسیلیک‌ساید و سیمواستاتین، که برای کشت گیاه در سیستم کشاورزی ارگانیک استفاده شده‌اند، بررسی شده است. برای این منظور، محتوای اسانس و اسیدهای فنولیک و فلاونوئیدها در اب و هوای گلخانه اندازه‌گیری شده است. همچنین، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی (GC-MS) گازی و طیف‌سنجی جرمی، ترکیب اسانس نیز تعیین شده است. به علاوه، تیمول و کارواکرول از ترکیبات اصلی اسانس آویشن باغی هستند که به دلیل طعم و بوی مطلوب و همچنین عوارض و هزینه کم، در صنایع غذایی و دارویی به کار می‌روند. به طور کلی، این پژوهش به بررسی کیفیت گیاه آویشن باغی و تأثیر ترکیبات مختلف بر آن پرداخته است. نتایج این پژوهش می‌تواند به کشاورزان و تولیدکنندگان آویشن باغی کمک کند تا با استفاده از روش‌های مناسب کشت، کیفیت و محتوای مفید گیاه را بهبود بخشند و در نتیجه، در صنایع مختلف بهره‌برداری بهتری داشته باشند.

سنجد (Elaeagnus angustifolia L.) دارای فواید غذایی، دارویی و زیست محیطی فراوانی است. ارزیابی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی ژنوتیپ های وحشی آن در راستای برنامه های حفاظت، اهلی سازی و اصلاح آن، امری ضروری است. در این پژوهش، 30 ژنوتیپ سنجد از لحاظ 32 صفت مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بیانگر تنوع بسیار زیاد ژنوتیپ ها به لحاظ صفات مورد مطالعه بود. بیش ترین ضریب تغییرات به ترتیب مربوط به صفات وزن برگ (131/96%)، وزن گوشت میوه (54/6%)، وزن پوست میوه (46/92%)، فلاونوئید کل (42/58%) و وزن میوه (42/09%) بود. وزن میوه ها از 0/26 تا 2/84 گرم متغیر بود. اغلب میوه ها (41/3 درصد) دارای رنگ قرمز بودند و 69/7 درصد آن ها مزه ملس مایل به شیرین داشتند. بیش ترین میانگین وزن میوه (2/3 گرم)، فنول (43/06 mg GA/g FW)، فلاونوئید (8/14 mg CA/g FW) و مواد جامد محلول (26/6 °Bx) به ترتیب متعلق به ژنوتیپ های کوله ساره، سراب قامیش، شیخ وجیم و ماموخ بود. بین صفات همبستگی های مثبت و منفی معنی داری مشاهده گردید. تجزیه به مولفه های اصلی، صفات را در 11 مولفه گروه بندی نمود که در مجموع 73/8 درصد کل واریانس بین ژنوتیپ ها را توجیه می کردند. صفات وزن میوه، عرض میوه، وزن گوشت میوه، طول میوه، وزن بذر میوه، طول بذر میوه و وزن پوست میوه با داشتن بیش ترین ضرایب عاملی در مولفه اول، موثرترین صفات در تفکیک ژنوتیپ ها شناخته شدند. تجزیه کلاستر براساس مجموع صفات اندازه گیری شده، ژنوتیپ ها را در سه خوشه اصلی گروه بندی نمود که فاصله ژنتیکی آن ها مطابق با فاصله جغرافیایی نبود. در خوشه 1، ژنوتیپ های آبیدر 1، کیلاک، عیسی آباد، صوفیان، نوگران، کچله، عباس آباد، حسین آباد، قروه و قار قرار داشتند. در خوشه دوم ژنوتیپ های موینه، سارچی، سراب قامیش، کره سی، امیر آباد، کوله ساره، نجف آباد، خوشکه دول و آبیدر 2 قرار گرفتند و در خوشه سوم ژنوتیپ های دول باغ، کانی مشکان، تازی آباد، شیخ وجیم، تاته رشید، برازان، دوشان، سرخه دزج، ماموخ، شویشه و تیژ تیژ قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند در تعیین ژنوتیپ برتر جهت اهلی سازی و کشت و کار سنجد مورد استفاده قرار گیرد.

کدوئیان خانواده بسیار مهم است که شامل تعداد زیادی از سبزیجات با ارزش اقتصادی با سطح وسیع کشت و کار می‌باشد. بر اساس منابع برخی از سبزی‌های خانواده کوکوربیتاسه شامل خربزه و طالبی از ایران منشأ پیدا کرده‌اند. گرمک یکی از سبزی‌های میوه‌ای با تنوع بالای مورفولوژی میوه می‌باشد که از گذشته تا به امروز در مناطق مختلف ایران و عراق کشت و کار می‌شود و بخش مهمی از میوه‌های مصرف شده توسط مردمان این نواحی است. ارزیابی تنوع درون و بین جمعیتی، یکی از اولین گام‌های در برنامه‌های اصلاحی بسیاری از سبزی‌های استراتژیک می‌باشد. وجود تنوع بالا، امکان تلاقی برای رسیدن به ژنوتیپ-های با صفات مطلوب را فراهم می‌سازد. با توجه به اینکه، مطالعات کمی بروی توده‌های گرمک ایران صورت گرفته است، در مطالعه حاضر، تنوع ژنتیکی و ساختار جمعیت 52 ژنوتیپ گرمک مربوط به 20 منطقه ایران و عراق با 12 نشانگر IRAP مورد بررسی قرار گرفت. میزان کل قطعات تولید شده به‌وسیله‌ آغازگر‌های IRAP 111 قطعه با میانگین درصد چندشکلی 66/78 بود. در مقابل، قدرت تفکیک آغازگرها (Rp) در محدوده 25/2 تا 05/34 قرار داشت. دندروگرام حاصل با استفاده از ضریب تشابه دایس و الگوریتم UPGMA، ژنوتیپ‌ها را در 6 دسته قرار داد که این گروه‌بندی توسط نتایج حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی نیز تایید شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که واریانس درون جمعیتی بیشتر از واریانس بین جمعیتی است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی دو کشور ایران و عراق و همچنین مشترکات فرهنگی، در کل می‌توان نتیجه گرفت که قرار گرفتن ژنوتیپ‌های مربوط به جمعیت‌های ایران و عراق در کشورهای گروه‌های یکسان نشاندهنده جریان ژنی احتمالاً از طریق تبادل مواد ژنتیکی می‌باشد. هر دو نشانگر به خوبی ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را از هم تفکیک نمود، هرچند استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و به ویژه خصوصیات میوه برای انتخاب ژنوتیپ‌های برتر از نظر صفات بوته و میوه و ارتباط آن‌ها با نشانگرهای مولکولی ضروری به نظر می‌رسد.

خانواده ارکید یکی از بزرگ ترین خانواده گیاهی گلدار در بین نهاندانگان است. ارکیدها از لحاظ دارویی گیاهان بسیار ارزشمندی هستند. در سال های اخیر در جهان و ایران جمعیت ارکید ها در معرض انقراض قرار گرفته و حفاظت از ارکیدها به یک موضوع جهانی تبدیل شده است. گونه های Ophrys straussii و Comperia comperiana از ارکید خاک زی به شمار می روند. این پژوهش با هدف بررسی جوانه زنی ناهمزیست بذر گونه های O. straussii و C. comperiana در شرایط درون شیشه ای و بررسی زنده مانی گیاهان حاصل از شرایط درون شیشه ای، در شرایط برون شیشه ای با دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. برای این منظور پنج نوع محیط کشت پایه Malmgren، Orchimax، P723، MS¼ و B5¼ مورد استفاده قرار گرفت. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، روند رشد گیاهچه بر حسب روز، ارتفاع گیاهچه، طول و عرض پروتوکورم، قطر ساقه، میانگین طول ریشه، طول و عرض غده برحسب میلی متر، وزن تر و خشک اندام هوایی، ریشه، غده و پروتوکورم بر حسب گرم، میانگین تعداد ریشه، غده و برگ بود. طبق نتایج به دست آمده، بیش ترین میانگین درصد جوانه زنی برای گونه O. straussii در محیط های کشت¼B5 و Malmgren به ترتیب با 31/87 و 83/83 درصد و کم ترین درصد جوانه زنی مربوط بهMS ¼ و Orchimax به ترتیب با 86/65 و 5/60 درصد بود. در گونه C. comperiana بیش ترین درصد جوانه زنی در محیط کشت ¼B5 با 04/14 درصد و کم ترین درصد جوانه زنی مربوط به P723 با 5/4 درصد حاصل شد. تنها از گونه O. straussii گیاهچه حاصل شد و بر روی دو محیط های کشت P723 و B5¼ غده تشکیل شد میانگین تعداد غده 1 عدد بود و بیش ترین ارتفاع گیاهچه مربوط به کشت روی محیط کشت B5¼ با 03/120 میلی متر و کم ترین ارتفاع گیاهچه روی Malmgren با 64/59 میلی متر بود. تحقیقات حاضر نشان داد که محیط کشت یکسانی برای تکثیر بهینه ارکیدها وجود ندارد و گونه های مختلف ارکید پاسخ های متفاوتی به محیط های کشت مختلف نشان می دهند که می تواند ناشی از ژنتیک آن ها و ساختار و ترکیبات موجود در بذر آن ها باشد.

