Gholamreza Heidari

A split-plot experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications in 2021- 2022 to investigate the effect of different irrigation and vermicompost levels on nutrient uptake and use efficiency, soil properties, and quantitative and qualitative yield of quinoa under a drip-tape irrigation system. This study was performed on a research farm at the University of Kurdistan in Dehgolan, Iran. The main and sub-plots of the present study included four irrigation water levels (50, 75, 100, 125% of water requirement) and four levels of vermicompost (0, 5, 10 and 15 tons per hectare). The highest plant height (110.2cm), root length (19.13cm), and thousand seed weight (3.63g) were observed in the treatment of 125% plant water requirement and 15 tons per hectare of vermicompost. The highest seed and biological yield in the 125% water requirement treatment (2131.51 and 4975.10 kg. ha-1) and 15 tons per hectare of vermicompost (1784.01 and 4100.25 kg. ha-1). Applying vermicompost significantly increased the seed oil percentage in all tested irrigation levels. The highest (2.54%) nitrogen concentration in quinoa seed was in the second year, and the application of 15 tons per hectare of vermicompost was 50% of the water requirement. The application of 15 tons per hectare of vermicompost increased 54% phosphorus, 51% potassium, and 23.79% seed calcium compared to the control treatment. The highest concentration of grain iron in applying 15 tons per hectare and irrigation was 125% (400.07 mg. g-1) and 100% (398.75 mg. g-1) of quinoa's water requirement. Increasing the level of irrigation from 50% of the water requirement to 125% of the water requirement caused a 44% decrease in fodder protein. The percentage of insoluble fibers in the neutral detergent of the treatments with water limitation was more than the full irrigation treatments and 125% of the water requirement. The highest percentage of insoluble fibers (49.81%) in neutral detergent was in the treatments of 50% plant water requirement and 15 tons per hectare of vermicompost, respectively. Available soil phosphorus decreased with increasing soil moisture. In addition, the values of this attribute increased in parallel with enhancing vermicompost in all irrigation levels. Applying 5, 10, and 15 tons of vermicompost in the soil increased soil nitrate by 34, 20, and 13% compared to the control treatment. The lowest amount of potassium available in the soil was in the treatment of 50% water requirement, and the highest amount of this trait was in the treatment of 125% water requirement. Increasing the level of irrigation raised the soil alkaline phosphatase in both years of the experiment, and the amount of soil acid phosphatase increased in parallel with applying vermicompost and increased irrigation with a similar trend with soil alkaline phosphatase. The lowest water use efficiency was 0.42 and 0.41kg. m3 in the 100% and 125% of water demand treatments, respectively. The agricultural efficiency of fertilizer consumption decreased with the increase in vermicompost fertilizer use. The highest efficiency of seed nitrogen recovery was in the treatment of full irrigation and 15 tons per hectare of vermicompost (21.35%). Vermicompost had a high percentage of nutrients. Moreover, these elements were released gradually, so feeding the plant with it was more efficient. The use of vermicompost and different irrigation levels in the present experiment could improve the yield, yield components, quinoa seed element concentration, fodder qualitative characteristics, and soil physicochemical characteristics.

This research was conducted with the aim of investigating the effects of different sources of phosphorus fertilizer and mycorrhiza on the yield and quality of chickpea seeds. This factorial research was carried out based on a randomized complete block design with four replications in rainfed conditions. The investigated factors include the first factor: the use of different sources of phosphorus fertilizers (chemical phosphorus, phosphorus rock powder and without phosphorus) and the second factor: the use of mycorrhizal fungi (Control, Glomus mossea, Glomus intraradices and Glomus mossea + Glomus intraradices). The results of the research showed that the components of yield, the number of pods per plant, the weight of 1000 seeds, the number of sub-branches, nitrogen-fixing nodes, seed phosphorus and seed yield were affected by the effect of mycorrhizal and phosphorus biofertilizers, as well as the harvest index and biological yield were affected by the mutual effect of fertilizer. Biological and phosphorus were placed. The number of sub-branches was influenced by the independent effect of phosphorus. Nodule dry weight, seed protein, seed nitrogen was affected by mycorrhizal fungus, but potassium was not affected by any of the test treatments. The comparison of two species of mycorrhizal fungi and the combination of two studied fungi species showed that the combination of two species (Glomus mossea + Glomus intraradices) has a greater effect on the components of yield and grain yield in chickpea than the separate application of other two species. The highest number of pods per plant (25.25) is related to phosphorus chemical fertilizer and the highest number of pods per plant is 24/88 under the effect of mycorrhizal fungi related to the treatment (Glomus moasa + Glomus intraradice), the highest weight of one thousand seeds (221/688 grams) related to phosphorus chemical fertilizer and the highest thousand seed weight related to mycorrhizal mushroom (Glomus moasa + Glomus intraradice) in the amount of (212.03), the highest number of sub-branches (5.5) related to chemical fertilizer treatment, biological yield (2058 kg/ha) ) from mycorrhizal treatment and phosphorus fertilizer, grain yield (984.84 kg/ha) related to the effect of phosphorus fertilizer, the most nitrogen fixing nodules (16.66 grams) related to chemical fertilizer, the most nitrogen fixing nodules under the influence of mycorrhizal fungus (18.77), seed protein (22.84) and maximum nodule dry weight (0.056) grams related to mycorrhizal fungus (Glomus moasa + Glomus intraradice), and seed phosphorus (259.59 mg/100 grams) from the combined treatment of two types of mycorrhizal fungi (Glomus mossea + Glomus intraradice) and also the highest phosphorus of the seed was observed under the effect of chemical fertilizer (280mg/100g).

Foliar application is considered one of the most common methods used to supply nutrients, improve nutritional status, increase crop yield, and ultimately enhance its quality. The advantages of this method include ease of application, rapid absorption through stomata or leaf cuticle, and penetration into cells. This experiment was conducted to investigate the effects of foliar spraying of aqueous extracts from several types of organic fertilizers on two rainfed wheat cultivars at the research farm of Kurdistan University during the 2021-2022 growing season, in a split-plot design based on a randomized complete block design. The main factor included two rainfed wheat cultivars (Baran and Homa), and the secondary factor included aqueous extracts of organic fertilizers (compost, cow manure, cow manure ash, poultry manure, and control). The results showed the highest number of spikes in the poultry manure treatment with 278.9 spikes per square meter, the highest number of grains per spike in the Homa cultivar with 16.3 grains per spike, the highest grain yield under the poultry manure treatment with 1641.6 kg per hectare, and the highest biological yield in the poultry manure treatment with 4146 kg per hectare. The highest grain protein content was 12.3% and the highest grain phosphorus content was 0.59% in the poultry manure treatment. Additionally, the highest grain potassium content was 0.72% in the compost treatment. The results of this experiment showed that the maximum leaf area index in both Baran and Homa cultivars was obtained 200 days after planting. The maximum leaf area index, maximum crop growth rate, and maximum dry weight in both cultivars were observed in the poultry manure treatment. Ultimately, among the studied treatments, the poultry manure treatment showed better results compared to the other treatments.

To have a sustainable agricultural system, it is necessary to use inputs that maintain the ecological aspect of the system and reduce environmental risks. One of the goals of sustainable agricultural systems is the use of organic fertilizers in order to provide plant nutrients and reducing the chemical inputs consumption. In order to investigate the effect of organic fertilizers on the quantitative and qualitative traits of camelina (Camelina sativa L.), this experiment was carried out at the Research Farm of the University of Kurdistan in 2023. The experiment was conducted as a factorial in the form of a randomized complete block design with three replications. The experimental treatments included humic acid at three levels (0, 200 ml, 400 ml ha-1) and compost at three levels (0, 2 and 4 ton ha-1). The results showed that the effect of compost on plant height, pods number per plant, biological yield, seed yield and oil yield was significant. The effect of humic acid on plant height, pods number per plant, biological yield, seed yield and oil yield was significant. The interaction effects of the mentioned treatments on the seeds number per pod, seed yield and oil yield were significant. The highest seed yield, oil yield and seeds number per pod were related to the integrated treatment of 4 tons compost and 200 ml of humic acid. According to the obtained results, it could be said that the integrated treatment of 4 tons compost and 200 ml of humic acid improved the quantitative and qualitative traits of camelina.

In order to investigate the effect of different levels of humic acid application on the yield and quality of grain and fodder of 5 varieties of rainfed barley under field conditions, an experiment was conducted as a split plot based on a randomized complete block design with three replications in the crop year of 2021-2022. The experimrnt was carried out in Research Farm of Agricultural Institute of Sararud, located 17 km from Kermanshah province. The first factor included the application of humic acid at three levels (0, 400 and 800 mg/liter), and the second factor included five varieties of barley (Artan, Kaiflan, Arda, Abider, Sararoud I). The results showed that the interaction of humic acid and cultivar was significant on plant height, spike length, number of seeds per spike, thousand seed weight, seed yield, seed mineral elements (nitrogen, phosphorus and potassium), percentage of crude fiber (CF) and percentage of crude protein (CP). With the increase of humic acid concentration, the grain yield performance of two cultivars of Abider and Qaflan increased significantly compared to other rainfed barley cultivars. dryland barley cultivars showed significant variation in humic acid concentrations (0, 400 and 800 mg/L) in terms of plant height, spike length, number of seeds per spike and weight of 1000 seeds. The amount of grain mineral elements (nitrogen, phosphorus and potassium) and forage quality indices including ercentage of crude protein (CP) and percentage of ash (ASH) in a concentration of 800 mg/L of humic acid compared to a concentration of 400 mg/L and no application of humic acid. Since a clear relationship was observed between the measured physiological and morphological traits and the amount of application of humic acid levels, it can be concluded that the use of humic acid fertilizer can undoubtedly be very useful.

The application of growth regulators and organic materials through foliar spraying can affect the performance and yield components of important crops such as chickpeas. Given the nutritional value of chickpeas and their cultivated area in rainfed lands, this research was conducted to investigate the effects of different levels of humic acid and salicylic acid on the yield and quality of chickpea seeds, using a factorial arrangement based on a complete randomized block design with four replications. The experimental factors included foliar spraying of humic acid at three levels: zero, 3, and 6 liters per hectare as the first factor, and salicylic acid at four levels: zero, 50, 100, and 150 milligrams per liter as the second factor. The plants were sprayed at two growth stages: the beginning of stem elongation (BBCH 30) and before flowering (BBCH 59). Growth traits, yield, and yield components of chickpeas were influenced by the simple effect of salicylic acid spraying. The concentrations of phosphorus, zinc, iron, and manganese in the seeds were significantly affected by the interaction of humic acid and salicylic acid spraying. The results showed that the tallest plants were associated with a concentration of 150 milligrams per liter of salicylic acid and the application of 3 and 6 liters per hectare of humic acid. On the other hand, plants sprayed with 150 milligrams per liter of salicylic acid (4.07 branches) had a significantly higher number of branches compared to the control plants. The highest number of pods per plant (20.87) and the number of seeds per plant (33.49) were obtained with the application of 150 milligrams per liter of salicylic acid. The application of 150 milligrams per liter of salicylic acid resulted in increases of 35.2% and 26.8% in the number of seeds per square meter and the weight of 100 seeds of chickpeas compared to the control. Additionally, it was found that the highest seed yield, biological yield, straw yield, and harvest index were achieved with the application of 150 milligrams per liter of salicylic acid. Furthermore, with the increase in the concentration of salicylic acid, the potassium content of the seeds also increased. Conversely, spraying chickpea plants with humic acid and salicylic acid led to an increase in the nutrient content of chickpea seeds, thereby improving the quality of the seeds. Overall, the results indicated that the foliar application of humic acid at a concentration of 6 liters per hectare and salicylic acid at a concentration of 150 milligrams per liter had a more effective role in enhancing growth, nutrient concentrations, yield, and yield components of chickpeas. Therefore, the foliar application of humic acid and salicylic acid can be considered a suitable strategy for increasing the yield and quality of chickpea seeds.