القاء جهش یک روش اصلاحی آسان و پایدار برای بهبود محصول و ایجاد تنوع ژنتیکی جهت معرفی ارقام گیاهی جدید است. به این منظور تحقیق در دو آزمایش مجرا صورت گرفت. در پژوهش حاضر، ابتدا آزمایشی جهت بهینه سازی تکثیر درون شیشه ای دو گونه داوودی شامل C. morifolium (Homa, Delkash, Arina, Fariba2) و گونه بومی (C. coccineum) از طریق اندام زایی مستقیم، غیر مستقیم و جنین زایی غیرجنسی انجام شد. به دنبال این مطالعه به منظور القای جهش در شرایط درون شیشه ای در ارقام هما، دلکش، آرینا و فریبا2 با استفاده از اتیل متان سولفونات (EMS) (0، 125/0، 25/0 و 5/0%) از قسمت های برگ (1×1 سانتی متر) به عنوان ریزنمونه جهت به دست آوردن موتانت های جدید استفاده شد. BAP در غلظت های صفر، 1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر و NAA در غلظت های صفر، 05/0، 1/0 و 2/0 میلی گرم در لیتر جهت القای اندام زایی مستقیم و غیر مستقیم در ریزنمونه های نوک شاخه های انتهایی استفاده شد. جهت مطالعه القای کالوس و جنین زایی غیرجنسی، ریزنمونه های جوان برگ بر روی محیط کشت MS حاوی BAP (صفر، 1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر) و 2و4-دی (صفر، 1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر) کشت شدند. باززایی مستقیم شاخه از ریزنمونه های نوک شاخه های انتهایی ارقام هما، دلکش، آرینا و همچنین در گونه بومی C. coccineum مشاهده شد. بالاترین تعداد شاخه ها از طریق اندام زایی مستقیم (78/13 و 89/8 شاخه در هر ریزنمونه به ترتیب برای C. coccineumو هما با 2 میلی گرم در لیتر BAP و 05/0 میلی گرم در لیتر NAA مشاهده شد. در هر دو گونه، بالاترین فراوانی تشکیل کالوس و جنین زایی روی محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2و4-دی و 2 میلی گرم در لیتر BAP بدست آمد و لذا برای هدف اصلی تحقیق (القای جهش) استفاده شد. در مجموع 2082 گیاهچه تحت تیمار EMS در شرایط کشت درون شیشه ای تولید شد و در پایان 58 موتانت شامل 28 موتانت برگ و 32 موتانت گل برای تغییرات فنوتیپی و مولکولی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. چند شکلی ژنتیکی در میان جهش یافته ها و والدین آنها با استفاده از نشانگرهای ISSR و IRAP شناسایی شد. با افزایش غلظت EMS، میزان بقا ریزنمونه ها کاهش یافت. طیف گسترده ای از تغییرات خاص فنوتیپی در برگ و گل در چهار رقم مورد مطالعه، نشان دهنده کارایی EMS در ایجاد تنوع ژنتیکی و جهش های مورد نظر بود. موتانت ها در اندازه و شکل برگ، ارتفاع بوته، روز تا گلدهی، قطر گل، رنگ و اندازه گلچه های شعاعی متفاوت بودند. آغازگرهایIRAP و ISSRتوانستند جهش های گل داودی را بر اساس رقم و تا حدودی بر اساس غلظت EMS مورد استفاده طبقه بندی کنند و اثربخشی خود را در تمایز موتانت های واقعی تایید کنند که به انتخاب اولیه و کاهش اندازه جمعیت جهش یافته کمک می کند. در کل، نتایج ما نشان داد که یافتن واکنش بهتر ریزنمونه ها به جنین زایی یا اندام زایی در یک رقم ویژه به یک ترکیب هورمونی نقش مهمی را در کارآیی تکثیر درون شیشه ای گونه های داوودی، بازی می کند. همچنین جهش ناشی از EMS در شرایط درون شیشه ای می تواند یک ابزار امیدوار کننده جهت کمک به برنامه های اصلاحی تولید ارقام جدید گل داودی باشد.

سبزیجات بهاری به دلیل امکان ایجاد تنوع غذائی مناسب، محتوای بالای فیبر غذائی مناسب و تسهیل دفع و ممانعت از جذب سموم موجود در دیگر مواد غذائی، محتوای کم انرژی و وجود املاح و ویتامین-ها، از نظر تغذیه ای بسیار مفید هستند. در این خصوص گروهی از سبزیجات هستند که به صورت طبیعی در برخی مناطق و به خصوص مناطق کوهستانی رویش پیدا می‌کنند که به سبزی‌های کوهی معروف هستند. خانواده آراسه یا شیپوری دارای 118 جنس و 3800 گونه می‌باشد. یکی از گیاهان خانواده آراسه گونه Arum conophalloides Kotschy ex Schott می‌باشد که در فصل بهار به عنوان یک سبزی به صورت پخته در انوع غذاهای محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با هدف شناسایی اجزای اسانس گیاه کارده و تأثیر موقعیت جغرافیایی بر ترکیبات اسانس این گیاه تعداد 17 گیاه از هر جمعیت از 6 منطقه جغرافیایی در استان‌های کردستان و کرمانشاه شامل سنندج، چهارزبر، پاوه، روانسر، کرند و مریوان در فروردین و اردیبهشت ماه سال 1399 جمع‌آوری و با استفاده از GC-MS ترکیبات موجود در اسانس این گیاهان شناسایی شد. نوع آزمایش طرح کاملا"تصادفی در 3 تکرارانجام شد.بر اساس نتایج، در اسانس گیاه کارده جمعیت چهارزبر39 ترکیب (54/95%)، در اسانس جمعیت کرند غرب 48 ترکیب (65/96 %)، در اسانس جمعیت پاوه 37 ترکیب (60/94 %)، در اسانس جمعیت روانسر 24 ترکیب (77/98 %)، در اسانس جمعیت سنندج (کرجو) 54ترکیب (22/97 %) و در اسانس جمعیت مریوان 40 ترکیب (05/ 95%) بدست آمد. در جمعیت منطقه چهارزبر ترکیبات Borneol با 3/23%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 4/21%، Eucalyptol با 29/20%، Decane با 80/5%، بیشترین درصد ترکیبات را داشتند، درحالی که در جمعیت کرند غرب Borneol با 08/19%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 18/17%، Eucalyptol با 98/16% و Decane با 23/5%، بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت مریوان Borneol با 92/17%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 01/16%، Eucalyptol با 31/13% و Decane با 47/10% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت پاوه Borneol با 29/23%، Eucalyptol با 78/22%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 47/22% و Decane با 36/3% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت روانسر Decane با 46/16%، Borneol با 50/15%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 72/14% و Eucalyptol با 24/14% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت سنندج Borneol با 74/15%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 24/14%، Eucalyptol با 22/13% و Decane با 44/10% بیشترین درصد ترکیبات را داشتند. بر این اساس نتایج پژوهش حاضر اثرگذاری معنی‌دار شرایط رویشگاه را بر نوع و درصد اجزای اسانس گیاه کارده نشان داد.

پونه (Mentha longifolia L.) گیاهی است چندساله و معطر از خانواده نعناعیان که دارای خواص دارویی ارزشمندی می باشد. در مطالعه حاضر، به منظور بررسی ویژگی فیتوشیمیایی و مورفولوژیک و همبستگی بین این ویژگی با شرایط رویشگاه، 20 جمعیت پونه از مناطق مختلف غرب ایران و اقلیم کردستان عراق جمع آوری و از نظر درصد و ترکیبات اسانس، فنل کل و فعالیت ضد اکسایشی و 24 صفت مورفولوژیک کمی و کیفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنوع بسیار زیادی از نظر ویژگی های فیتوشیمیایی به ویژه درصد اسانس بین جمعیت ها وجود داشت. بیش ترین و کمترین میانگین درصد اسانس به ترتیب متعلق به جمعیت های خبات (5/49 درصد) و دیواندره (1/54 درصد) بود. به لحاظ ویژگی مورفولوژیک نیز تنوع بالایی در بین جمعیت ها مشاهده گردید. تعداد برگ و عرض برگ همبستگی مثبت معنی داری با درصد اسانس نشان دادند. تجزیه به عامل ها بر اساس مجموع صفات اندازه گیری شده، صفات را در 10 مولفه قرار داد که در مجموع 76/88 درصد کل واریانس بین جمعیت ها را تبیین می کردند. صفات درصد اسانس و عرض برگ با دارا بودن بیش ترین ضرایب عاملی در مولفه اول، مهم ترین صفات در تفکیک جمعیت ها بودند. بین درصد اسانس با ارتفاع از سطح دریا، همبستگی منفی و بین درصد اسانس با میانگین دمای ماهیانه رویشگاه ها، همبستگی مثبت معنی داری مشاهده گردید. در مجموع، 33 ترکیب در اسانس جمعیت ها شناسایی گردید که تعداد و نوع ترکیبات و نیز ترکیبات غالب اسانس جمعیت ها تا حدودی با هم متفاوت بودند، در جمعیت های ایسیوه، هریر و دربندیخان، ترکیبات 1و8-سینئول و ایزوپولگیل استات، در جمعیت های سونی، خرم آباد، دیواندره و مهاباد، پولگون و ایزوپولگیل استات، در جمعیت های سروچاوه، بازیان، چوارتا، تق تق و بوکان، پولگون و 1و8-سینئول، در جمعیت شقلاوه، ترپینولن و 4-متیل،1و4-هپتادین، در جمعیت خبات، منتون و پولگون، در جمعیت های مریوان و بروجرد، پولگون و پیپریتنون اکساید، در جمعیت سنندج، پیپریتنون و پیپریتنون اکساید، در جمعیت کرمانشاه، بورنیل استات و پیپریتنون اکساید، در جمعیت کامیاران، پولگون و پیپریتنون و در جمعیت سقز، پولگون و لیمونن ترکیبات غالب اسانس بودند. تجزیه کلاستر بر اساس مربع فاصله اقلیدسی و روش وارد مجموع صفات اندازه گیری شده، جمعیت ها را در سه خوشه مجزا قرار داد که فاصله آن ها از یکدیگر ارتباطی با فاصله جغرافیایی آن ها نداشت. برای شناسایی دقیق جمعیت برتر به لحاظ صفات مورفولوژیکی و یا فیتوشیمیایی بایستی تمام جمعیت ها در شرایط یکسان کشت و مورد مقایسه قرار گیرند.

For centuries, plant products have been used by humans as food, medicine and as profitable enterprises, so that rural households meet part of their food and livelihood needs through the use of rangeland plants. Naturally growing plant species have been extensively used in different part of Iran’s plateau and are identified by their huge number of medicinal properties where they have been included in the diet of our ancestors. Many of these wild vegetables may be excluded from the human food cycle with the passage of time and seasons, but the growth of edible plants is still of particular importance. Accordingly, the impact of storage time on the phytochemical profile of the four wild vegetables species including Tragopogon sp., Allium ampeloprasum, Ornithogalum sp. and Allium eriophyllum, which are growing to Kurdistan province, was performed at zero, 25, 30, 35, 40, 45 and 50 days in triplicate. Based on the results, the storability of studied vegetables was reduced due to the surface evaporation of the weight of the samples during the storage period of 50 days. The highest reduction of total phenol was in A. ampeloprasum onion which was observed in 50 days of storage. The highest amount of phenol was observed in Tragopogon plant at the beginning of storage (124 mg gallic acid/100 ), which decreased to 105 with increasing storage time. The phenol content of A. ampeloprasum bulb decreased from 80 mg to 40 mg after 35 days of storage due to the shelf life. Vitamin C was reduced only in Ornithogalum bulb. Photosynthetic pigments also decreased under the effect of storage time. The amount of essential oil was not significantly affected by the shelf life, but the composition of the essential oil changed during the shelf life and most of the compounds were reduced.

استفاده از گیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی به دلیل موثرتر بودن و نیز عوارض جانبی کمتر در حال افزایش است. از همین رو مطالعه این گیاهان از اهمیت خاصی در علم پزشکی برخوردار است. ارکیدها گیاهانی گلدار، نهاندانه و تک لپه جز خانواده ارکیدسانان می باشند که علاوه بر اهمیت زینتی، تعداد زیادی از گونه های آن دارای خصوصیات دارویی می باشند. هدف از تحقیق حاضر مقایسه مقدار فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی و اتانولی و همچنین مقدار نشاسته و مقدار گلوکومانان چهار نوع ارکید بومی خاکزی ایرانی شاملHimantoglusum affine ، Orchis mascula، Anacamptis coriophora و Dactylorhiza umbrosa و شناسایی ترکیبات فیتوشیمیایی موجود در عصاره هیدروالکلی برگ و غده با استفاده از آنالیزGC/MS است. نتایج بدست آمده از این تحقیق به این شرح بود که مقدار فنول و فلاونوئید عصاره متانولی غده گونه O.mascula دارای بیشترین مقدار و عصاره اتانولی برگ D.umbrosa دارای کمترین مقدار بود. گونه های که مقدار فنول و فلاونوئید بیشتری داشتند دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتری بودند هر چند در کل ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتر آن ها نزدیک به هم بودند. در بین دو اندام غده و برگ گیاهان مقدار فنول، فلاونوئید و ظرفیت آنتی اکسیدانی غده بیشتر از برگ بود، همچنین حلال متانول بیشتر از اتانول ترکیبات فنولی و فلاونوئید را از گیاهان استخراج کرد و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی بالاتر بود. در رابطه با مقدار گلوکومانان و نشاسته، گونه های D.umbrosa، A.coriophora، H.affine و O.mascula به ترتیب دارای بیشترین مقدار نشاسته و گونه های O.mascula، H. affine، A. coriophora و D. umbrosa به ترتیب دارای بیشترین مقدار گلوکومانان بودند. در واقع گونه های که گلوکومانان بیشتری داشتند نشاسته کمتری دارا بودند. بررسی نتایج آنالیز GC-MS نشان داد که ترکیبات فیتوشیمیایی متفاوتی در عصاره اتانولی و متانولی غده و برگ این چهار گونه وجود دارد. در واقع نوع اندام (برگ و غده) و نوع حلال (متانول و اتانول) تاثیر زیادی بر ماهیت و درصد ترکیبات فیتوشیمیایی داشت. یکی از ترکیب های شناسایی شده در این گیاهان، ترکیب 1,2,3-Propanetriol, monoacetate، که از استرهای اسید استیک حاصل از گلیسرول می باشد که استفاده گسترده ای به عنوان طعم دهنده غذا، حلال و افزودنی های غذایی دارد.

آلودگی با فلزات سنگین از مهم ترین عوامل جهانی آلودگی خاک هستند که آلاینده های فلزی به دلیل غیرقابل تجزیه بودن آن ها و اثرات فیزیولوژیکی آن ها بر موجودات زنده و انسان حتی در غلظت های کم سرطان زا هستند. به منظور بررسی اثر نانوذرّات سیلیس روی ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی گیاه توت فرنگی رقم پاروس دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول اثر نانوذرّات سیلیس و سرب بر ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 7 تکرار (7 شیشه و هر شیشه شامل 3 ریز نمونه) بررسی شد. در این آزمایش تاثیر نانو ذرّات سیلیس در چهار غلظت 0، 20، 50 و 100 میلی گرم در لیتر تحت تنش سرب در چهار غلظت 0، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر بررسی شد. غلظت صفر نانوذرّات سیلیس معادل 12 میلی گرم در لیتر سیلیس معمولی بود. بر اساس نتایج بیشترین تعداد برگ، طول برگ، تعداد ریشه، وزن خشک، RWC، MSI، کلروفیل کل، کاروتنوئید در تیمار 100 میلی گرم در لیتر نانوذرات سیلیس بیشترین میزان پروتئین، کلروفیل a، بیشترین میزان فعّالیت POD و وزن تر مشاهده شد. بیشترین میزان فعّالیت SOD،MDA ، H2O2 در تیمار 200 میلی گرم در لیتر سرب بدست آمد. آزمایش دوم شامل اثرات نانو ذرّات سیلیس با همان غلظت های استفاده شده در آزمایش اول تحت تنش آرسنیک در چهار غلظت 0، 20، 100 و 200 میلی گرم در لیتر بود. در هر دو آزمایش ویژگی های رویشی (وزن تر، وزن خشک، تعداد برگ، طول برگ، تعداد برگ های سوخته و تعداد ریشه) و برخی ویژگی فیزیولوژیکی از جمله محتوای نسبی آب برگ (RWC)، پایداری غشاء سلولی (MSI)، کربوهیدرات محلول کل برگ، پروتئین های محلول برگ، رنگدانه های فتوسنتزی (کلروفیلa، کلروفیلb، کلرروفیل کل و کاروتنوئید)، محتوای مالون دی آلدئید (MDA)، پراکسید هیدروژن (H2O2)، پرولین، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز(SOD) و آنزیم پراکسیداز POD)) گیاه توت فرنگی اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش غلظت آرسنیک خشک شدن گیاهچه ها بیشتر شد، به طوری که در غلظت 20 میلی گرم در لیتر آرسنیک به تنهایی و به همراه سیلیس معمولی باعث خشک شدن گیاهچه ها شد. بیشترین تعداد برگ، طول برگ، وزن تر و خشک، تعداد ریشه، پروتئین، کلروفیل، کاروتنوئید در تیمار 100 نانوذرات سیلیس میلی گرم در لیتر، بیشترین میزان RWC در تیمار 100میلی گرم در لیتر نانوذرات سیلیس به همراه 20 میلی گرم در لیتر آرسنیک بیشترین میزان فعّالیت POD، SOD،MDA، MSI، H2O2 بدست آمد. بیشترین مقدار پرولین در تیمار 20 میلی گرم در لیتر نانوذرات سیلیس به همراه 20 میلی گرم در لیتر آرسنیک مشاهده شد. عنصر سیلیس به ویژه به صورت نانوذرّات توانایی کاهش صدمات ناشی از تنش های محیطی از جمله فلزات سنگین را دارا می باشند. نتایج کلی نشان ازکاهش شاخص های رشدی و برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی در سرب و آرسنیک داشت. کاربرد نانوذرّات سیلیس در شرایط بدون تنش و تنش باعث بهبودی ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی گیاه شد.