In order to investigate the effect of different levels of vermicompost and chemical fertilizer on the yield and quality of grain and forage of three forage corn varieties, the present experiment was conducted in the form of a split plot design based on randomized complete blocks with three replications in the 2022. The research was carried out in the Agricultural Jihad Organization farm of Kurdistan Province. The main factor included different levels of vermicompost consumption in combination with chemical fertilizers, including control vermicompost 5 t/ha, vermicompost 3.75 t/ha + 25% recommended chemical fertilizer, vermicompost 2.5 tons per hectare. ha + 50% recommended chemical fertilizer and 100% recommended chemical fertilizer (150 kg/ha urea + 200 kg/ha superphosphate + 50 kg/ha potassium sulfate) and the sub factor included three varieties SC 704, ZP and Album. The highest cob diameter (5.8 cm) and the highest cob to seed ratio (0.41) were observed in the treatment of 3.75 t/ha of vermi-compost + 25% of the recommended chemical fertilizer. Also, the results showed that the maximum dry weight of the stem is equal to 1201.6 grams, the maximum height of the stem is equal to 224.8 cm and the maximum ear length is equal to 20.81 cm in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50% fertilizer. Chemical was recommended. The comparison of different cultivars showed that SC 704 cultivar had the highest spike length and stem height compared to ZP and Album cultivars. The highest percentage of seed nitrogen (1.87 percent), seed phosphorus (0.218 percent), seed oil (5.83 percent) and starch (70.9 percent) in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50 percent The recommended chemical fertilizer was observed. Also, seed oil (4.42%) and seed starch (66.3%) were more in SC 704 cultivar than other cultivars studied in this research. The highest value of pH (5.15) and silage protein (12.17%) were observed in the treatment of 100% recommended chemical fertilizer. In addition, the highest percentage of silage fodder ash (5.47 percent), silage fodder dry matter (28.1 percent) and insoluble fibers in neutral detergent (47.1 percent) in the treatment of 2.5 tons of vermicompost per hectare + 50 The percentage of recommended chemical fertilizer was observed.

castor (Ricinus communis L.) is an important medicinal plant from the family euphorbiaceae that is commonly used to serve various medicinal purposes. This species is one of the most ancient medicinal herbs known to mankind. Fertilization is an important part of castor management. However, limited details are available about the fertilization approach on castor plant development. chemical fertilizers are associated with reduction in some soil properties and crop yields over time. Application of organic and biological fertilizer has positive effects in maintaining the soil properties. In order to investigate the characteristics of growth, yield and oil content of medicinal castor plant under the influence of different fertilizer treatments, an experiment was carried out in the research farm of the Faculty of Agriculture of the University of Kurdistan during the 2022 growing season. This experiment was conducted as a factorial experiment based on a randomized complete block design with 3 replications. The first factor was organic, biochar, wood vinegar and chemical treatments and second factor was mycorrhiza (Glomus intradieces) in two lewels (inoculation and no inoculation). The treatments and interaction effects of mycorrhiza and different fertilization increased quality of castor compared to the control. The highest harvest index (38.6 %), biologic yield (3650.2 g/m2), seed yeild (1281.7 g/m2), oil % (50.5 %) and oil yield (588.3 g/m2) were observed in treatment of organic fertilizer with mycorrhiza inoculation. The highest potasiom and nitrogen was obtained in the organic fertilizer treatments. The highest stem length (105.6 cm) was obtained in the chemical treatments with mycorrhiza inoculation. The highest stem diameter (1.74 cm) was obtained in the mycorrhiza inoculation treatment that did not significant difference with biochar, wood vinegar with mycorrhiza inoculation. The highest Number of seed in plant (150),number of leaves (37.16), number of capsule (81.3) was obtained in the organic fertilizer. In general, application of organic fertilizer with mycorrhiza inoculation had greater effects on the majority of traits compared to control on the castor. In conclusion, applying of organic fertilizer and mycorrhiza inoculation as one of the safe and natural nutrient could increase the morphological and phytochemical traits of castor.

Soil is the most important factor in agriculture. Compliance with tillage principles is one of the most important issues facing agriculture today. Choosing the right tillage method can improve agriculture. It is necessary to increase the yield of cropd in order to respond to the increasing demand for food resources. This causes pressure on natural resources and threatens the stability of agricultural systems. Mixed cropping is one of the methods of increasing yield and is an example of sustainable systems that plays an important and multiple role in improving unfavorable farm conditions, improving crop quality and reducing negative effects in agroecosystems. In order to investigate the effect of different tillage systems on the mixed cultivation of rye (Secale cereale) and vetch (Vicia villosa), an experiment was carried out in the crop year of 2019-2020 in the Griza Research Station located in Sanandaj city. This experiment was conducted as split plot based on a randomized complete block design in 3 replications. Tillage methods including no tillage system, low tillage system and common tillage system were considered as the main factor and combination of rye and vetiver seeds in 5 levels as a secondary factor. The results showed that the low tillage system had the greatest effect on the rye height, vetch height, the number of knots in the vetch root, dry matter and soil organic matter yield, and the common tillage system had the least effect on the mentioned traits. The interaction of seed composition and tillage system was significant on vetch height, rye height, number of knots in vetch roots, dry matter content, percentage of organic matter, manganese and iron. It is recommended to mix 25% of grain and 75% of fodder in the mixed cultivation of fodder plants and grains in dry areas.

به منظور بررسی نسبت های مختلف کاشت بر عملکرد کمی و کیفی علوفه در کشت مخلوط افزایشی جو با گاودانه، شبدر ایرانی و ماشک معمولی، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه مرکز جهاد کشاورزی دهستان شیان واقع در اسلام آباد غرب انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نسبت های مختلف کشت در 13 سطح شامل (کشت خالص جو، کشت خالص گاودانه، کشت خالص شبدر و کشت خالص ماشک و کشت مخلوط افزایشی، جو + 5/12 درصد گاودانه، جو + 25 درصد گاودانه، جو +50 درصد گاودانه، جو + 5/12 درصد شبدر، جو + 25 درصد شبدر، جو + 50 درصد شبدر، جو + 5/12 درصد ماشک، جو + 25 درصد ماشک و جو + 50 درصد ماشک) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد پنجه و تعداد دانه در سنبله جو از تراکم افزایشی جو + 50 % شبدر به دست آمد؛ در حالی که بیشترین طول سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد علوفه تر و خشک در کشت خالص جو مشاهده شد. علاوه بر این بیشترین میزان پروتئین خام و میزان خاکستر علوفه جو از کشت مخلوط افزایشی جو + 50% گاودانه به دست آمد که نشان دهنده کیفیت بهتر کشت مخلوط افزایشی جو + گاودانه نسبت به دو لگوم دیگر است. از طرفی بیشترین ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف و صفات مرتبط با کیفیت علوفه لگوم های علوفه ای در کشت خالص آن ها مشاهده شد و کمترین میزان آن ها به استثنای عملکرد بیولوژیک در تراکم کشت 5/12% مشاهده شد. همچنین کیفیت علوفه در گاودانه با افزایش تراکم کاشت کاهش یافت در حالی که در شبدر ایرانی و ماشک معمولی با افزایش تراکم افزایش یافتند. بیشترین مقدار نسبت برابری زمین از کشت مخلوط افزایشی جو + با لگوم ها در تراکم 25% بود که بیانگر سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص است. به طور کلی کشت مخلوط به دلیل افزایش عملکرد و صفات مرتبط با کیفیت علوفه نسبت به کشت خالص جو برتری داشت و می توان از کشت مخلوط برای دستیابی به جو با عملکرد بیشتر و علوفه با کیفیت بالاتر استفاده کرد.

کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) به عنوان یک محصول دانه‌ای با هدف بدست آوردن دانه‌های خوراکی کشت می‌شود. از نظر کیفی، پروتئین کینوا بهتر از پروتئین دانه غلات متداول است و تعادل اسید آمینه مطلوب‌تری برای تغذیه انسان و دام نسبت به گندم دارد. یکی دیگر از جنبه‌های جالب ترکیب دانه کینوا کمبود گلوتن در آن می‌باشد که این ماده غذایی را برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک مناسب کرده‌است. به منظور دستیابی به عملکرد دانه بالا و بهبود کیفیت عناصر غذایی دانه کینوا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در مزرعه‌ای واقع در روستای وله‌ژیر از توابع شهرستان مریوان انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل کاربرد قارچ مایکوریزا در چهار سطح (G. mossea، G. hoi، ترکیب دو گونه و بدون مایکوریزا) و تراکم کاشت کینوا در سه سطح (30، 40 و50 بوته در متر مربع با فاصله بین ردیف‌‌های کاشت 75 سانتی‌متر) انجام شد. نتایج حاکی از آن است که ترکیبی از قارچ‌های میکوریزایی G. mossea و G. hoi در تراکم‌های بالاتر (50 و 40 بوته در متر مربع) تیمارهای برتر بوده‌اند که بیشترین تاثیر را بر عملکرد و ترکیبات شیمیایی دانه کینوا داشتند. بیشترین مقدار برای صفاتی مانند ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول خوشه، درصد دانه‌های پر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه و ترکیبات شیمیایی دانه (فسفر، پتاسیم و روی) از گیاهان تیمارشده با قارچ‌های میکوریزایی G. mossea و G. hoi در تراکم‌های بالاتر حاصل گردید. در توجیه نتایج بدست آمده از نقش مهم قارچ‌های میکوریزایی در زیست فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز برای گیاه و کمک به جذب آب و عناصر غذایی برای ریشه گیاه و همچنین بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و حاصلخیزی خاک می‌توان بیان داشت که ارتباط همزیستی بین قارچ‌های میکوریزایی و ریشه گیاه کینوا سبب انتقال مواد مغذی و در نتیجه، بهبود عملکرد دانه و افزایش کیفیت ترکیبات بیوشیمیایی و عناصر غذایی دانه کینوا شده است.

کاربرد نهاده‎ های آلی در کشاورزی پایدار یکی از مهمترین مولفه های دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاه می باشد. استفاده از این نهاده ها علاوه بر تامین سلامت گیاهان دارویی، موجب حفظ سلامت محیط زیست نیز می گردد. این پژوهش به منظور ارزیابی کود آلی ، شیمیایی و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد.در این راستا آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار و سه تکرار در سال 1400 در دانشگاه کردستان بر روی گیاه دارویی سیاهدانه انجام شد. تیمار ها شامل کود (شاهد، تخمیری، شیمیایی) و اسید هیومیک (400، 200، 0 میلی گرم در لیتر) که به صورت محلول پاشی در سه مرحله قبل از ساقه رفتن و بعد از آن در فواصل 10 و 20 روز بعد از آن انجام شد.کود تخمیری تولید شده با استفاده از ضایعات سیب زمینی و آب و کود دامی که قبل از کاشت به زمین داده شد. کود های شیمیایی قبل از کاشت و در طول دوره رشد به گیاه داده شد. نتایج نشان داد که استفاده از کودآلی سبب افزایش رشد رویشی و زایشی در گیاه سیاهدانه شد. همچنین استفاده از اسید هیومیک 400 میلی گرم در لیتر سبب بهبود اسانس و عملکرد روغن در این گیاه گردید.

خاک به عنوان مهمترین فاکتور در زراعت دارای اهمیت فراوانی می باشد. رعایت اصول خاکورزی امروزه از مهمترین مسائل پیش روی کشاورزی است. انتخاب روش صحیح خاکورزی در کنار استفاده از ارقام پربازده می تواند باعث پیشرفت کشاورزی شود. به منظور بررسی اثرات روشهای مختلف خاکورزی روی ارقام نخود در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 1398-1397 در ایستگاه تحقیقاتی گریزه واقع در شهرستان سنندج اجرا شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. روش های خاکورزی شامل خاکورزی رایج، کم خاکورزی و بدون خاکورزی به عنوان فاکتور اصلی و رقم-های نخود شامل ارقام گوکسو، منصور، عادل و آزکان به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که روشهای مختلف خاکورزی روی صفات ارتفاع گیاه، تعداد گره در ریشه، تعداد غلاف در بوته، تعداد برگ، وزن خشک کل، شاخص برداشت، عملکرد دانه، ماده آلی خاک و درصد ازت دارای تاثیر معنی دار است. همچنین اثر رقم روی صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، وزن صد دانه، عملکرد دانه، وزن خشک کل ، شاخص برداشت، ماده آلی و درصد ازت معنی دار بود. اثرات متقابل روش خاکورزی و رقم روی صفات تعداد غلاف، تعداد برگ، و شاخص برداشت دارای اختلاف معنی دار بود. بر اساس نتایج این تحقیق، روش کم خاکورزی دارای بیشترین تاثیر روی میزان مواد آلی خاک بود و در بین ارقام رقم گوکسو و منصور دارای بالاترین عملکرد بودند.

This research was conducted through two separate experiments on wheat and chickpea crops at the Agricultural Research Farm of Kurdistan University, located in Dehgolan at coordinates 47.18°E and 35.18°N, with an elevation of 1866 meters above sea level, situated 45 kilometers east of Sanandaj city. The experiments were arranged in a split-split plot design within a randomized complete block design with four replications over two agricultural years (2019-2020 and 2020-2021). In both experiments involving wheat and chickpea, the main factor was supplemental irrigation at three levels. In the wheat experiment, these levels included rainfed conditions (dryland as control), one irrigation at the stem formation stage, and two irrigations at the flag leaf sheath stage and spike formation. In the chickpea experiment, the levels consisted of rainfed conditions (dryland as control), one irrigation in the flowering stage and two irrigations in the stages of pod formation and seed filling. In both experiments, cultivars were considered as a secondary factor. For wheat, the cultivars included Sardari and Sirvan, while for chickpea, the cultivars were Adel and Azad, all of which are common varieties in the region and were assigned to sub-plots. The third factor in both experiments (wheat and chickpea) was biofertilizers applied at eight levels: 1- Mycorrhiza, 2- Nitrozist + Phosphozist, 3- Seaweed extract, 4- Mycorrhiza + Nitrozist + Phosphozist, 5- Seaweed extract + Nitrozist + Phosphozist, 6- Mycorrhiza + Seaweed extract, 7- Mycorrhiza + Nitrozist + Phosphozist + Seaweed extract, and 8- No application of biofertilizers (control), considered as a sub-subplot factor. Various traits were evaluated in both wheat and chickpea experiments including root colonization percentage, osmotic potential (PO), osmotic adjustment (OA), relative leaf water content (RWC), water stress index relative to saturation (WSD), stomatal conductance, leaf temperature, hydrogen peroxide (H2O2), malondialdehyde (MDA), membrane stability index (MSI), peroxidase (POD) and superoxide dismutase (SOD) enzyme activities, DPPH radical scavenging activity, total phenols, flavonoids, anthocyanins, free amino acids in leaves, proline, soluble carbohydrates and alcohols, soluble leaf proteins, leaf nitrogen (N), phosphorus (P), sodium (Na), potassium (K), iron (Fe), zinc (Zn), manganese (Mn), chlorophyll a, b, total (a+b), and carotenoids, plant height, leaf number, weight of aerial parts, weight of dry aerial parts, thousand grain weight, grain yield, biological yield, and harvest index. Additionally, in the wheat experiment, traits such as spike length, leaf length, leaf width, spikelets per square meter, spike length, spike weight, spikelets per spike, grains per spike, and grain P, Na, K, Fe, Zn, and Mn content were measured. In the chickpea experiment, traits such as total number of branches per plant, pod length, fertile pods per plant, unfertile pods per plant, grains per fertile pod, and grains per plant were also evaluated. Significant variations were observed in most studied traits under three irrigation regimes and eight biofertilizer treatments in both crops and under dry-land conditions. The results indicated that lack of irrigation compared to twice irrigation significantly affected all studied parameters of wheat and chickpea. The experiments demonstrated that the use of biofertilizers, either individually or in combination, improved growth and physiological characteristics of wheat and chickpea under dryland and supplemental irrigation conditions. Over both years of study, the application of biofertilizers, particularly their combination, notably increased antioxidant enzyme activities and non-enzyme antioxidants such as peroxidase, superoxide dismutase, phenols, flavonoids, anthocyanins, and DPPH radical scavenging in both crops, thereby mitigating ROS accumulation. In wheat, the Sirvan cultivar showed higher genetic potential and yielded more compared to Sardari, while in chickpea, the Adel cultivar outperformed Azad in yield. In both wheat seasons, increased frequency of irrigation, especially twice irrigation, increased grain yield by 79.51% and 78.69% compared to the control, respectively. Conversely, chickpea results indicated that the highest grain yield and biological yield were obtained from the treatment of twice irrigation combined with biofertilizers Mycorrhiza + Nitrozist and Phosphozist + Seaweed extract. In both supplemental irrigation and rainfed conditions, these treatments increased chickpea grain yield by 14.99% and 28.35%, respectively, compared to the control. Overall, the results for both crops showed that the application of biofertilizers, especially in combination such as Mycorrhiza + Nitrozist and Phosphozist + Seaweed extract, played an effective role in nutrient uptake and enhancing plant resistance to drought stress. This study demonstrated that plant inoculation with a combination of Mycorrhiza + Nitrozist and Phosphozist + Seaweed extract significantly improved the absorption of macronutrients and micronutrients from the soil, increased their content in leaves, and ultimately improved plant growth and yield under different soil moisture conditions. Therefore, the use of appropriate combinations of biofertilizers alongside supplemental irrigation can be recommended as practical strategies to mitigate adverse effects of drought stress in water-deficient regions.

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان و ماش در سیستم های کشت مخلوط افزایشی و جایگزینی آزمایشی در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در منطقه ی گریزه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص آفتابگردان، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 5/12% ماش، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 25% ماش، کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان با 50% ماش، کشت مخلوط جایگزینی آفتابگردان 50% با ماش 50 % بصورت ردیفی، کشت مخلوط جایگزینی آفتابگردان 50% با ماش 50% بصورت نواری، کشت مخلوط جایگزینی 75% آفتابگردان با 25% ماش، کشت مخلوط جایگزینی 75% ماش با 25% آفتابگردان و درنهایت تیمار کشت خالص ماش بودند. نتایج آزمایش در مورد گیاه آفتابگردان نشان داد که بالاترین درصد شاخص برداشت (78/26%)، و عملکرد دانه (6287 کیلوگرم در هکتار) آفتابگردان به تیمار کشت خالص مربوط بود. بالاترین عملکرد بیولوژیک (6287 کیلوگرم در هکتار) به کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 25% ماش تعلق داشت. در گیاه ماش نیز بالاترین عملکرد دانه (2300 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کشت خالص و بالاترین درصد شاخص برداشت (48/%37) در تیمار کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 5/12% ماش به دست آمد. با تجزیه داده های حاصل از آزمایش، تفاوت معنی داری در میزان نیتروژن و فسفر دانه آفتابگردان در تیمارهای کشت مخلوط مشاهده شد به طوریکه بالاترین درصد نیتروژن (86/%3) و فسفر (49/%0) دانه آفتابگردان به تیمار کشت مخلوط جایگزینی 75% ماش و 25% آفتابگردان مربوط بود، همچنین بالاترین درصد روغن دانه آفتابگردان (43/%44) نیز به تیمار کشت مخلوط جایگزینی 75% آفتابگردان و 25% ماش اختصاص یافت. علاوه بر این، روش های ارزیابی کشت مخلوط مانند شاخص نسبت برابری زمین، شاخص رقابت و شاخص غالبیت برتری میزان عملکرد کل و بهره وری بیشتر از زمین در اکثر تیمارهای کشت مخلوط نسبت به کشت خالص را نشان داد، بطوریکه بالاترین نسبت برابری زمین در تیمار کشت مخلوط جایگزینی 50% آفتابگردان و 50% ماش به صورت نواری (68/1LER=) به دست آمد. همچنین طبق نتایج این پژوهش بالاترین شاخص رقابت مربوط به تیمار کشت مخلوط افزایشی آفتابگردان و 5/12% ماش (145/0) مربوط بود و کمترین مقدار شاخص رقابت نیز از تیمار کشت مخلوط افزایشی 75% ماش با 25% آفتابگردان (012/0) به دست آمد.

In order to investigate the effect of different levels of poultry manure and chemical fertilizer on forage quality and grain yield of corn, the present experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in the 2016-2017 crop year at Kurdistan University Research Farm. Experimental treatments include control treatment (no fertilizer application), 1250 kg of poultry manure + zero kg of recommended chemical fertilizer, 1250 kg of poultry manure + 25% of the recommended chemical fertilizer, 1250 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + zero kg of recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + 25% of recommended chemical fertilizer, 2500 kg of poultry manure + 50% of recommended chemical fertilizer, 5000 kg of poultry manure + zero kg The recommended chemical fertilizer was 5000 kg of poultry manure + 25% of the recommended chemical fertilizer, 5000 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer and 100% of the chemical fertilizer. The highest amount of plant height (241.2 cm), single cob weight (189.6 g / kg), number of cobs per plant (2.1 cob), 1000-seed weight (26.99 g / m2), grain yield (12.76 tons per hectare) and biological yield (26.42 tons per hectare) were observed in the treatment of 5000 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizer. The highest percentage of forage silage protein (12.58%) and silage ash (10.32%) was observed in the treatment of 2500 kg of poultry manure + 50% of the recommended chemical fertilizerThe results of the measurements showed that the combined fertilizer treatments were superior to the treatment of pure chemical fertilizer and pure poultry manure and improved the yield and yield components

Most areas of Iran in terms of climatic conditions are a Mediterranean climate, that characterized by a lack of rainfall and inadequate distribution. So, one of the major problems in achieving high yield potential in these areas is the loss of synchronization plant lodgment with rain due to its low rainfall. Therefore, considering the importance of germination and related traits in the initial establishment of seedlings and subsequent plant growth and improving the plant's ability to cope with environmental stresses, the aim of this study was to compare and determine the best seed priming treatments in terms of the effects on traits related to germination, initial seedling establishment, yield and yield components and grain quality in the studied wheat cultivars have been designed and conducted. The experiment was performed as a factorial in a randomized complete block design with four replications. Factors evaluated included wheat cultivars (Homa, Ouhadi, Azar 2 and Baran) and different levels of priming (distilled water, potassium nitrate, monopotassium phosphate, zinc sulfate and without priming). The results showed that Ouhadi and Azar 2 cultivars were better than Homa and Baran cultivars. The mentioned cultivars had higher stem length, spike length, number of seeds per spike, total dry weight, harvest index and grain yield. Also, in terms of grain quality, Ouhadi and Azar 2 cultivars had better grain quality than Homa and Azar 2 cultivars by improving the quality characteristics of wheat such as grain protein percentage, gluten index, phosphorus, iron and zinc content. Among the priming treatments, sulfate treatment was superior to treatment and then potassium monophosphate and potassium nitrate treatments had good performance. Although the hydropriming treatment had a lower performance than other treatments (zinc sulfate, potassium monophosphate and potassium nitrate), it performed better than the control treatment (without prime). Therefore, applying priming in areas where wheat is dryland farming can be useful and reduce problems such as desiccation and lack of establishment.

آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر زمان و مقدار کود‌مرغی بر روی گیاه سیب‌زمینی در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه‌ی بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی خسروی کردستانی در سال 1395 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: زمان مصرف کود مرغی در سه بازه زمانی پاییزه، پاییزه- بهاره و بهاره به‌عنوان فاکتور اصلی و مقادیر صفر (تیمار شاهد)، 5 تن، 10 تن و 15 تن در هکتار کود‌مرغی به‌عنوان فاکتور فرعی بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌های آزمایش حاضر نشان داد که بیش‌ترین میزان وزن تر غده، چگالی غده، وزن خشک غده (93/1102 گرم در متر مربع) و عملکرد بیولوژیک (5/5946 گرم در متر مربع) در تیمار کوددهی پاییزه 15 تن در هکتار کود‌مرغی مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار اسیدیته خاک (025/8) در تیمار شاهد، بیش‌ترین درصد آهک (91/46 درصد) و بیش‌ترین درصد کربن آلی خاک (092/1 درصد) در تیمار پانزده تن در هکتار کود‌مرغی در کوددهی پاییزه بود. بیش‌ترین میزان نیتروژن قابل دسترس (39/. درصد)، فسفر قابل دسترس (ppm 64/17)، پتاسیم قابل دسترس (ppm 75/349) در تیمار کوددهی پانزده تن در هکتار کود‌مرغی به‌صورت پاییزه به دست آمد. بیش‌ترین زمان رسیدن به حداکثر LAI در تیمار اثر متقابل پانزده تن کود دامی در هکتار در پاییزه مشاهده شد و کم‌ترین زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ در تیمار شاهد به دست آمد، علاوه بر این، بیش‌ترین زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد محصول در تیمارهای کاربرد بهاره 10 و 15 تن کود‌مرغی در هکتار مشاهده شد. هم‌چنین کم‌ترین زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد محصول در تیمار کود دهی 15 تن در هکتار کود‌مرغی به صورت پاییزه مشاهده گردید.

Due to the importance of organic and chemical fertilizers in sustainable agriculture, a research was conducted to investigate the changes in soil properties, yield and yield components and quality of confectionary sunflower using different levels of poultry and chemical fertilizers. The experiment was conducted as a randomized complete block design with 11 treatments and three replications Kurdistan University Research Farm in 2018. Experimental treatments included poultry manure in combination with fertilizers containing (1000 kg of poultry manure + zero fertilizer, 1000 kg of poultry manure + 25% of recommended fertilizer, 1000 kg of poultry manure + 50% of recommended fertilizer, 2000 kg poultry manure + zero fertilizer, 2000 kg poultry manure + 25% fertilizer, 2000 kg poultry manure + 50% manure, 4000 kg poultry manure + zero fertilizer, 4000 kg manure + 25% manure, 4000 kg Poultry manure + 50% chemical fertilizer, 100% chemical fertilizer (recommended) and no fertilizer use). The results showed a positive effect of the combination of poultry and chemical fertilizer treatments on soil properties (increase in soil organic matter, nitrogen, phosphorus and potassium contents), morphological properties (increase in height and head diameter), grain yield and yield components (increase in grain number per head by maintaining 1000-grain weight, the number of grains per head, decrease of the number of empty grains, increase of biological yield, grain yield and harvest index) and grain quality (increase in contents and yield of protein and oil, nitrogen, phosphorus and potassium). The combined fertilizer treatment of 4000 kg/ha of poultry manure + 25% of recommended chemical fertilizer having the highest grain and oil yield was the best fertilizer treatment. It can be concluded that using organic and chemical fertilizers in sunflower farming in addition to achieving acceptable yields and improving grain quality, can increase the efficiency of fertilizer application, decrease the negative effects of chemical fertilizers application on environment and move towards sustainable agricultural goals.