خانواده کلمیان شامل سبزی های بسیار مهمی می باشد که در سرتاسر دنیا کشت و کار می شوند. ایران منشأ برخی از سبزی های مهم این خانواده همانند طالبی و خربزه می باشد. در این ارتباط، گرمک یکی از سبزی های میوه ای می باشد که از دیرباز در مناطق مختلف ایران و عراق کشت و کار می شود و جزء تفکیک ناپذیر رژیم غذایی مردم این مناطق می باشد. اطلاع از سطح تنوع ژنتیکی در سطح ژنوتیپ و جمعیت اهمیت بسیار زیادی در توسعه برنامه های اصلاحی سبزی ها دارد. وجود تنوع بالا، امکان تلاقی برای رسیدن به ژنوتیپ های با صفات مطلوب را فراهم می سازد. با توجه به اینکه، مطالعات کمی بروی توده های گرمک ایران صورت گرفته است، در مطالعه حاضر، تنوع ژنتیکی و ساختار جمعیت 80 ژنوتیپ گرمک مربوط به 20 منطقه ایران و عراق با دو سیستم نشانگر ISSR و SCoT مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش 11 آغازگر ISSR و 14 آغازگر ScoT مورد استفاده قرار گرفت. میزان کل قطعات تولید شده به وسیله آغازگر های ISSR و ScoT به ترتیب 166 و 245 قطعه بود. میانگین درصد چندشکلی باندها برای نشانگر ISSR 67/77 و برای نشانگر ScoT 47/68 بود. آغازگرهای SCoT میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی(PIC) بیشتری (438/0) نسبت به آغازگرهای ISSR (374/0) دارا بودند. در مقابل، قدرت تفکیک آغازگرها (Rp) برای هر دو نشانگر در یک محدوده قرار داشت. دندروگرام حاصل با استفاده از ضریب تشابه دایس و الگوریتم UPGMA، ژنوتیپ ها را به 2 و 4 گروه به ترتیب با استفاده از نشانگر های ISSR و ScoT تقسیم بندی کرد که این گروه بندی توسط نتایج حاصل از تحزیه به مولفه های اصلی نیز تایید شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که برای هر دو نشانگر واریانس درون جمعیتی بیشتر از واریانس بین جمعیتی است. ترکیب داده های مربوط به هر دو نشانگر منجر به ایجاد یک دندروگرام شد که در آن ژنوتیپ ها به سه دسته کلی تقسیم شدند. با توجه به نزدیکی جغرافیایی دو کشور ایران و عراق و همچنین مشترکات فرهنگی، در کل می توان نتیجه گرفت که قرار گرفتن ژنوتیپ های مربوط به جمعیت های ایران و عراق در کشورهای گروه های یکسان نشاندهنده جریان ژنی احتمالاً از طریق تبادل مواد ژنتیکی می باشد. هر دو نشانگر به خوبی ژنوتیپ های مورد مطالعه را از هم تفکیک نمود، هرچند استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و به ویژه خصوصیات میوه برای انتخاب ژنوتیپ های برتر از نظر صفات بوته و میوه و ارتباط آن ها با نشانگرهای مولکولی ضروری به نظر می رسد.

خانواده ارکیدسانان بزرگ ترین خانواده گیاهی گلدار در بین نهاندانگان است. ارکیدها از لحاظ دارویی، زینتی و غذایی گیاهان بسیار ارزشمندی هستند که به دلایل مختلفی ازجمله برداشت بیش از حد در حال انقراض می باشند. در بین گونه های ارکید، انواع خاکزی غده های زیرزمینی گوشتی تولید می کنند که با نام ثعلب (Salep) در ترکیه و خاورمیانه شناخته می شود. قیمت بالای غده های ثعلب باعث ایجاد رقابت بین جمع کنندگان ثعلب شده و در برخی موارد قبل از گلدهی و تشکیل بذر غده ها از خاک خارج می شوند، که این مسئله منجر نایاب شدن این گونه ها می شود. از طرفی دیگر، فرآیند جوانه زنی پیچیده و داشتن رابطه همزیستی با قارچ ها و طولانی بودن چرخه زندگی ارکیدها (حدود پنج تا ده سال طول) در شر ایط طبیعی باعث ایجاد محدودیت هایی در تکثیر این گونه ها شده است. این نرخ تکثیر پایین، نیاز به راهکاری کارآمد برای حفاظت از ارکیدها را ضروری می کند. بسیاری از محققان، جوانه زنی درون شیشه ای بذر را راهکاری کارآمد برای حفاظت از ارکیدها پیشنهاد کرده اند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر ترکیبات آلی (آب آناناس و آب نارگیل) و ترکیبات نیتروژن دار (آمینوون، پپتون و کازئین هیدرولیزات) در محیط کشت مالمگرن بر درصد جوانه زنی گونه های A. coriophora، O. mascula، O. simia، O. colina، H. affine و D.umbrosa می باشد. با توجه به اینکه ترکیبات آلی اغلب حاوی ویتامین ها و هورمون های گیاهی در مناسب ترین ترکیبات و غلظت ها برای تکثیر ارکیدها می باشند تأثیر مثبتی بر جوانه زنی ارکیدها دارند. همچنین سایر محیط کشت ها به دلیل دارا بودن نسبت های بالای نیتروژن غیر آلی (آمونیوم و نیترات) و ارجحیت نیتروژن آلی برای جوانه زنی بذرهای ارکید، محیط کشت حاضر به همراه ترکیبات آلی و فرم آلی نیتروژن تأثیر به سزایی در جوانه زنی بذر گونه های مورد مطالعه داشت. طبق نتایج به دست آمده، بیش ترین میانگین درصد جوانه زنی برای گونه A. coriophora در تیمار آب آناناس به همراه آمینوون، گونه O. mascula در تیمار آب نارگیل به همراه پپتون، گونه های O. simia، H. affine و O. colina در تیمار آب آناناس به همراه آمینوون و برای گونه D. umbrosa در تیمار آب آناناس به همراه کازئین هیدرولیزات حاصل شد. با توجه به عدم وجود راهکارهای حفاظت گونه برای ثعلب های ایرانی، می توان گیاهان درون شیشه ای تولید شده هرگونه را در محل های اصلی رویش در غرب کشور کشت کرد. به دلیل اندازه بسیار کوچک بذرهای ارکید، هر گیاه قادر به تولید چند میلیون بذر می باشد و بر اساس این حقیقت که دستورالعمل توسعه یافته قادر به جوانه زنی نزدیک به صد در صدی برخی گونه ها می باشد، می توان تعداد بسیار زیادی گیاه درون شیشه ای مقاوم شده را تولید کرده و امیدوار به استقرار مجدد جمعیت ها و همچنین تکثیر تجاری و رونق اقتصادی بود.