این مطالعه به منظور ارزیابی تأثیر تاریخ کشت و قارچ مایکوریزا بر عملکرد و کیفیت ذرت علوفهای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 21 ترکیب تیماری و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال 2331 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل قارچ مایکوریزا در چهار سطح شامل ) Glomus mossea ( ،) Glomus intraradices ( ،) Glomus mossea + Glomus intraradices ( و بدون 21 و ، مایکوریزا )شاهد( وتاریخ کشت در سه سطح ) 1 11 تیرماه( بود. دو گونه قارچ مایکوریزا بصورت جدا از هم و نیز به صورت ترکیب دوگونه، در سه تاریخ کشت )همزمان با کاشت( با خاک تلقیح گردید. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد کاربرد میکوریزا باعث افزایش عملکرد، کیفیت علوفه و شاخصهای رشد در ذرت شد. برهمکنش قارچ مایکوریزا و تاریخ کاشت نیز سبب افزایش معنیدار وزن خشک بلال، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در بلال گردید. اثرات ساده قارچ مایکوریزا و تاریخ کاشت بر وزن خشک بلال، وزن خشک بوته وعملکرد بیولوژیک معنیدار بود. تاریخ کاشت 1 تیرماه منجر به افزایش وزن تر بلال، وزن تر بوته و تعداد دانه در ردیف شد. در حالی که کاربرد سطوح مختلف فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش تأثیر معنیداری بر ارتفاع بوته، طول بلال، تعداد ردیف در بلال، تعداد بلال و قطر بلال نداشت. بررسی اثرات قارچ مایکوریزا و تاریخ کاشت بر روند رشد نشان داد که تاریخ کاشت 1ام تیرماه و قارچ انترارادیس از لحاظ شاخصهای رشدی از برتری برخوردار بودند. از نظر شاخصهای مرتبط با کیفیت علوفه، تاریخ کاشت تأثیر معنیداری بر غلظت ADF تیمارهای >5/ آزمایشی به جز تیمار گلوموس موسه داشت ) 50 P ( به گونهای که تأخیر در کاشت در سطوح مختلف قارچ مایکوریزا شامل شاهد، گلوموس اینترارادیس و تیمار ترکیبی بهطور معنیداری سبب افزایش ADF شد. غلظت NDF نیز در تیمار شاهد و در سیلاژ تهیه شده از ذرت کشت شده در 11 ام تیرماه بالاتر از سیلاژ ذرت علوفهای کشت شده در تاریخ 1 و 21 تیرماه بود. مقایسه دو گونه مورد مطالعه گلوموس اینترارادیس و گلوموس موسه نشان داد که گونه اینترارادیس تأثیر بیشتری بر روی عملکرد، کیفیت و شاخصهای رشد ذرت نسبت به گونه موسه دارد.

یکی از مهمترین مولفه های دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاه، کاربرد نهاده-های آلی در کشاورزی پایدار می باشد. استفاده از این منابع علاوه بر تامین سلامت گیاهان دارویی، موجب حفظ سلامت محیط زیست نیز می گردند. این پژوهش به منظور ارزیابی کاربرد ورمی-کمپوست و زئولیتبر عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه(Nigella sativa L.) در دو سال انجام شد.برای بررسی اثر تیمارهای ورمی کمپوستدر چهار سطح(صفر،2،4و6تن درهکتار) و زئولیت در چهار سطح(صفر،3، 6و 9تن درهکتار) آزمایشیبهصورتفاکتوریلدرقالبطرحپایهبلوک-هایکاملتصادفیباسهتکرارطیسال های 1396و 1397 درمزرعهتحقیقاتیدانشگاه کردستانبهاجرا درآمد. نتایجنشاندادکاربرد ورمی کمپوستسببافزایشمعنی دارصفات مورفولوژیک،عملکرددانه،عملکرد بیولوژیک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، درصد روغن و عملکرد روغن سیاهدانه و ماده آلی و عناصرغذایی در دو سال آزمایش شد. بیشترین عملکرد دانه سیاهدانه در سال های96 و 97 از سطح چهارم ورمی کمپوست حاصل شد و کمترینمقادیر نیزمربوطبهتیمار شاهدبود. زئولیت نیز بر صفات مذکور اثر معنی داری داشت. اثر متقابل ورمی کمپوست و زئولیت نیز بر صفات شاخه فرعی فرعی، وزن هزار دانه، محتوای نیتروژن دانه معنی دار گردید. بنابراین کاربرد نهاده های آلی می تواند ضمن بهبود صفات کمی و کیفی سیاهدانه موجب حفظ و بهبود خاصلخیزی خاک نیز گردد.

اسید هیومیک شامل سه سطح (شاهد، غلظت های 2 در هزار و 4 در هزار) و ژنوتیپ های گلرنگ شامل (اصفهان، سینا، فرامان، گلدشت و صفه) در پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش صفات مورفولوژیک، شاخص های رشد و عملکردها ارزیابی گردیدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در بین ارقام مورد بررسی تنوع معنی داری برای تمام صفات مورد بررسی وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که کاربرد هیومیک اسید با غلظت 4 در هزار سبب بهبود خصوصیات مورفولوژیکی و شاخص های رشد و افزایش دانه و روغن گلرنگ گردید.. در آزمایش دوم تنوع ژنتیکی 16 ژنوتیپ گلرنگ براساس کمیت و کیفیت روغن در قالب طرح کاملا ً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و تنوع مولکولی آنها با استفاده از 20 ترکیب آغازگری نشانگر مولکولی SCoT ارزیابی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس در بین ژنوتیپ های مورد بررسی تنوع معنی داری از نظر درصد روغن و پروفیل اسیدهای چرب وجود داشت. دو رقم صفه و سینا دارای بیشترین محتوای روغن دانه بودند و ژنوتیپ های مریوان، ورامین، مشهد، گلدشت، سقز و پدیده، پروفیل اسید چرب بهتر و کیفیت روغن مطلوب تری داشتند. بر اساس نشانگر SCoT تنوع بالایی در بین ژنوتیپ ها مشاهده شد. آغازگر های SCoT در مجموع توانستند 129 باند را شناسایی کنند که از این تعداد 40 باند یک شکل مشاهده شد ترکیب آغازگری SC2 & SC34 بیشترین تعداد باند (تعداد 10 باند) و آغازگرهای SC34 ، SC25 و SC31 کمترین تعداد باند (تعداد 4 باند) را نشان دادند. طول باندهای تکثیری بین 100 تا 3000 جفت باز بود. آغازگر های SC30، SC31 و SC34 و ترکیب های آغازگری SC10 & SC7 و SC2 & SC31 باتوجه به شاخص های آغازگرها بهتر توانستند در نشان دادن چندشکلی موفق باشند. بر اساس ماتریس تشابه، تجزیه خوشه ای و تجزیه به مختصات ژنوتیپ های کامیاران، سقز، گل مهر، اصفهان و قروه ضمن تشابه ژنتیکی با همدیگر، دارای بیشترین فاصله با دیگر ژنوتیپ ها بودند. در مجموع کاربرد 4 در هزار هیومیک اسید سبب بهبود زراعت گلرنگ شد و رقم فرامان برای شرایط منطقه مورد مطالعه رقم برتر بود، همچنین نشانگر SCoT در بررسی تنوع ژنتیکی گلرنگ دارای کارایی مناسبی بود.

Common agriculture has caused problems such as water and soil pollution, soil erosion, reduction of biodiversity endangering human and wildlife health etc. Therefore, in recent years, more attention has been paid to sustainable agriculture. Intercropping is considered one of the components of sustainable agriculture. The perpose of this research was evaluation of relay intercropping of medicinal pumpkin with additive levels of barley and oat. this experiment was conducted in research farm of the Kurdistan University in 2015. The experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications. The experiment treatments include pure culture of medicinal pumpkin, pure culture of barley and pure culture of oat and relay inter cropping of medicinal pumpkin with additive levels (20%’ 40%’ 60% and 80%) of barley and oat. In this study, morphological traits consisted of stem height’ ; spikel number per m’; seed number per spikel’ ;1000 seed weight’; biological yield’ economical yield and grain to forage ratio for barley and oat and number of fruits per plant; fruits diameter; number of grain per fruit; 100 seed weight; biological yield and economical yield for medicinal pumpkin and LER for inter cropping index was evaluated. The result of variance analysis of medicinal pumpkin showed that all of studied trait except number of fruit per plant , were effected by increasing levels of barley and out, but type of plant to be mixed and reaction factors had no significant effect on medicinal pumpkin morphological traits. The means comparison showed that most morphological trait of medicinal pumpkin specially economical yield decreased with increasing levels of delay intercropping. The result of variance analysis showed, that the most of barley and oat morphological trait was increased with increasing levels of delay intercopping and grain to forage ratio decreasing with increasing levels of delay intercropping. The result of variance analysis showed that effect of increasing level of delay intercropping on the most of intercropping evaluation indices was significant. The mean comparison of medicinal pumpkin and barley LER showed that partial yield of barley increased and medicinal pumpkin decreased with increasing levels of delay intercroping but no significant difference was observed beat ween the increasing levels of intercroping in the LER of these two plant. The mean comparison of medicinal pumpkin and oat showed that the 20% level of intercroping higher in the partial yield of medicinal pumokin and lower in the partial yield of oat than the other levels and the other levels were placed in one treatment and total LER of medicinal pumpkin and oat in 20% level of delay intercroping was lower than the other levels and other levels were placed in one treatment. The result of variance analyse of total LER of delay intercroping of medicinal pumpkin with increasing levels of barley and oat showed that partial yield of medicinal pumpkin and partial yield of barley and oat and total LER of medicinal pumpkin with barley and oat too were under the significant influence of the type of intercropping plant, increasing levels of intercropping and their intereaction. The result of mean comparison showed that partial yield medicinal pumpkin with barley more than these with oat and it decrease with increasing level of intercrooping . the mean comparison of total LER of medicinal pumpkin with increasing levels of barley and oat showed that, 40%, 60%, 80% levels of oat and 80% level of barley was superior to the other levels. The highest land equivalent ratio (LER=1/27) was obtained relay intercropping of medicinal pumpkin + 80% oat. Therefore, it can be concluded that relay intercroping of medicinal pumpkin + 80% oat was the best treatment in comparison whit other series and relay intercropping had a superiority pure culture.

به منظور بررسی اثر سیستم هایمختلفخاک ورزی و حفظ بقایابرعملکردوبرخیصفاتماشک گل خوشه ای، آزمایشیدر سالزراعی96-1395 در شهرستانکرمانشاهباموقعیتجغرافیایی 682152 شمالیو 378021 انجام گرفت. آزمایشبه صورتکرت هایخردشدهنواریبادوفاکتوربقایایگیاهیوسیستم هایمختلفخاک ورزیباسهتکراراجراگردید. تیمارهاشاملمدیریتبقایا (صفر، 1و 2تنبقایا در هکتار) و سیستم هایمختلفخاک ورزی(بدونخاک ورزی،خاک ورزیکاهشیوخاک ورزیمرسوم)بودند.در این تحقیق رطوبت خاک، فشردگی خاک، ماده آلی خاک، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن 1000 دانه، پروتئین و فیبر اندازه گیری شدند. در این آزمایش، اثر تیمارهایبقایا و خاک ورزیبر صفات رطوبت، فشردگیو ماده آلی خاک و وزن 1000 دانه، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک بوته ماشک دارای معنی داری بود ولی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در واحد سطح، پروتئین، الیاف، سرعت رشد و سرعت رشد نسبیاثر معنی داری نداشت. باانجامعملیاتخاک ورزیو کاهش بقایاشاخصسطحبرگبهطورمعنی داریکاهشیافت. هم چنین شاخص سطح برگ در تیمارهای یک تن بقایا-بدون خاک ورزیو دو تن بقایا با خاک ورزیکاهشی دارای بهترین عملکرد نسبت به سایر تیمارها بود.نتایج نشان داد تیماریک تن بقایا و بدون خاک ورزیدر بین تیمارها بیش ترین رطوبت خاک را داشت.در خاک ورزیمرسوم میزان فشردگی خاک در عمق 20-10سانتی متریکاهش پیدا کرد اما در عمق 40-20 سانتی متریفشردگی خاک افزایش پیدا کرد.بیش ترین افزایش کربن آلی خاک در دو عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتی متر به ترتیب در تیمار بدون بقایا-بدون خاک ورزیو بدون بقایا با خاک ورزیکاهشی مشاهده شد.بهترین وضعیت وزن 1000 دانه و ارتفاع بوته در تیمار یک تن بقایا-بدون خاک ورزیمشاهده شد. کاربرد نوع خاک ورزی تأثیر معنی داری بر وزن خشک برگ داشت اما اثر آن بر وزن خشک ساقه و بوته معنی دار نبود.باتوجهبهنتایجبهدستآمدهوبرتری هایهریکازسیستم هایمختلفخاک ورزی،می توانسیستم-بدونخاک ورزیبا یک تن بقایایا سیستم خاک ورزیکاهشی با دو تن بقایارابهجایسیستمخاک ورزیمرسومبهکشاورزانمناطقدیمکرمانشاهبرای کشت ماشک علوفه-ای پیشنهادکرد.

به منظور بررسی اثر سیستم های مختلف خاک ورزی و حفظ بقایا بر خصوصیات کمی و کیفی نخود و شاخص های رشد و برخی ویژگی های خاک؛ آزمایشی در شهرستان کرمانشاه در موقعیت جغرافیایی 682152 شمالی و 378021 شرقی انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده نواری با دو فاکتور بقایای گیاهی و سیستم های مختلف خاک ورزی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل کاربرد بقایا (صفر، 1 و 2 تن در هکتار) و سیستم های مختلف خاک ورزی (بدون خاک ورزی، خاک ورزی کاهشی و خاک ورزی مرسوم) بودند. نتایج نشان داد که تیمار توام عدم خاک ورزی و کاربرد یک تن بقایا موجب حفظ رطوبت خاک شد. میزان بقایا تأثیر معنی داری بر فشردگی خاک نداشت اما سیستم های مختلف خاک ورزی اثر معنی داری بر فشردگی خاک داشتند به طوری که با تغییر عمق خاک میزان فشردگی تغییر کرد. تیمارهای مختلف خاک ورزی و بقایا تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نداشتند اما با کاهش شدت خاک ورزی، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک با یک روند صعودی افزایش یافتند و تیمار یک تن بقایا و عدم خاک ورزی بیشترین عملکرد در هکتار بود. همچنین عملیات خاک ورزی سبب افزایش معنی دار وزن خشک ریشه و گره گردید. بیشترین میزان وزن خشک ریشه و گره در سیستم خاک ورزی مرسوم و کاربرد 1 تن بقایا در سطح خاک بدست آمد. اثر سیستم های خاک ورزی و میزان بقایا بر شاخص سطح برگ، سرعت رشد و سرعت رشد نسبی نخود نیز معنی دار بود. با انجام عملیات خاک ورزی شاخص های مذکورکاهش معنی داری داشتند. در نهایت می توان گفت تیمار توام عدم خاک ورزی و کاربرد یک تن بقایا نسبت به سایر تیمارها ویژگی های مثبت بیشتری داشت.

ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻏﺬای ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ، از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ارﮐﺎن اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ، اﻓﺰاﯾﺶ روز اﻓﺰون ﺟﻤﻌﯿﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺭﻭﻧﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ، ﻣـﺼﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴـﺪﺍﺕ ﻏــﺬﺍﻳﻲ ﺳــﺎﻟﻢ و ﺳــﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﮔﻨــﺪﻡ امر ﺑــﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺪﻡ ﻧﺎﻥ، ﺍﻳﻦ ﮔﻴﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ ﺩﺭ ﮔﻨﺪﻡ امر ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ پروتئین بالا و عدم حساسیت های غذایی را نام برد. گندم امر به دلیل توانایی رشد در شرایط نا مناسب محیطی (از جمله مقاومت به تنش خشکی و رشد در خاک های فقیر) و نیز دارا بودن صفات اصلاحی مناسب (حفظ عملکرد در شرایط نامساعد محیطی)، می تواند در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. ﺗﻮﻟﯿــﺪ ارﻗــﺎم زراﻋــﯽ با وﯾﮋﮔــﯽ ﻫــﺎی ﻣﻨﺎﺳــﺐ، ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻ و ﺗﻮﻟﯿﺪ پایدار، از اﻫﺪاف اﺻﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫــﺎی ﺑــﻪﻧــﮋادی ﮔﻨــﺪم اﺳــﺖ. استان کردستان به عنوان یکی از مناطق تکامل گندم امر، دارای تنوع بالایی از ارقام محلی گندم امر می باشد و ساکنین آن گندم امر را در برنامه غذایی خود، مصرف می کنند. بنابراین به منظور مقایسه ارقام محلی گندم امر استان کردستان، مطالعه ای روی 29 رقم محلی گندم امر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد. نتایج بیان کننده تفاوت در عملکرد میان این ارقام کشت شده بود، به گونه ای که ارقامی نظیر باینچوب، شریف آباد، زرینه، بهارستان، تازه آباد آصف و کانی کن در این مطالعه دارای عملکرد بیشتری نسبت به سایر ارقام کشت شده بودند که این امر را به دلیل داشتن ویژگی های مناسبی نظیر تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول اکستراژن، پدانکل و پنالتی میت، طول و وزن سنبله، طول ریشک، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد بیولوژیک بیشتر بود. در این مطالعه تولید بالای عملکرد بیولوژیک توسط ارقام ذکر شده منجر به افزایش تولید عملکرد دانه شد، زیرا در شرایط دیم سهم انتقال مجدد در عملکرد نقش اساسی دارد و اگر چه شاخص برداشت در این ارقام کاهش یافت ولی داشتن عملکرد بیولوژیک بالا منجر به افزایش عملکرد دانه در این ارقام شد. عملکرد بیولوژیک بالا در این ارقام به سبب داشتن شاخص سطح برگ بالا، سرعت رشد محصول بیشتر و در نهایت تجمع ماده خشک بیشتر بود.

هدف این پژوهش ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ در کشت مخلوط با نخود بود. همچنین تنوع زیستی برخی از گروههای بندپایان در این سیستم کشت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 11 تیمار و 3 تکرار در مزرعهی تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل الگوهای مختلف کشت ازجمله کشت خالص گلرنگ و نخود، سریهای جایگزینی با الگوهای 4:4، 2:2، 1:1، 3:1 و 1:3 و سریهای افزایشی 20% و 40% نخود هرکدام در دو حالت بین (I) و اطراف (II) ردیفهای گلرنگ بودند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه، بیولوژیک، گلبرگ و روغن گلرنگ به ترتیب از الگوهای I40% و 4:4 بهدستآمد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه و بیولوژیک نخودنیز به ترتیب از کشت خالص و کشت مخلوط I20%حاصل شد اما از لحاظ خصوصیات تعداد و وزن گرههای ریشه، کشت خالص کمترین و کشت مخلوط 1:1 بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان شاخصهای سودمندی کشت مخلوط (LER، ATERو SPI) بهترتیب به میزان 91/1، 82/1 و 7/308 از الگوی کشت I40% و کمترین میزان این شاخصها بهترتیب بهمیزان 75/0، 65/0 و 3/121 از الگوی کشت 4:4 حاصل شد. الگوهای مختلف کشت اثر معنیداری بر تنوع زیستی راستههای بندپایان از نظر شاخصشانن- واینر و عکس شاخص سیمپسون داشتند، بهطوریکه برترین تیمارها به ترتیب کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:3 بودند. پایینترین تنوع زیستی راستههای بندپایان نیز به کشت مخلوط I20% اختصاص یافت.گرچه الگوهای کشت از لحاظ تنوع گونهای شکارگران Carabidaeباهم تفاوت معنیداری نشان ندادند اما ترسیم نمودارهای ریرفکشن مشخص کرد که در تعداد مساوی فرد نمونهبرداریشده، الگوهای کشت 1:3، 3:1 و I40% بیشترین و II40% و 4:4 کمترین تنوع گونهای را از لحاظ شکارگران Carabidaeداشتند. همچنین، ازنظر شاخص تشابه بریکارتیس کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:1 با 2/76 درصد و سپس کشت مخلوط جایگزینی 3:1 و افزایشی I40% با 2/74 درصد بیشترین شباهت تنوع گونهای را بههم نشان دادند.در نهایت با توجه به برتریهای کلی و ثابتشده به ویژه از لحاظ تولید و کیفیت گلرنگ به نظر میرسد کشت مخلوط این گیاه با نخود گزینهی مناسبی باشد.

استفاده از مالچ و گیاهان پوششی از ابزار کشاورزی حفاظتی و در راستای نیل به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات مختلف انواع مالچ و تاریخ های کشت بر عملکرد و کیفیت دانه آفتابگردان بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال 1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل نوع مالچ: مالچ پلاستیک سیاه و شفاف، کلش گندم، کود دامی، عدم استفاده از مالچ و تاریخ کاشت در دو سطح (اردیبهشت ماه و خرداد ماه) بودند. در این مطالعه صفات مورفولوژیک و زراعی آفتابگردان شامل ارتفاع بوته، قطر طبق،کلروفیل a وb، وزن صد دانه، تعداد دانه در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، واندازه گیری رطوبت و فسفر بذر به عنوان صفت مربوط به کیفیت دانه، همچنین درصد نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک، تعداد و وزن خشک علف های هرز، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که انواع مالچ اثر معنی داری بر برخی صفات مورد مطالعه گیاه آفتابگردان داشت. بیشترین کنترل علف های هرز از تیمار مالچ پلاستیک سیاه به دست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، مالچ پلاستیک سیاه تأثیر معنی داری در حفظ رطوبت خاک داشت. عملکرد و اجزای عملکرد دانه به دلیل وجود رطوبت و تجزیه تدریجی مواد آلی خاک در تاریخ کشت اردیبهشت ماه و مالچ سیاه بالا بود. مالچ پلاستیک سیاه، ازت خاک و مالچ کلش، فسفر خاک را افزایش دادند. لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمار مالچ پلاستیک سیاه در مقایسه با سایر تیمارها، تیمار برتر بود و ارزیابی کشت با مالچ بهتر از بدون مالچ بود.

کدوی پوست کاغذی Cucurbita pepo var.tyriaca)) متعلق به تیره کدوئیان یکی از گیاهان دارویی مهم می باشد که مواد موثره آن برای پیشگیری و درمان سرطان پروستات کاربرد دارد. کاربرد مالچ به عنوان یکی از راهکار های شناخته شده در گذار به کشاورزی پایدار مورد توجه می باشد. بدین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سال زراعی 1394 به اجرا درآمد. فاکتورها شامل دو تاریخ کشت 30 اردیبهشت ماه و 15 خرداد ماه و 5 نوع مالچ شامل (مالچ پلاستیک شفاف، مالچ پلاستیک مشکی، مالچ کاه و کلش گندم، مالچ زنده شبدر و تیمار بدون مالچ) بود. در این مطالعه، صفات مورفولوژیک گیاه شامل تعداد دانه در میوه، تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه، عملکرد دانه، قطر میوه، عملکرد بیولوژیک، صفات مربوط به کیفیت دانه از جمله درصد روغن دانه، عملکرد روغن، و همچنین میزان نیتروژن خاک و زیست توده علف های هرز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد تیمارهای مختلف مالچ و تاریخ کشت اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه گیاه داروئی کدو پوست کاغذی داشت. اثر متقابل مالچ و تاریخ کشت نیز برای صفات تعداد میوه در بوته، عملکرد دانه، درصد روغن دانه، عملکرد روغن و زیست توده علف های هرز معنی دار گردید، به طوری که بیشترین میانگین این پارامترها در تیمار ترکیبی تاریخ کشت اردیبهشت ماه و مالچ پلاستیک مشکی حاصل شد و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد و تاریخ کشت خرداد ماه بود. وزن هزار دانه تحت تاثیر هیچکدام از فاکتورها معنی دار نگردید. همچنین بیشترین تعداد دانه در میوه، عملکرد میوه و عملکرد بیولوژیک مربوط به مالچ پلاستیک مشکی بود که با پلاستیک شفاف در یک گروه آماری قرار داشت. بیشترین قطر میوه هم در تیمار مالچ کاه و کلش گندم حاصل شد و بیشترین میزان نیتروژن خاک نیز در مالچ زنده شبدر مشاهده گردید. به طور کلی، تاریخ کاشت اردیبهشت ماه و مالچ پلاستیک مشکی سبب افزایش میزان پارامترهای عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات کیفی گیاه داروئی کدو پوست کاغذی گردید.

گیاهان دارویی نقش مهمی را در تامین سلامت انسان ایفا می کنند. کشت مخلوط نیز یکی از مهم ترین راهکارها جهت دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی خصوصیات کمی و کیفی گیاهان داروییسیاهدانه و شنبلیله در سری های افزایشی و جایگزینی کشت مخلوطاجرا شد. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در بهار سال1394 به اجرا درآمد.تیمار های آزمایش شامل 50%سیاهدانه + 50% شنبلیله، 25% سیاهدانه + 75% شنبلیله، 75% سیاهدانه + 25% شنبلیله، 100%سیاهدانه + 5/12% شنبلیله، 100% سیاهدانه +25% شنبلیله، 100% سیاهدانه + 5/37% شنبلیله، 100% سیاهدانه + 50%شنبلیله و کشت خالص آن ها بود. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه،صفات مختلف شامل ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و صفات مربوط به کیفیت دانه از جمله پروتئین، درصد اسانس و عملکرد اسانس اندازه گیری شد. همچنین میزان نیتروژن خاک، زیست توده علف های هرز، شاخص های سودمندی کشت مخلوط شامل LER وATER مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد نسبت های مختلف کاشت، اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه ی دو گیاه سیاهدانه و شنبلیله داشت. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سیاهدانه از نسبت 100% سیاهدانه + 5/12% شنبلیله حاصل شد. علاوه بر این، بیشترین نسبت برابری زمین-زمان (88/1=ATER) از تیمار مذکور بدست آمد، لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمار کشت مخلوط افزایشی 100% سیاهدانه + 5/12%شنبلیله در مقایسه با سایر نسبت های کاشت، تیمار برتر بود.

به منظور بررسی دوره بحرانی کنترل علف های هرز نخود رقم ILC482 تحت شرایط دیم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان اجرا شد. آزمایش دارای 16 تیمار، شامل 8 دوره عدم وجین (تداخل) علف های هرز و 8 دوره عاری از علف های هرز (وجین) در دوره های زمانی صفر، 12، 22، 32، 42، 52، 62، 72 و 92 روز پس از کاشت بود. درتیمارهای تداخل پس از اتمام دوره تا آخر فصل رشد (92 روز پس از کاشت) علف های هرز وجین و در دوره وجین نیز پس از تمام شدن دوره تا آخر فصل رشد به علف های هرز اجازه تداخل داده شد. نتایج نشان داد که صفات تعداد انشعاب در بوته، ارتفاع نهایی بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، شاخص برداشت و صفات کیفی دانه (میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم) با افزایش دوره های تداخل به صورت خطی کاهش و با افزایش دوره های کنترل به صورت خطی افزایش یافت ولی ارتفاع اولین غلاف و تعداد دانه در غلاف تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند. روند تغییرات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد نسبی دانه در مقایسه با تیمار شاهد بدون علف هرز در دوره های تداخل، تابع معادله لجستیک چهار پارامترِ و در دوره های وجین تابع معادله گامپرتز چهار پارامترِ بود. با در نظر گرفتن 5/2، 5 و 10 درصد افت عملکرد شروع دوره بحرانی کنترل علف های هرز بر اساس واحد حرارتی به ترتیب 208، 292 و 427 درجه روزرشد که معادل مرحله 3، 5 و 8 برگی و پایان آن تا 1234، 969 و 720 درجه روزرشد بود که معادل مرحله اواسط پر شدن دانه، اواخر غلاف دهی و اوایل گلدهی است، تعیین گردید.