با این که چمن ها یکی از ارکان اصلی فضاهای سبز (پردیسه ها) می باشند، اما تنش خشکی استفاده از آن ها را محدود نموده است. به منظور کاهش اثرات تنش خشکی، می توان از مواد آلی مانند بیوچار استفاده کرد. بنابراین در این پژوهش اثر بیوچار پوسته برنج بر رشد چمن لولیوم چند ساله تحت تنش خشکی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 5 تکرار انجام شد. تنش خشکی با سه سطح بدون تنش (100 درصد ظرفیت زراعی)، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی و بیوچار پوسته برنج نیز در سه سطح بدون استفاده (صفر)، 5% و 10% وزنی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش وزن تر و خشک رو شاخساره، ته شاخساره و ریشه، حجم ریشه، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، پایداری غشاء سلولی (MSI)، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کیفیت ظاهری (VQ) و نیز مقدار نیتروژن (N)، فسفر(P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، مس (Cu)، آهن (Fe)، منگنز (Mn) و روی (Zn) در برگ شد. همچنین میزان کربوهیدرات های محلول کل (TSC)، پراکسیدهیدروژن (H2O2)، مالون دی آلدئید (MDA)، پرولین، پروتئین های محلول کل (TSP)، فعالیت آنزیم پراکسیداز (POD) و سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) در تنش خشکی افزایش یافت. کاربرد بیوچار تحت شرایط تنش خشکی با افزایش مقدار عناصر N، P، K، Ca، Cu، Fe و Mn و بهبود RWC، MSI، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید سبب افزایش وزن تر و خشک رو شاخساره، ته شاخساره و ریشه، حجم ریشه و کیفیت ظاهری شد. بر اساس نتایج این پژوهش می توان بیوچار 10 درصد پوسته برنج را برای کاهش اثرات منفی تنش خشکی بر چمن لولیوم توصیه کرد. هر چند که نیاز به بررسی های بیشتری برای استفاده از آن در مقدارهای بیشتر از 10 درصد می باشد.

فواید میوه ها و سبزی ها در ترکیب رژیم غذایی انسان به خوبی شناخته شده است سبزی ها قسمت های تازه و خوراکی گیاهان علفی هستند و برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماریها بسیار مفید و ارزشمند میباشند. با توجه به اهمیت رازیانه به عنوان یک سبزی و یک گیاه دارویی و نقش تنظیم کننده های رشد گیاهی در بهبود رشد و عملکرد و تغییر در کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه، تحقیق حاضر با هدف مطالعهی بررسی تأثیر SNP و GABA بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی رازیانه و بررسی تأثیر SNP و GABA بر میزان و اجزای اسانس اندام های رویشی رازیانه صورت گرفت. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی و با اجرای تیمارها بهصورت دو آزمایش جدا اجرا شد. در آزمایش اول اثر GABA در 3 سطح (صفر، 5 و 10 میلی مولار) و در آزمایش دوم اثر SNP در 3 سطح (صفر، 25/1 و 5/2 میلی مولار) بررسی شد. نتایچ حاصل از این آزمایش نشان داد که تیمارهای GABA و SNP باعث تغییر در خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه رازیانه گردیدند. هر دو غلظت سدیم نیتروپروساید و گاما آمینو بوتیریک اسید رشد گیاه و خصوصیات رویشی گیاه رازیانه از جمله تعداد برگ، طول و عرض برگ، قطر ساقه، حجم ریشه، وزن تر اندامهای هوایی و ریشه و وزن خشک ساقه و برگ را بهبود بخشید. همچنین شاخص های فیزیولوژیکی از جمله فنول کل، فلاونوئید برگ و گل آذین، فعالیت ضد اکسایشی برگ و گل آذین، کلروفیل a، b و کلروفیل کل و کاروتنوئید در هر دو تیمار GABA و SNP افزایش معنی داری را نشان داد. ارتفاع گیاه در هر دو تیمار GABA بهطور معنیداری افزایش یافت اما SNP تنها در غلظت 5/2 میلیمولار روی ارتفاع گیاه تأثیرگذار بود. علاوه بر این تعداد چتر در تیمار SNP در غلظت 25/1 و 5/2 میلی مولار و در غلظت 10 میلیمولار GABA افزایش معنی-داری را نشان داد. از نظر تاثیر این تیمارها روی ترکیبات فیتوشیمیایی رازیانه تیمارهای GABA و SNP در غلظت 25/1 و 5/2 میلی مولار، باعث افزایش معنی داری در تعداد ترکیبات فیتوشیمیایی رازیانه در مقایسه با تیمار شاهد شدند

میوهجات و سبزی جات بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم می باشند. رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgar Mill از اهمیت زیادی در ایران و جهان برخوردار است. این گیاه با برگ های خوش خوراک و در صورت وجود ساقه متورم، به عنوان سبزی مصرف می شود. کل گیاه رازیانه در صنعت دارویی با ارزش است. به همین دلیل آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تکرار اجرا شد. محلول پاشی اسید سالسلیک و اسید جیبرلیک برروی گیاه رازیانه که بصورت محلول پاشی 3 بار در مرحله رویشی و 2 بار در مرحله زایشی هر بار به میزان 250 میلی لیتر برای هر گیاه در هر تیمار اعمال شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک بر ویژگی های ریخت شناسی و فیزیولوژیکی رازیانه تأثیرگذار بودند. با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از هر دو غلظت اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک، سبب رشد بهتر گیاه و بهبود شاخص های رشدی و فیزیولوژیکی شامل تعداد برگ، عرض برگ، طول دمبرگ، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک برگ، ساقه، ریشه، فلاونوئید گل آذین، فنول کل،DPPH برگ، DPPH گل آذین، کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید گردید. غلظت های اسید سالیسیلیک حجم ریشه و تعداد چتر را به طور معنی داری افزایش دادند اما اسید جیبرلیک تأثیر معنی داری روی تعداد چتر نداشت و در غلظت 5/0 میلی مولار حجم ریشه را به طور معنی داری افزایش داد. بیش ترین تعداد برگ، عرض برگ، حجم ریشه، ارتفاع گیاه، وزن تر ساقه، وزن تر ریشه و وزن خشک ساقه مربوط به تیمار 5/0 میلی مولار اسید جیبرلیک بود و بیش ترین قطر ساقه، تعداد چتر، فنول کل، کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کارتنوئید مربوط به تیمار 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک بود. فلاونوئید برگ و فلاونوئید گل آذین در هر دو غلظت اسید سالیسیلیک و غلظت 25/0 میلی مولار اسید جیبرلیک افزایش معنی داری را نشان دادند. از نظر ترکیبات فیتوشیمیایی تیمارهای 25/0 و 5/0 میلی مولار اسید جیبرلیک و تیمار 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک تعداد ترکیبات فیتوشیمیایی را به طور معنی داری در مقایسه با اسانس شاهد افزایش دادند.

دسترسی به دانش مناسب از سطوح الگوهای تنوع ژنتیکی در جهت تدوین استراتژی های حفظت مؤثر و بهره برداری پایدار از منابع ژنتیکی، ضروری است. ارکید های خاکزی به صورت خودرو در برخی مناطق ایران رشد می کنند، ودرسال فقط یک غده تولید می کنند که جایگزین غده قدیمی می شود. ارکید های خاکزی زیستگاه محدودی دارند، وبه گونه های نادر تبدیل شد اند، تکثیر اندک و قیمت زیاد غده ها منجر به از بین رفتن زیستگاه ارکید ها شده است. هدف از این پژوهش تعیین روابط ژنتیکی بین 66 ژنوتیپ از 5 گونه ارکید دارویی ایران با استفاده از نشانگر IRAP می باشد.در این پژوهش از 13 آغازگر استفاده شد میزان کل قطعات تولید شده به وسیله ی کل آغازگر ها 473 قطعه بود، که هر 473 قطعه (100%) دارای چند شکلی بودند. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی(PIC) کل آغازگر ها برابر 14/. بود. و همچنین میانگین شاخص نشانگری (MI) و میانگین شاخص تفکیک پذیری آغازگر ها (Rp) به ترتیب برابر 11/5 و79/32به دست آمد. دندروگرام حاصل با استفاده از ضریب تشابه دایس و الگوریتم UPGMA، ژنوتیپ ها را به 8گروه تقسیم بندی کرد، و تجزیه به مختصات اصلی افراد مورد بررسی را در 6 گروه قرارداد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که واریانس درون جمعیتی کمتر از واریانس بین جمعیتی است. ارزیابی فاصله ژنتیکی جمعیت ها نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی مربوط به گونهAnacamptis coriophora از شهرستان جوانرود با گونه Ophrys schulzei از شهرستان پاوه با 264/. و کمترین فاصله ژنتیکی مربوط به گونه Dactylorhiza umbrosa از روستای افراسیاب شهرستان دیواندره با گونه Dactylorhiza umbrosa جمعیت B از روستای بست شهرستان دیواندره با 34/. از هم فاصله داشتند. در نهایت ساختار جمعیت ژنوتیپ ها با نرم افزار Structure محاسبه گردید که جمعیت ها به 9 زیر جمعیت تقسیم بندی شد. آغازگر های IRAP تعداد زیادی قطعه چند شکل تولید کردن، که در مطالعات بررسی تنوع ژنتیکی ارکید ها می تواند مفید واقع شود.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نشانگر های مولکولی پیوسته با ژن های کنترل کننده صفات کمی مرتبط با عملکرد و همچنین بررسی میزان پاسخ به انتخاب دوره ای در خیار (Cucumis sativus L.) با استفاده از جمعیت F2:3 در شرایط مزرعه ای انجام شد و صفات مورفولوژیکی شامل طول بوته، تعداد گل نر، تعداد گل ماده، عرض برگ، طول 15 میانگره اول، تعداد برگ، تعداد شاخه فرعی، طول دم میوه، تعداد میوه در بوته در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سه سال بررسی شدند. در این پژوهش تعداد 17 نشانگر ISSR، رتروترنسپوزون و نشانگر ترکیبی استفاده شد که در مجموع تعداد 137 آلل تولید شد که از این میان 133 مورد چند شکلی نشان دادند. نشانگرها در هشت گروه پیوستگی قرار گرفتند که در مجموع، نقشه حاصل 2288 سانتی مورگان از ژنوم خیار را تحت پوشش قرار داد که میانگین فاصله بین دو نشانگر مجاور 17/17 سانتی مورگان تخمین زده شد. برای صفات عرض برگ، تعداد شاخه فرعی و تعداد برگ QTLهای مشترک در هر دو نسل پیدا شد. نتایج این تحقیق نشان داد جمعیت اصلاحی به دست آمده با میانگین 82/39 میوه در بوته نسبت به میانگین جمعیت پایه با 91/28 میوه در بوته، 73/37 درصد افزایش یافت. در مجموع بهبود قابل ملاحظه ای در صفات مورد بررسی به ویژه صفات مربوط به عملکرد طی گزینش نتاج صورت گرفت که می توان از جمعیت حاصل به عنوان منبع ژنتیکی امیدبخش خیار برای انتخاب لاین های پرمحصول در برنامه های اصلاحی بعدی استفاده نمود. در پایان، انجام پژوهش حاضر منجر به شناسایی برخی از مکان های ژنی کنترل کننده صفات کمی در خیار شد که می تواند پس از تایید در تولید ارقام با کیفیت و پرعملکرد مورد استفاده اصلاحگران قرار گیرد.