به منظور بررسی تأثیر کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک گیاه سیب زمینی آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با نه تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتیدانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1393 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 1-کود شیمیایی و کود مرغی متعارف (F1) 2-کود شیمیایی و عصاره مرغی (F2) 3-کود شیمیایی و شیمیایی معادل مرغی (F3) 4-کود شیمیایی و شیمیایی معادل مرغی و عصاره مرغی (F4) 5-کود شیمیایی و کمپوست معادل مرغی (F5) 6-کود شیمیایی و کمپوست معادل مرغی و عصاره مرغی (F6) 7-کود شیمیایی و کود مرغی متعارف و اسید هیومیک (F7) 8-کود شیمیایی و کود مرغی متعارف و اسید سالیسیلیک (F8) 9-کود شیمیایی و کود مرغی متعارف و روی (F9) بودند.تیمارهای F2 و F4در اغلب صفات نسبت به سایر تیمارها برتر بودند. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که عملکرد گیاهبطور معنی داریدر سطح احتمال 1 درصد تحت تأثیر مصرف انواع کود قرار گرفت. بیشترین عمکرد غده سیب زمینی معادل 42/34 و 35/34 تن در هکتار در تیمارهای F4 وF2به دست آمد در حالیکه تیمار F9با 27/20 تن در هکتار ، عملکرد پایین تری داشت. غلظت نیترات در تیمارهای F4 و F3 با بیشترین مصرف کود شیمیایی از همه تیمارها بالاتر و در تیمار F2 از همه کمتر بود. تجزیه همبستگی ساده نشان داد که بیشترین همبستگی عملکرد در هکتار با درصد غده های درشت بود.همچنینیک همبستگی مثبت بین کربوهیدرات غده با درصد ماده خشک وجود داشت. مطابق با نتایج این آزمایش توصیه می گردد در کشت سیب زمینی از کودهای آلی به همراه کود شیمیایی استفاده شود و مصرف کودهای شیمیایی به دلیل اثرات مضر و مخرب آنها کاهش یابد.

امروزه زیان های اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه کودهای شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده است و بدیهی است که باید جایگزین مناسبی برای این نوع کودها در نظر گرفته شود. از این جهت، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و کود مرغی بر خصوصیات کیفی و عملکرد لوبیا چیتی، آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی با 2 فاکتور و 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول کود اوره (46% نیتروژن) در چهار سطح صفر، 25، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار و فاکتور دوم کود مرغی در چهار سطح صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که هر دو فاکتور مورد مطالعه از لحاظ بیشتر صفات اندازه گیری شده، معنی دار بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که کاربرد کود اوره و کود مرغی به افزایش مقادیر بیشتر صفات مورد مطالعه منجر شد و در تمام صفات مورد بررسی تیمار عدم مصرف کود دارای کمترین میزان بود. بیشترین عملکرد دانه، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، غلظت نیتروژن و پروتئین دانه از کاربرد تلفیقی سطح چهارم کود مرغی و سطح چهارم کود نیتروژن بدست آمد. تأمین تلفیقی عناصر غذایی به ویژه نیتروژن مورد نیاز لوبیا از کود مرغی و شیمیایی موجب شد که عملکرد دانه در واحد سطح افزایش یابد به طوری که بیشترین عملکرد دانه در سطح چهارم تیمار کودمرغی (15 تن در هکتار) و سطح چهارم کود نیتروژن به مقدار (2200) کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با توجه به این نتایج، مصرف کود مرغی و تلفیق آن با کود شیمیایی می تواند به عنوان یک راهکار مؤثر جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی، افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود جذب عناصر و افزایش عملکرد لوبیا پیشنهاد شود.

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا و باکتری ریزوبیوم برگره زایی، عملکرد و اجزاء عملکرد دو آزمایش مجزا در شرایط مزرعه و در کشت هیدروپونیک اجرا شد. کشت مزرعه ای در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان و کشت هیدروپونیک در سال زراعی 1394-1393 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در گلخانه ی دانشگاه کردستان در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش شامل دو رقم نخود (کاکا و (ILC482 ریزوبیوم در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و قارچ میکوریزا در سه سطح (شاهد، Glomus intraradis و (Glomus mosaee بودند، نتایج تجزیه واریانس در کشت مزرعه ای نشان داد که اثر باکتری ریزوبیوم بر تمام صفات بجز وزن تر اندام هوایی، وزن صد دانه و تعداد شاخه ی اصلی و اثر تلقیح قارچ میکوریزا بر تمامی صفات بجز وزن صد دانه، شاخص برداشت، وزن خشک ریشه و تعداد شاخه ی اصلی معنی دار بود. اثر رقم بر صفات تعداد شاخه ی اصلی، تعداد شاخه ی فرعی، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، پتاسیم، وزن خشک اندام هوایی، فسفر، وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی دار ی وجود داشت. اثر متقابل باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا بر صفات تعداد گره، وزن خشک گره، تعداد دانه در بوته، تعداد شاخه فرعی، شاخص برداشت، وزن خشک اندام هوایی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک تأثیر داشت. اثر متقابل باکتری ریزوبیوم و رقم بر صفات تعداد شاخه فرعی، شاخص برداشت، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد بیولوژیک و اثر متقابل قارچ میکوریزا و رقم بر عملکرد بیولوژیک، فسفر و پتاسیم و اثر متقابل سه گانه ی باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا و رقم بر صفات پتاسیم، نیتروژن و فسفر تأثیر داشت. با توجه به مقایسه میانگین ها، بیش ترین عملکرد دانه مربوط به تلقیح توأم باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا به میزان 409 کیلوگرم در هکتار و بیش ترین میزان فسفر دانه مربوط به تلقیح باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا اینترارادیس در رقم کاکا به میزان 83/72 میلی گرم بر کیلوگرم بود. همچنین بیش ترین میزان نیتروژن دانه مربوط به تلقیح توأم باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا در رقم کاکا بود. نتایج تجزیه واریانس بدست آمده در کشت هیدروپونیک نشان داد که اثر باکتری ریزوبیوم بر تمامی صفات معنی دار بود. اثر قارچ میکوریزا برتمامی صفات بجز کلروفیل a معنی دار بود.

کاربرد کودهای زیستی به ویژه میکوریزا به عنوان جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی از مهم ترین راهبردهای تغذیه ای در مدیریت پایدار بوم نظام های کشاورزی است. به منظور بررسی اثر سطوح کود فسفر و کود زیستی میکوریزا بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز، آزمایشی در سال زراعی 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل قارچ میکوریزا (Glomus intraradices، Glomus mossea، Glomus hoi و عدم تلقیح) و مقادیر مختلف کود فسفر در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شدند. نتایج مورد بررسی نشان داد که برهمکنش کود میکوریزا و کود شیمیایی فسفر سبب افزایش معنی دار کلروفیل a، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد شاخه جانبی ثالثیه و وزن صد دانه گردید. اثرات ساده قارچ میکوریزا و کود فسفر نیز بر کلروفیل b، کلروفیل کل، تعداد دانه در بوته، درصد فسفر دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. کود میکوریزا منجر به افزایش ارتفاع بوته و درصد پروتئین دانه گردید در حالی که کاربرد تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش تأثیر معنی داری بر درصد پتاسیم دانه لوبیا نداشت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد گونه های مختلف قارچ میکوریزا عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا را افزایش داد به گونه ای که عملکرد گیاهان تحت تیمار تلقیح با گونه های میکوریزا به طور معنی داری بالاتر از لوبیاهای تلقیح نشده بود. تلقیح با گونه ی گلوموس اینترارادیس نسبت به سایر گونه ها توانست عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا را افزایش دهد. در بین سطوح کاربرد کود فسفر، سطح 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر باعث افزایش صفات اندازه گیری شده گردید.

امروزه زیان های اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود های شیمیایی در کشاورزی شناخته شده است. کاربرد کودهای زیستی و مواد آلی راهکاری برای حذف یا تقلیل مصرف منابع شیمیایی به شمار می آید. کودهای بیولوژیک از جمله نهاده-های طبیعی هستند که می توانند به عنوان مکمل یا جایگزین کودهای شیمیایی در کشاورزی پایدار به کار برده شوند. بدین منظور، آزمایشی در بهار سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه فاکتور و سه تکرار به صورت دیم به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از دو رقم نخود شامل آرمان و آزاد، کود بیولوژیک فسفات بارور2 در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح و کود شیمیایی فسفر در سه سطح صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار. نتایج نشان داد که کود بیولوژیک فسفات بارور2 ارتفاع اولین شاخه گل دهنده از سطح خاک، تعداد شاخه گل دهنده، تعداد شاخه فرعی و تعدادغلاف در شاخه فرعی رانسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش داد. اثر رقم بر روی وزن دانه در بوته و اثر کود شیمیایی فسفر بر روی تعداد غلاف در شاخه فرعی معنی دار بود. اثر متقابل کود شیمیایی فسفر و کود بیولوژیک فسفات بارور2 نیز بر روی ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در شاخه اصلی، تعداد دانه در شاخه فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن دانه در شاخه اصلی، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه را به طور معنی داری بهبود بخشید. اثر متقابل فسفر و رقم تنها بر روی عملکرد دانه معنی دار گردید. با توجه به نتایج حاصل مشخص گردید که استفاده از کود زیستی فسفات بارور2 موجب کاهش مصرف کود شیمیایی فسفر گردید بدون آنکه عملکرد و اجزاء عملکرد کاهش معنی داری داشته باشند.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول، اهمیت کشاورزی جایگزین محرز می باشد. یکی از راه حل ها در این زمینه حرکت به سمت کشاورزی پایدار و استفاده از نهاده های طبیعی مانند کود های بیولوژیک می-باشد. بنابراین این پژوهشدر مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال 1393 اجرا گردید. هدف این پژوهش بررسی تأثیر کود فسفر و میکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی آفتابگردان (Helianthus annus,L.) بود.رقم مورد استفاده در این آزمایش، سیرنا بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک هایکامل تصادفی با سه تکرار انجام شد.فاکتور های آزمایش شامل قارچ میکوریزا در سه سطح (عدم تلقیح، تلقیح با گونه ها ی hoiG.، intraradicesG.)و کود فسفر در چهار سطح(0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج آزمایش نشان داد که کود فسفر به صورت معنی داری صفات تعداد برگ در بوته، قطر ساقه، قطر طبق، عملکرد بیولوژیک را افزایش داد. همچنین اثر میکوریزا بر قطر طبق و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. اما اثر فاکتور های مذکور بر پتاسیم دانه غیر معنی دار بود. اثر متقابل میکوریزا و کود فسفرموجب افزایش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، محتوای نیتروژن دانه، محتوای فسفر دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دانه گردید. برترین تیمار مربوط به برهمکنش سطوح دوم و سطوح سوم فسفر توأم با میکوریزا بود. با توجه به اهداف کشاورزی پایدار سطح دوم (50کیلوگرم در هکتار) برتر بود. بنابراین می توان گفت کودهای بیولوژیک علاوه برکاهش مصرف کودهای شیمیایی، موجب افزایش عملکرد و حفاظت از محیط زیست می گردند.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول اهمیت کشاورزی جایگزین محرز می باشد. یکی از راه حل ها در این زمینه حرکت به سمت کشاورزی پایدار و استفاده از نهاده های طبیعی مانند کود های بیولوژیک می باشد. براین اساس در سال زراعی 1393 پژوهشی جهت بررسی تأثیر کود فسفر و میکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت (Zea mays L.)،در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان اجرا گردید. رقم مورد آزمایش رقم فجر(KSC260)و فاکتور های آزمایش شامل قارچ میکوریزا در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با گونه ها ی) intraradices, G. hoi. G.وG.mossea.)و کود فسفر در چهار سطح (0، 100، 200 و 300کیلوگرم در هکتار) بود.آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک -هایکامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که میکوریزا موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه، طول بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه گردید. اثر کود شیمیایی فسفر نیز بر عملکرد دانه، قطر ساقه و تعداد برگ در بوته معنی دار بود و بر همکنش کود شیمیایی فسفر و میکوریزا نیز موجب افزایش صفات عملکرد بیولوژیک، ارتفاع ساقه، سطح برگ متصل به بلال، درصد فسفر، نیتروژن و روغن دانه گردید. برترین تیمار در بین تیمارهای مورد مطالعه مربوط به بر همکنش سطح 100 و 200 کیلوگرم کود شیمیایی فسفر توام با میکوریزا بود.بنابراین می توان گفت کودهای بیولوژیک ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی، موجب افزایش عملکرد و حفاظت از محیط زیست می-گردند.

با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کشاورزی متداول که ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی است، روز به روز بر اهمیت توجه به کشاورزی جایگزین افزوده می شود. بدونتردید کاربرد نهاده های طبیعی علاوه بر اثرات مثبتی که بر کلیه خصوصیات خاک دارد، از جنبه های اقتصادی،زیست محیطی و اجتماعی نیز موثر واقع شده و می تواند به عنوان جایگزینی مناسب و مطلوب برای کودهای شیمیایی باشد. بر این اساس در سال زراعی94-1393 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا شد.در این پژوهش اثر کود بیولوژیک، نیتروژن و اسیدهیومیک بر خصوصیات کمی و کیفیت نخود (رقم (ILC 482مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشبه صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار شامل محلول پاشی برگی اسید هومیک (H) در سه سطح (0 = h1 و دو در هزار = h2 و چهار در هزار =h3)، کود نیتروژن (N) در دو سطح (0=n0و کیلوگرم در هکتار30=n1) و باکتری ریزوچک پی سوپرپلاس در دو سطح (عدم تلقیحb0،تلقیحb1-) صورت گرفت.نتایج نشان داد که بین تیمارها سطح دوم اسید هیومیک بالاترین مقدار را از لحاظ صفات مورد بررسی تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه،عملکرد بیولوژیک، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه و پتاسیم دانه را به خود اختصاص داد. هم چنین کود نیتروژن و باکتری موجب افزایش عملکرد دانه، وزن دانه در بوته و شاخص برداشت گردید.بیشترین درصد پروتئین دانه مربوط به تیمار تلفیقی باکتری و نیتروژن بود. بنابراین به نظر می رسد کاربرد نهادهای طبیعی توأم با کود آغازگر نیتروژن موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی گیاه نخود می گردد.

گنـدم یکـی از مهمتریـن غلات جهـان مـیباشـد، بـه طـوریکـه غـذای اصلـی بیشتر مـردم جهـان را تشـکیل مـیدهـد. با توجه به فقیر بودن اغلب خاک ها از نظر مواد غذایی، برای افزایش عملکرد نیاز بیشتری به کود و فرآورده های کودی احساس می شود. از طرف دیگر، مصـرف بـی رویـه کودهـای شـیمیایی صدمـات شـدیدی بـه چرخـه زیسـتی در مـزارع وارد کـرده اسـت، و موجـب تخریــب ســازوکار کشــاورزی پایــدار گردیــده اســت. ایــن اثــرات مخــرب موجــب شــده اســت کــه مصــرف کودهــای زیســتی توصیــه گــردد. به منظور بررسی اثرآبیاری تکمیلی وکودهایبیولوژیکبر عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت گندم دیمرقم سرداری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفیدرایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال زراعی1393-1392 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطحبدونآبیاری، آبیاری در مرحله گل دهی و آبیاری در مرحله پرشدندانه،وسطوح کوددرپنجسطحنیتروکارا، فسفاته بارور2،نیتروکارا+ فسفاته بارور2، نیتروکارا + فسفاته بارور2 +50درصد کودشیمیایی و100درصدکودشمیایی بود. صفات مورد مطالعه شامل صفات زراعی (ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد گلچه، وزنخشکبوته، تعداد سنبله در واحد سطح، عملکرد سنبله، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، شاخص برداشت) و صفات کیفی مربوط به دانه (نیتروژن، پروتئین، فسفر و پتاسیم) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح آبیاری و کود از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود دارد. به طور کلی اثر آبیاری تکمیلی باعث افزایش تمامی صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت گردید و کاربردکود بیولوژیک با کود شیمیایی نیز باعث افزایش تمامی صفات مورد بررسی به جز عملکرد بیولوژیک شد. بیشترین عملکرد دانه به میزان 4/368 گرم در متر مربع تحت آبیاری تکمیلی در مرحله پرشدن دانه و تلفیق کود نیتروکارا و فسفاته بارور2 به همراه 50 درصد کود شیمیایی مشاهده شد.بیشترین درصد پروتئین دانه به تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی و کاربرد تلفیق کود نیتروکارا و فسفاته بارور2 به همراه 50 درصد کود شیمیایی تعلق داشت.

گندم نان یک از منابع اصلی غذایی در ایران و بیشتر کشورهای جهان است که قسمت عمده انرژی، پروتئین و مواد مغذی دیگر از جمله ریز مغذی ها از آن تأمین می شود. کمبود مواد ریز مغذی یا گرسنگی پنهان، در سراسر جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه تهدیدی برای سلامتی به شمار می آید. استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و عدم استفاده از کودهای آلی در طی سالیان اخیر، عامل کاهش چشمگیر میزان ماده آلی خاک های ایران بوده است و باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی از جمله تخریب فیزیکی خاک و عدم توازن عناصر غذایی خاک شده است. از این رو آزمایشی به منظور بررسی اثر محلول پاشی سولفات روی و اسید هیومیک بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت دانه اکوتیپ های گندم سرداری در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه دهگلان در سال زراعی92 -1391 انجام گرفت. آزمایش به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل 1- ژنوتیپ در چهارده سطح ، 2- زمان محلول پاشی در دو سطح ( محلول پاشی قبل از گلدهی و بعد از گلدهی) و 3- نوع ماده محلول پاشی در چهار سطح ( شاهد، سولفات روی، اسید هیومیک و مخلوط سولفات روی و اسید هیومیک)، بود که ژنوتیپ ها در کرت های اصلی و ترکیب زمان و نوع ماده محلول پاشی در کرت های فرعی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل صفات زراعی (عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، ، ارتفاع بوته، طول سنبله و طول ریشک) و صفات کیفی مربوط به دانه (پروتئین، ، فسفر، پتاسیم، میزان خاکستر و غلظت روی) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین اکوتیپ های گندم سرداری از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد. محلول پاشی به طور معنی داری باعث افزایش صفات مورد بررسی شد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ کلاته تحت محلول-پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک بود (7/199). به طور کلی اکوتیپ کلاته از لحاظ اکثر صفات زراعی نسبت به بقیه اکوتیپ ها برتری نشان داد. بیشترین درصد پروتئین دانه به اکوتیپ ریژاو اختصاص یافت. اکوتیپ کلاته در سطح محلول پاشی توأم سولفات روی و اسید هیومیک دارای بیشترین میزان روی در دانه بود (50/55 میلی گرم در کیلوگرم).

گندم مهمترین گیاه زراعی است، که در دنیا سطح زیر کشت آن بیش از سایر گیاهان است. مهمترین عامل سوء تغذیه ناشی از کمبود مواد ریزمغذی و بیماری های وابسته به آن کمبود آهن است. بر این اساس در سال زراعی 92-1391 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در شهرستان دهگلان اجرا گردید. آزمایش به صورت طرح اسپلیت اسپلیت پلات با سه فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل رقم و اکوتیپ های مختلف گندم سرداری بود، زمان محلول پاشی به عنوان فاکتور فرعی، و تیمارنوع کود محلول پاشی شده به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین اکوتیپ های گندم سرداری از لحاظ صفات مورد بررسی (طول ساقه، طول سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در واحد سطح) به احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد، همچنین تیمار محلول پاشی آهن و اسید هیومیک بر عملکرد دانه معنی دار گردید، در بین اکوتیپ های مورد مطالعه اکوتیپ تودار با عملکرد 503 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد بود. به طور کلی محلول پاشی باعث افزایش تعداد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، مقدارپروتئین محلول برگ، پرولین، میزان پراکسیداز، میزان غلظت آهن دانه، میزان غلظت روی دانه و کلرو فیل در اکوتیپ های گندم سرداری گردید

به منظور بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک در تلفیق با کودهای شیمیایی و آهن بر عملکرد و کیفیت علوفه ی ذرت،آزمایشی به صورت اسپلیت پلات درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف کود شیمیایی (اوره) به تنهایی و در تلفیق با کودهای بیولوژیک در هشت سطح: کود بیولوژیک نیتروکارا، 150کیلوگرم درهکتارنیتروژن + کود بیولوژیک نیتروکارا، کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس، کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، بدون کود نیتروژن، 450 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، کود بیولوژیک نیتروکارا +300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس + 300 کیلوگرم درهکتارنیتروژن بود. فاکتور دوم در دو سطح شامل 10 کیلوگرم در هکتار لبیریل آهن (Fe EDTA) و عدم کاربرد کود آهن در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاربرد تلفیقی کودهای بیولوژیک و آهن با کودهای شیمیایی باعث افزایش کیفیت علوفه ذرت در مقایسه با کاربرد کودهای شیمیایی به تنهایی شد. بیشترین عملکرد وزن خشک علوفه در سوپرنیتروپلاس + 300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با کود آهن به میزان 2238 گرم در متر مربع حاصل شد و کمترین میزان آن در تیمار شاهد 0% نیتروژن و 0% آهن به مقدار 1561 گرم در متر مربع به دست آمد. روند فوق الذکر در مورد وزن خشک بلال به ترتیب 4/134 و 1/831 گرم در متر مربع مشاهده شد، بیشترین و کمترین وزن خشک ساقه به ترتیب 7/724 و 7/453 گرم در متر مربع مربوط به تیمارهای نیتروکارا + 300 کیلوگرم در هکتار همراه با کود آهن و کمترین در تیمار شاهد بدون کود اوره وبدون کود آهن بود.بیشترین درصد پروتئین مربوط به سوپر نیتروپلاس + 300 کیلوگرم درهکتارنیتروژن با کاربرد کود 04/11% و کمترین آن مربوط به شاهد 0% نیتروژن و 0% آهن بوده است. کمترین میزان الیاف نامحلول شوینده خنثی و اسیدیته تیمار کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس + 300 کیلوگرم در هکتار اوره مربوط بود. کاربرد تلفیقی کود بیولوژیک و کود شیمیایی نیتروژنه باعث بهبود کیفیت علوفه ی ذرت گردید.

به منظور بررسی تأثیر چند گونه قارچ مایکوریزا بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت تحت سطوح مختلف تنش خشکی، آزمایشی در تابستان سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. سه سطح تنش خشکی شامل آبیاری کامل، تنش خشکی در مرحله رشد رویشی و تنش خشکی در مرحله رشد زایشی در کرت های اصلی قرار گرفتند و کاربرد گونه های مختلف قارچ مایکوریزا شامل عدم مصرف قارچ مایکوریزا (شاهد)، کاربرد گونه Glomus mosseae، کاربرد گونه Glomus intraradices و کاربرد تلفیقی از دو گونه قارچ مایکوریزا (G. mosseae + G. intraradices) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد تنش خشکی به ویژه در مرحله رشد رویشی صفات فیزیولوژیکی (محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل a، کلروفیل b و پایداری غشاء سلولی) و صفات مورفولوژیکی (وزن ساقه و وزن برگ) را کاهش داد و کاربرد قارچ مایکوریزا (به ویژه مخلوط دو گونه قارچ مایکوریزا) توانست اثرات تنش خشکی را بهبود بخشد. تنش خشکی، مقدار پرولین، کربوهیدرات های محلول و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز را افزایش داد، به طوری که بیشترین مقادیر این صفات در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد رویشی به دست آمد و کاربرد قارچ مایکوریزا مانع از افزایش مقادیر صفات مذکور در این سطح تنش خشکی گردید. کمترین مقادیر صفات وزن چوب بلال، طول بلال و قطر بلال نیز در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی و بیشترین مقادیر این صفات در کلیه سطوح آبیاری در تلقیح گیاه با مخلوط دو گونه قارچ به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد تنش خشکی و قارچ مایکوریزا روی عملکرد و اجزای عملکرد تأثیر داشت. کمترین مقادیر صفات مرتبط با عملکرد در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی حاصل گردید و بالاترین مقادیر صفات مورد نظر در این سطح تنش در گیاهان تلقیح یافته با مخلوط گونه گلوموس موسه + گلوموس اینترارادیس حاصل شد. این تیمار مایکوریزا در کلیه سطوح تنش و عدم تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت را افزایش داد، به گونه ای که عملکرد گیاهان تحت این تیمار در شرایط تنش خشکی به طور معنی داری بالاتر از ذرت های تلقیح نشده ای بود که تحت شرایط آبیاری کامل قرار داشتند.

یکی از راهکارهای رفع مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از حد نهاده های شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی، استفاده از کودهای آلی و زیستی همراه با کودهای شیمیایی می باشد. لذا، این مطالعه با هدف ارزیابی اثر کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی ذرت به صورت اسپلیت پلات، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در تابستان 1391 اجرا شد. در این آزمایش، آبیاری در دو سطح شامل آبیاری کامل و تنش در مرحله گلدهی در کرت های اصلی قرار گرفتند و سطوح کودی شامل 100 درصد کود شیمیایی، 100 درصد کود شیمیایی + ریز مغذی ها، بیوسوپرفسفات + نیتروکسین، بیوسوپرفسفات + نیتروکسین + ریز مغذی ها، 50 درصد کود شیمیایی + بیوسوپر فسفات، 50 درصد کود شیمیایی + بیوسوپرفسفات + نیتروکسین و شاهد بدون کود به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر منفی روی عملکرد و اجزای آن داشت و اعمال کود نیز نتوانست مانع از کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش شود. تنش خشکی با تأثیر بر درصد روغن دانه و کاهش آن باعث افزایش پروتئین دانه گردید. همچنین تنش باعث افزایش معنی دار میزان پرولین برگ شد. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعالیت کاتالاز و پراکسیداز افزایش پیدا کرد. علاوه بر این، مشخص شد که کاربرد کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی فعالیت این آنزیم ها را کاهش داد. نهایتاً استفاده از کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی نتوانست مانع از تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد ذرت شود ولی تا حدود زیادی اثر آن را تعدیل نمود و بنابراین کاربرد این کودها تا حدودی می تواند در شرایط کم آبیاری، مفید و قابل توصیه باشد.