Little information is available on morphological diversity and seed-micromorphology of Iranian terrestrial orchid species. The present research investigates the genetic diversity patterns within and among populations of endangered tuberous orchid species growing in Zagros basin to provide pivotal genetic information to use in conservation strategies and to determine genetically representative individuals for in vitro and ex situ conservation programs. Phenotypic variability of 106 accessions from 17 populations belonging to 8 species collected from Zagros basin was evaluated using 33 morphological and 15 seed-attributed characters. The accessions displayed a significant diversity in the traits investigated and most of the evaluated traits represented coefficient variations (CV) <30% mainly for economically valuable traits including inflorescence length (40.11%), flower number (53.02%), flowering duration (44.24%), tuber fresh weight (50.34%) and tuber dry weight (38.43%). The highest mean value for tuber width (5.61±1.43 cm), tuber length (7.36±1.27 cm) and tuber fresh (23.38±4.84 g) and dry weight (2.80±0.40 g) was recorded in H. affine collected from Javanrood area. The thickest (260.2±1.50 µm) and the thinnest (150.12±9.29 µm) seed were belonged to O. simia (Paveh population) and D. umbrosa (Marivan population), respectively. Based on the correlation analysis, there were highly significant positive or negative correlations among flower, inflorescence and tuber characteristics. The percentage of fruit set was positively correlated with flower number (r = 0.36) and flowering date (r = 0.57). Tuber fresh weight was positively correlated with leaf number (r = 0.66), root length (r = 0.77) and root number (r = 0.63). The principal components with eigenvalue more than 0.45 were defined as being significant in which 8 components explained more than 93% of the total variance. The Ward dendrogram based on Euclidean distance distinguished six distinct groups where accessions of O. colina, H. affine. O. coriophora, D. umbrosa, O. masucula, and O. simia were placed in I, II, III, V and VI clusters, respectively. Morphological traits at whole plant scale combined with seed-micromorphology characters not only could classify the evaluated species but also allowed discrimination of geographically different populations. From a conservation point of view, the significant morphological variation in the examined germplasm could be promising to achieve predefined conservation and domestication purposes.

Ferula pseudalliacea is a perennial and monocarpic plant that belongs to Apiaceae family and distributed thorough Central Asia to Northern Europe. The main constituents of secondary metabolites in this genus comprises cumarines, sesquiterpene cumarines and disesquiterpen cumarines. Due to high value compounds, this species has been used as medicinal plant by endemic people. Main bioactive constituents in P. pseudalliacea is produces in phenyl propanoids pathway. Phenyl alanine ammonia lyase (PAL) and Cinammate-4-hyrdoxylase important (C4H) genes encodes main enzymes in this pathway. In the present study, we aimed to identify and clone PAL and C4H genes using 3´-RACE technique and studying their expression level in different parts (root, stem, inflorescence and unripe seed) of P. pseudalliacea using Real-Time PCR. We could identify and clone C4H and 3 PAL isoforms using 3´-RACE. On the other hand, expression analysis revealed different transcript levels in leaf, stem, inflorescence and unripe seed. The lowest expression level of PAL isoforms and C4H genes was observed in root. Based on the previous studies on P. pseudalliacea phytochemicals, it seems that there are more isoforms of PAL and C4H in P. pseudalliacea.

خانواده ی ارکید بزرگ ترین خانواده های گیاهی گلدار در بین نهان دانگان است. ارکیدها از لحاظ دارویی گیاهان بسیار ارزشمندی هستند. که به دلیل برداشت بیش از حد و تفکیک زیستگاه به شدت در حال انقراض است. هدف از مطالعه ی حاضر درک سطح تنوع ژنتیکی در بین و درون جمعیت های چندین گونه ی ارکید مهم ایران است که با استفاده از 15 آغازگر SCoT و 14 آغازگر ISSR انجام شد. در مجموع 254 قطعه SCoT و 310 قطعه ISSR تولید شد. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) برای آغازگرهای نشانگر SCoT برابر با 2618/0، همچنین میانگین شاخص نشانگری (MI) برابر با 1927/4 و میانگین قدرت تفکیک پذیری (RP) به مقدار 8648/2 برآورد گردید. همچنین برای نشانگر ISSR میانگین محتوای اطلاعات چندشکل (MI) برابر با 2174/0 و متوسط شاخص نشانگری برابر با 72/4 و همچنین میانگین قدرت تفکیک پذیری برابر با 604/2 محاسبه شد. نتایج تجزیه خوشه ای داده های ISSR براساس ضریب جاکارد و روش UPGMA، ژنوتیپ های مورد بررسی را در 16 گروه دسته بندی نمود که آنالیز تجزیه به مختصات اصلی نیز آن را تایید کرد. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که تنوع درون جمعیت ها در مقایسه با تنوع بین جمعیت ها در هر دو نشانگر SCoT و ISSR بسیار کمتر بود. میانگین تنوع ژنتیکی نی (h) و شاخص شانون (I) نشان داد که بیشترین تنوع ژنتیکی در بین گونه های Himantoglossum affine در شهرستان جوانرود در استان کرمانشاه و کمترین تنوع ژنتیکی در بین گونه های Orchis simia در شهرستان پاوه در استان کرمانشاه به دست آمد. نتایج جدول ماتریس فاصله نشان داد که ژنوتیپ های Ophrys schulzei در شهرستان جوانرود با Orchis simia در شهرستان جوانرود درای بیشترین فاصله می باشد. ترسیم تجزیه خوشه ای با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و الگوریتم UPGMA ژنوتیپ ها را در SCoT به 13 گروه گروه دسته بندی کرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ارکیدهای ایران دارای تنوع ژنتیکی پایین هستند و جریان ژنی پایین بین جمعیت ها نشان دهنده ی تفکیک جمعیت ها از همدیگر است و همچنین نشانگرهای ISSR و SCoT برای ارزیابی تنوع ژنتیکی گیاه ارکید مناسب است.

در این تحقیق به منظور بررسی و اندازه گیری میزان عناصر سرب و آرسنیک اندام های ریشه، برگ و میوه ی توت فرنگی (Fragaria × ananassa Duch) رقم پاروس در مناطقی واقع در شهرستان مریوان، شامل چناره، گزنه، نشور، یمینان، سراب قامیش، قلعه جی که احتمال آلودگی به عناصر سنگین سرب و آرسنیک را دارند و مناطق محور شیان وتوریور این شهرستان که جز مناطق پاک از این عناصر محسوب می شوند؛ آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه طی دو فصل رشدی 1394 و 1395 انجام گرفت. در این آزمایش علاوه بر محتوی سرب و آرسنیک موجود در اندام های مختلف توت فرنگی، میزان این عناصر در آب آبیاری و خاک مزارع، میزان pH، هدایت الکتریکی،کربنات و بیکربنات آب آبیاری این مناطق نیز اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که کم ترین مقدار pH در مزرعه 1 سراب قامیش بدست آمد و بالاترین میزان هدایت الکتریکی، بی کربنات و سرب و آرسنیک آب آبیاری در روستای گزنه و بیش ترین مقدار کربنات آب آبیاری، سرب و آرسنیک خاک در روستای چناره مشاهده شد بطوریکه بالاترین غلظت سرب در ریشه ، برگ و میوه ی توت فرنگی، مربوط به منطقه چناره بود همچنین بیشترین غلظت آرسنیک ریشه در مزرعه ی دوم چناره و بیشترین غلظت آرسنیک برگ و میوه مربوط به مزرعه ی دوم روستاهای گزنه و چناره بود وکم ترین غلظت سرب ریشه در مزرعه 2 منطقه ی توریور مشاهده شد

تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که اثرات عمده ای بر خصوصیات فیزیولوژیکی و مولکولی در گیاهانی از جمله توت فرنگی دارد و هر ساله باعث ایجاد خسارات فراوانی در محصولات کشاورزی می گردد. جاسمونیک اسید به عنوان یک تنظیم کننده رشد گیاهی و عنصر سیلیس به صورت سیلیکون دی اکسید (SiO2)، ترکیباتی هستند که توانایی کاهش صدمات ناشی از تنش های محیطی از جمله شوری را دارا می باشند. به منظور بررسی اثر جاسمونیک اسید و نانوذرات سیلیس (nm10±40) بر روی خصوصیات فیزیولوژیکی و تغییرات بیان ژن های دخیل در تعدیل تنش شوری در میوه توت فرنگی رقم پاروس آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کشت بدون خاک انجام شد. در این طرح تیمار جاسمونیک اسید در دو سطح (صفر و 5/0 میلی مولار) به صورت محلول پاشی، نانوذرات سیلیس در دو سطح (صفر و 2 میلی مولار) همراه با محلول غذایی و کلرید سدیم نیز در دو سطح (0 و 50 میلی مولار) اعمال شد و در سه زمان صفر، 24 و 48 ساعت پس از تیمار جاسمونیک اسید نمونه برداری انجام شد. در این پژوهش، نتایج نشان داد که شوری سبب کاهش برخی از صفات فیزیولوژیکی از جمله شاخص پایداری غشا سلولی و پروتئین محلول کل و افزایش میزان پرولین آزاد، پراکسید هیدروژن و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز شد. از طرفی بیان ژن های سوپراکسید دیسموتاز (MnSOD)، آسکوربات پراکسیداز (cAPX)، گلوتاتیون اس-ترانسفراز (GST) و فاکتور رونویسی DREB مورد بررسی قرار گرفت. فاکتور رونویسی DREB به عنوان یه عامل کنترل کننده، فعالیت برخی از ژن های پاداکساینده از جمله MnSOD، cAPX، GST را تحت تاثیر قرار می دهد. نتایج نشان داد که بیان ژن های MnSOD، cAPX، GST و فاکتور رونویسی DREB تحت تنش شوری در سه زمان روند افزایشی داشته که در بهبود رشد و تحمل گیاه در برابر تنش موثر بودند. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد جاسمونیک اسید و نانوذرات سیلیس در شرایط بدون تنش و تنش باعث بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی، بیان ژن های تعدیل کننده و افزایش تحمل گیاه در برابر تنش شوری می شود. بهترین نتایج به دست آمده در این پژوهش، در کاربرد هم زمان این ترکیبات مشاهده گردید.

شوری یکی از رایج ترین تنش های محیطی برای گیاهان محسوب می شود که با افزایش غلظت NaCl در محیط رشد ریشه رشد، نمو و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از راه کارها برای کاهش اثرات نامطلوب تنش شوری، استفاده از تعدیل کننده های تنش می باشد. گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) یک اسید آمینه ی غیر پروتئینی است که در فرآیندهای متابولیکی گوناگونی دخالت دارد و در تعداد زیادی از گونه های گیاهی در شرایط تنش تجمع می یابد. توت فرنگی یکی از محصولات پر طرفدار در ایران است که حساسیت زیادی به تنش شوری دارد. برای بررسی اثر GABA بر برخی صفات فیزیولوژیکی و مولکولی توت فرنگی رقم آروماس در شرایط کشت بدون خاک، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با سه فاکتورتنش شوری (شاهد، 3 و 5 دسی زیمنس بر متر)، کاربرد GABA (صفر و 25 میلی مولار)، و زمان نمونه برداری پس از تیمار با GABA (12، 24 و 36 ساعت) و سه تکرار اجرا گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که تنش شوری موجب افزایش محتوی H2O2، MDA و پرولین و کاهش MSI، SOD و POD می شود. پروتئین های محلول کل در اثر شوری در زمان اول و سوم کاهش و در زمان دوم افزایش یافتند و بیان ژن های cAPX، MnSOD، GST و DREB در اثر شوری افزایش یافت. محلول پاشی GABA در گیاهان تحت تنش نیز موجب کاهش فعالیت SOD و POD، H2O2 و MDA و افزایش پرولین، پروتئین های محلول کل و درصد پایداری غشاء در مقایسه با گیاهان تحت تنش شوری بدون تیمار GABA شده است. بیان ژن های cAPX، MnSOD، GST و DREB در تنش شوری با کاربرد GABA افزایش یافت.

گل گاو زبان ایرانی شامل چندین گونه گیاهی می باشد که از دیرباز در ایران مورد استفاده قرار می گیرد. در این بین گونه های Anchusa strigosa Labill و A. italica var. kurdica Gusuleac به عنوان گل گاوزبان در غرب کشور و یک گیاه دارویی شناخته می شود که اندام های اصلی شامل گل و برگ جوان به صورت دم کرده و پخته مورد استفاده قرار می گیرد. این تحقیق به منظور بررسی اجزای فیتوشیمایی عصاره هیدروالکلی گل، برگ و ریشه از دو گونه گل گاوزبان ایرانی (Anchusa strigosa Labill و A. italica var. kurdica Gusuleac) صورت گرفت. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد و نمونه ها از کوهستان های روستای نران از توابع شهرستان سنندج در استان کردستان جمع آوری شدند. فنل کل، فلاونوئید کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی و ترکیبات فیتوشیمیایی عصاره هیدروالکلی سه اندام از هر دو گونه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بیشترین میزان فنل کل و فلاونوئید کل در اندام گل این گونه ها وجود دارد و در بین دو گونه بیشترین میزان فنل کل در اندام گل گونه A. italica var. kurdica Gusuleac و بیشترین میزان فلاونوئید کل در اندام گل گونه Anchusa strigosa Labill وجود داشت. با افزایش میزان فنل و فلاونوئید ظرفیت آنتی اکسیدانی افزایش یافت. پروفایل GC-MS عصاره هیدروالکلی اندام های گل، برگ و ریشه در هر دو گونه منجر به شناسایی ترکیبات فیتوشیمیایی متفاوتی شد. در این بین برخی ترکیبات در بیشترین میزان ممکن وجود داشتند که می توان به 5H-1-Pyrindine، Diethyl Phthalate، Benzene, 1,1'-(1,2-cyclobutanediyl)bis-, trans- و Isosorbide Dinitrate اشاره کرد.

میوه گوجه فرنگی فواید بسیاری برای سلامتی انسان دارد و منبع بسیار خوبی از ترکیبات زیست فعال است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثرات سدیم نیتروپروساید (SNP) و سالیسیلیک اسید (SA) بر عملکرد، خصوصیات مورفو-فیزیولوژیکی و کیفیت انبارداری گوجه فرنگی در شرایط تنش شوری می باشد. برای مطالعه اثر SA و SNP چهار آزمایش جداگانه در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طراحی و اجرا شد. اثر محلول پاشی برگی SNP (0، 200 و 500 میکرو مول) و SA (0، 1 و 2 میلی مولار) تحت تنش شوری (0 و 50 میلی مولار) بر ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی گوجه فرنگی رقم Namib بررسی شد. همچنین تأثیر محلول پاشی برگی SNP و SA بر سرمازدگی و کیفیت پس از برداشت گوجه فرنگی رقم Newton مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش اول و دوم نشان داد، تیمار با SNP و SA باعث افزایش میانگین سطح تک برگ، محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلولی، مقادیر کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، کربوهیدرات های محلول کل، پرولین، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز نسبت به تیمار شاهد گردید. نتایج آزمایشات سوم و چهارم نشان داد که SNP و SA موجب تأخیر در کاهش وزن و افزایش مواد جامد محلول کل و حفظ سفتی بافت میوه گوجه فرنگی در حین نگهداری شد. همچنین در تیمارهای SNP و SA میزان ویتامین ث، اسیدیته قابل تیتراسیون، محتوای لیکوپن، فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز و پراکسیداز بیشتر از نمونه های شاهد بود. تیمار های SNP و SA درصد خسارت سرمازدگی را کاهش دادند. در بین تیمارهای مختلف، سالیسیلیک اسید 2 میلی مولار و سدیم نیتروپروساید 200 میکرو مولار بیشترین تأثیر را در حفظ کیفیت پس از برداشت میوه گوجه فرنگی داشتند. بنابراین، استفاده از سالیسیلیک اسید و سدیم نیتروپروساید بر تحریک مقاومت به تنش شوری و بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی و ماندگاری پس از برداشت گوجه فرنگی تاثیر داشته است.

گوجه فرنگی یکی از سبزیجات مورد علاقه و پرمصرف در جهان است که میوه آن سرشار از مواد معدنی، ویتامین ها و ترکیبات ضد اکسایشی می باشد، اما این محصول با منشا گرمسیری به دمای پایین و شوری حساس است که هر دو محدودیت جدی در تولید و عرضه پس از برداشت می باشند. یکی از روش های کاهش اثرات مضر تنش شوری و کاهش خسارت سرمازدگی در طول انبارداری استفاده از محلول پاشی برگی قبل از برداشت برخی مواد شیمیایی مانند گاما-آمینوبوتیریک اسید و متیل جاسمونات می باشد. این پژوهش در قالب چهار آزمایش مجزا انجام گرفت. در آزمایش اول تیمار شوری در دو سطح صفر(شاهد) و 50 میلی مولار و تیمار گاما-آمینوبوتیریک اسید در سه غلظت صفر، 10 و 20 میلی مولار به صورت محلول پاشی برگی اعمال شد. آزمایش دوم نیز با تیمار شوری در دو سطح صفر (شاهد) و 50 میلی مولار و تیمار متیل جاسمونات در سه غلظت صفر، 5/0 و 1 میلی مولار انجام گرفت. نتایج این دو آزمایش نشان داد که گاما-آمینوبوتیریک اسید و متیل جاسمونات سبب افزایش و حفظ محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلولی، میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کربوهیدرات های محلول کل، پرولین، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز نسبت به گوجه فرنگی های تیمار شاهد شده اند. بنابراین، در شرایط تنش شوری استفاده از گاما-آمینوبوتیریک اسید و متیل جاسمونات که موجب بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی و مواد زیست شیمی گوجه فرنگی شده اند، توصیه می شود. در آزمایش سوم اثر تیمار قبل از برداشت گاما-آمینوبوتیریک اسید در سه سطح (0، 5 و 10 میلی مولار) و در آزمایش چهارم اثر متیل جاسمونات در سه سطح (0، 5/0 و 1 میلی مولار) بر کیفیت پس از برداشت و سرمازدگی میوه گوجه فرنگی رقم نیوتون مورد بررسی قرار گرفت. پس از اعمال تیمارها در طی دوره ذخیره سازی (در دمای 4 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 95%) در روزهای 0، 5، 10، 15 و 20 خصوصیات فیزیکی، زیست شیمیایی و سرمازدگی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این دو آزمایش نیز تیمار گاما-آمینوبوتیریک اسید و متیل جاسمونات نسبت به نمونه های شاهد خواص کیفی بهتری در گوجه فرنگی را نشان داده و خسارت سرمازدگی را به طور قابل توجهی کاهش دادند.

تکثیر از طریق قلمه یکی از روش های تکثیر غیر جنسی است، که به دلیل کنترل تفرق صفات، سرعت بالا، هزینه کم و تولید گیاهان شبیه گیاه مادری و عاری از آلودگی از اهمیت زیادی برخوردار است. انار یکی از مهمترین محصولات باغی است که در ایران کشت و کار می شود و به راحتی از طریق قلمه تکثیر می شود. موفقیت در تکثیر گیاهان از طریق قلمه، مستلزم ریشه زایی بهینه است. برای مطالعه اثر IBA همراه با H2O2 و SNP در دو آزمایش جداگانه در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار (هر تکرار سه قلمه) طراحی و اجرا شد. آزمایش اول شامل IBA (0، 1، 2 و 4 گرم در لیتر) و H2O2 (0، 1، 3 و 5 درصد وزنی به حجمی)، آزمایش دومIBA (0، 1، 2 و 4 گرم در لیتر) و SNP (0، 30، 50 و 100 میلی مولار) بودند. نتایج آزمایش اول نشان داد، کاربرد تیمار IBA و H2O2 به تنهایی باعث بهبود خصوصیات ریشه و اندام هوایی شدند. کاربرد همزمان IBA و H2O2 باعث افزایش درصد ریشه زایی، تعداد، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، تعداد و طول شاخه، تعداد برگ، وزن تر و خشک برگ، محتوای کربوهیدرات و پروتئین برگ و ریشه و فعالیت آنزیم پراکسیداز ریشه شد. همچنین نتایج نشان داد غلظت بالای IBA و H2O2 طول شاخه و محتوای پروتئین برگ را کاهش داد. در تیمار 4 گرم در لیتر IBA 5 درصد وزنی به حجمی H2O2 بهترین نتایج مشاهده شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد، کاربرد تنهایSNP باعث بهبود خصوصیات ریشه و اندام هوایی شد، اما اختلاف معنی دار نبود. غلظت بالایSNP اثر محدود کننده در خصوصیات رشدی قلمه نشان داد. کاربرد هم زمان IBA و SNP باعث بهبود خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی قلمه انار شد. در کاربرد هم-زمان این دو ترکیب نیز غلظت بالای SNP اثر محدود کننده نشان دادند. غلظت 4 گرم در لیتر IBA و 50 میلی مولار SNP بهترین نتایج را در تکثیر قلمه انار ایجاد نمود.با توجه به نتایج استفاده از این ترکیبات به ویژه IBA در بهبود ریشه زایی قلمه و رشد بعدی آن در تکثیر تجاری درخت انار پیشنهاد می شود

تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی محدودکننده ی رشد و عملکرد گیاهان است. نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهدکه عناصر سیلیسیوم و پتاسیم قادرند آسیب های ناشی از تنش شوری در بسیاری از گیاهان را تعدیل نمایند. توت فرنگی گیاهی علفی، چندساله و حساس به شوری می باشد. به منظور بررسی اثر سیلیکات پتاسیم روی خصوصیات رویشی، فیزیولوژیکی و عملکرد دو رقم توت فرنگی (Fragaria × ananassa Duch) پاروس و کردستان، آزمایشی با سه سطح سیلیکات پتاسیم (1000،0 و 1500 پی پی ام) و دو سطح کلرید سدیم (0 و 50 میلی مولار) به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای به صورت کشت بدون خاک و در دو فصل رشد انجام شد. در این آزمایش، تعداد و سطح برگ، طول و حجم ریشه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه، کلروفیل a، b و کل، محتوای نسبی آب برگ،‍ شاخص پایداری غشاء سلولی، پرولین، کربوهیدرات های محلول کل، پراکسیداسیون لیپیدی، پراکسید هیدروژن، پروتئین محلول کل، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز، عملکرد و برخی خصوصیات میوه و غلظت عناصر سدیم و پتاسیم در برگ و ریشه این ارقام اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که شاخص های رشدی (تعداد و سطح برگ، طول و حجم ریشه، وزن خشک اندام های هوایی و ریشه، ماده خشک کل،) و اجزاء عملکرد (تعداد و وزن میوه)، محتوای نسبی آب برگ (LRWC)، شاخص پایداری غشاء سلولی (MSI)، کلروفیل a، b و کل و میزان پتاسیم برگ و ریشه در این ارقام در اثر شوری ناشی از کلرید سدیم کاهش یافتند و با افزودن سیلیکات پتاسیم به محلول غذایی در این شرایط افزایش یافتند. در اثر تنش شوری میزان پرولین، کربوهیدرات های محلول، مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم های ضد اکسایشی، میزان H2O2 و میزان سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم برگ و ریشه در این گیاهان افزایش یافتند. تیمار سیلیکات پتاسیم هم در شرایط طبیعی رشد گیاه و هم در شرایط تنش سبب بهبود خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی این ارقام شد اما تأثیر این تیمار در شرایط تنش چشمگیرتر بود. تنش شوری برخی صفات کیفی و بیوشیمیایی میوه هر دو رقم را تحت تأثیر قرار داد. اثر تنش شوری در کاهش عملکرد و خصوصیات کیفی میوه رقم پاروس شدیدتر از رقم کردستان بود. تیمار سیلیکات پتاسیم سبب افزایش عملکرد و اجزاء آن در رقم پاروس و بهبود صفات کیفی هر دو رقم در شرایط تنش و بدون تنش شد.