استفاده ویژه از مواد شیمیایی در کشاورزی به دلیل اثرات سوء آنها بر میکروارگانیسم های خاک ممکن است منجر به کاهش حاصخیزی خاک شود. در این رابطه تلاش های گسترده ای به منظور یافتن راهکارهای مناسب برای بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی، حذف آلاینده ها با روش های زیست پالایی و حفظ پایداری اکوسیستم های طبیعی آغاز شده است،یکی از روش ها بکاربردن کودهای آلی وکودهای زیستی می باشد. این پژوهش به منظور بررسی کاهش استفاده از نهاده های شیمیایی، همگام با تلاش جهت افزایش روغن و عملکرد گیاه آفتابگردان (Helianthus annussL) انجام شد. در این تحقیق که به صورت طرح اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادقی با 3 تکرار بر صفات کمی و کیفی دانه آفتابگردان رقم یوروفلور بررسی شد، اثر کودهای شیمیایی در 3 سطح (صفر درصد معادل عدم کاربرد کود) و (50 درصد معادل 5/37 کیلوگرم در هکتار کود اوره) و (100 درصد معادل 75 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی در کرت های اصلی قرار گرفتند.دو گونه میکوریزا شامل (G.mosseae) و (G.interaradices) به عنوان فاکتور فرعی و اسید هیومیک در 3 سطح (0، 8 و 16 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. آزمایش در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه دهگلان در سال زراعی 1391 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر متقابل کود شیمیایی و میکوریزا بر درصد روغن، درصد نیتروژن، پتاسیم، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و قطر ساقه در سطح احتمال 1% معنی دار بوده که باعث افزایش مقادیر صفات درصد روغن، عناصر غذایی نیتروژن و پتاسیم، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و قطر ساقه گردید. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود شیمیایی و اسیدهیومیک نیز بر صفات درصد روغن، پتاسیم، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و قطر ساقه در سطح احتمال 1% معنی دار بود و در سطوح بالا باعث کاهش این صفات شد. همچنین این نتایج نشان داد که اثر متقابل میکوریزا و اسید هیومیک بر درصد نیتروژن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، قطر ساقه، درصد مغز و پوسته دانه معنی دار بود به طوری که قارچ G. interaradices در سطوح مختلف اسید هیومیک باعث افزایش در همه این صفات به جز

امروزه زیان های اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه کودهای شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده است و بدیهی است که باید جایگزین مناسبی برای این نوع کودها در نظر گرفته شود. کودهای زیستی می توانند به عنوان جایگزینی مناسب برای بخشی از مصرف کودهای شیمیایی روی عملکرد وکیفیت محصول تأثیر گذار باشند. به همین منظور، در بهار سال 1391 آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از دو رقم نخود، شامل: پیروز و ILC-482، که سطوح فاکتور اصلی را تشکیل دادند و سطوح کودی شامل: شاهد بدون کود، کود شیمیاییNPK ، کود نیتروکسین، کود بیوسوپرفسفات، کود ریزو چیک پی سوپرپلاس، کود نیتروکسین + کود بیو سوپرفسفات، ریزوچیک پی سوپرپلاس + 50% کودهای شیمیایی، کود نیتروکسین + بیوسوپرفسفات + 50/0 کود شیمیایی، که به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بین دو رقم از لحاظ پایداری غشاء سلولی، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد پروتئین، تفاوت معنی داری وجود داشت. در بین تیمارهای کودی مورد استفاده نیز، تیمار کودی نیتروکسین + بیو سوپرفسفات + 50% کود شیمیایی و تیمار نیتروکسین + بیو سوپرفسفات به لحاظ محتوی نسبی آب برگ، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد پروتئین، درصد پروتئین دانه و غلظت عنصر نیتروژن نسبت به بقیه تیمارهای کودی برتر بودند. در حالی که تأثیر تیمارها روی صفت وزن صد دانه معنی دار نبود. در کلیه صفات نیز، کاربرد کودهای زیستی در مقایسه با شاهد (عدم مصرف کود) برتری معنی داری داشت.

به منظور بررسی تأثیر کود گوگرد بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و عملکرد و اجزای عملکرد سیب زمینی L.) (Solanum tuberosum تحت سطوح مختلف آبیاری، در بهار سال 1390، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در 25 کیلو متری شهرستان سنندج به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. سطوح آبیاری در سه سطح، شامل: 1- شاهد (آبیاری در پتانسیل آب خاک 2- بار)، 2- تنش قبل از گلدهی (آبیاری در پتانسیل آب خاک 8- بار) و 3- تنش بعد از گلدهی (آبیاری در پتانسیل آب خاک 8- بار) به عنوان فاکتور اصلی در نظر گرفته شدند. استفاده از کود گوگرد در سه سطح به صورت 1- عدم مصرف گوگرد ( شاهد) 2- مصرف 30 کیلوگرم گوگرد 3- مصرف 45 کیلوگرم گوگرد در هکتار به صورت خاک مصرفی، سطوح فاکتور فرعی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش مقادیر صفات عملکرد غده، تعداد ساقه در بوته، تعداد غده در بوته، متوسط وزن غده در بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد خشک غده، وزن مخصوص غده و شاخص برداشت گردید اما درصد ماده خشک غده را افزایش داد. همچنین تنش خشکی باعث کاهش شاخص سطح برگ، ارتفاع ساقه، قطر ساقه و محتوای نسبی آب برگ گردید اما میزان SPAD کلروفیل و درصد آسیب به غشاء را افزایش داد. مصرف کود گوگرد باعث افزایش شاخص سطح برگ و ارتفاع ساقه گردید و همین امر سبب شد که گیاه یک منبع فتوسنتزی قوی داشته باشد که در نهایت سبب افزایش عملکرد و سایر اجزای عملکرد در شرایط تنش خشکی گردد. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعّالیت آنزیم کاتالاز، کاهش یافت و فعّالیت آنزیم پراکسیداز افزایش پیدا کرد. علاوه بر این، مشخص شد که کاربرد کود گوگرد، فعّالیت آنزیم کاتالاز را در شرایط تنش افزایش می دهد. نهایتاً استفاده از کود گوگرد نتوانست مانع از تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد سیب زمینی شود ولی تا حدود زیادی اثر آن را تعدیل نمود و بنابراین کاربرد این کود تا حدودی می تواند در شرایط کم آبیاری، مفید و قابل توصیه باشد.

به منظور بررسی تأثیر سیستم های مختلف حاصلخیزی روی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم ذرت دانه ای (Zea mays)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه گریزه به اجرا در آمد. فاکتور کود در شش سطح شامل 1- (T1) کود شیمیایی نیتروژن و فسفر به صورت صد درصد(300 و 150 کیلوگرم در هکتار) ، 2- (T2) کود بیولوژیک (فسفات بارور 2(100 گرم در هکتار) و نیتروکسین (1 لیتر در هکتار) ، 3- (T3) کود مرغی به صورت صد درصد(15 تن در هکتار)، 4- (T4) 50 درصد کود مرغی + کود بیولوژیک (فسفات بارور2 و نیتروکسین)، 5- (T5) 50 درصد کود شیمیایی (نیتروژن- فسفر) + کود بیولوژیک (فسفات بارور2 و نیتروکسین) + 50 درصد کود دامی( مرغی)، 6- (T6) شاهد (بدون مصرف کود) و فاکتور رقم در دو سطح 1- (A1) رقم سینگل کراس 704، 2- (A2) رقم سینگل کراس 370 به عنوان فاکتور های طرح در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد که در هردو رقم، تیمار سیستم تغذیه ای تلفیقی (T5) از بیشترین مقادیر صفات مورد مطالعه برخوردار بود. در تمام صفات مورد بررسی تیمار عدم مصرف کود دارای کمترین میزان بود. بیشترین میزان غلظت نیتروژن و پروتئین دانه از تیمار AT5 (تیمار تلفیقی کودها در رقم سینگل کراس 704) به دست آمد که اختلاف آن با تیمار کود شیمیایی معنی دار نبود. پروتئین محلول برگ و کلروفیل در رقم سینگل کراس 370 بیشتر بود. سیستم تغذیه ای تلفیقی در رقم SC704 باعث افزایش معنی دار وزن خشک کل، شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص در مقایسه با شاهد شد. در رقم SC370 بیشترین وزن خشک کل، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص مربوط به (T1) بود ولی با (T5) تفاوت معنی داری نداشت. تأمین تلفیقی عناصر غذایی به ویژه نیتروژن مورد نیاز ذرت از منابع دامی، شیمیایی، زیستی موجب شد که عملکرد دانه در واحد سطح افزایش یابد و بیشترین عملکرد دانه در تیمار (AT5) به مقدار(3/13201)کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با توجه به این نتایج، مصرف کود مرغی و تلفیق آن با کود شیمیایی و کود زیستی می تواند به عنوان یک راهکار مؤثر جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی، افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود جذب عناصر و افزایش عملکرد ذرت پیشنهاد شود.

با توجه به این که تنش های محیطی به ویژه تنش خشکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی در سطح جهان محسوب می شوند. علاوه بر این با توجه به این که امروزه مهم ترین محور بحث های حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی در سیستم تولید محصولات ارگانیک، کاهش استفاده از کود شیمیایی است، استفاده از کودهای زیستی در تولید گیاهان زراعی با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه در مصرف نهاده های شیمیایی و همچنین تعدیل کردناثرات تنش خشکی از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین، به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی بر عملکرد و کیفیت دانه ذرت تحت تأثیر تنش خشکی، آزمایشی مزرعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه گریزه در سال زراعی 1390 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل آبیاری مطلوب (3- بار)، تنش متوسط خشکی (7- بار) و تنش شدید خشکی (11- بار)، به عنوان فاکتور اصلی در کرت های اصلی قرار گرفتند. سطوح کودی نیز شامل، عدم مصرف کود (شاهد)، کود شیمیایی (به صورت 100%، مصرف 300 کیلو گرم کود اوره + 150 کیلوگرم کود فسفره به ازای هر هکتار)، کود بیولوژیک (به صورت 100%، یک لیتر نیتروکسین + 100 گرم فسفات بارور 2، به ازای هر هکتار) و ترکیب کود بیولوژیک و شیمیایی (100% بیولوژیک + 50% شیمیایی) به عنوان سطوح فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی، بر عملکرد و اجزای عملکرد تأثیر منفی داشت و اعمال کود نیز نتواست مانع از کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش شدید خشکی شود. بروز تنش خشکی در ذرت باعث کاهش میزان SPAD کلروفیل گردید و با افزایش شدت تنش، میزان کلروفیلa و bافزایش پیدا کرد. تنش خشکی، سبب کاهش سطح برگ، دوام سطح برگ، سرعت رشد محصول و سایر صفات فیزیولوژیکی مورد مطالعه در این تحقیق گردید. نتایج گویای آن است تنش خشکی، موجب کاهش مقادیر تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در بلال، وزن چوب بلال، طول بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گیاه شد و استفاده از کود در مقایسه با عدم کاربرد کود باعث افزایش کلیه صفات مذکور گردید. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز افزایش پیدا کرد. علاوه بر این، مشخص شد که کارب

به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کودهای گوگرد و منگنز بر خصوصیات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و عملکرد آفتابگردان تحت سطوح مختلف آبیاری، در بهار سال 1389، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. سه سطح آبیاری شامل شاهد (3- بار)، تنش ملایم (8- بار)، تنش شدید (12- بار)، به عنوان فاکتور اصلی در کرت های اصلی قرار گرفتند. دو سطح کود گوگرد شامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف 30 کیلوگرم در هکتار و دو سطح کود منگنزشامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف یک کیلوگرم منگنز در هکتار به صورت فاکتوریل، به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر منفی روی عملکرد، میانگین عملکرد یک بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در هر طبق، وزن دانه در هر طبق، وزن هر طبق و وزن خشک کل داشت و اعمال کود نیز نتوانست مانع از کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش شود. تنش خشکی با تأثیر بر تبادلات گازی و میزان فتوسنتز را کاهش داد. مصرف کود گوگرد باعث افزایش قطر طبق، وزن هزار دانه، وزن دانه در هر طبق وتعرق شد. کاربرد کود گوگرد و منگنز، تأثیر مثبتی در میزان فتوسنتز تیمارها داشت. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف کود گوگرد باعث افزایش میزان کلروفیل b شد. تنش خشکی، محتوای نسبی آب برگ (RWC) را کاهش و درصد خسارت به غشای سلولی را افزایش داد. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعّالیت آنزیم کاتالاز، کاهش و فعّالیت آنزیم پراکسیداز افزایش یافته است. علاوه بر این، مشخص شد که کاربرد کود منگنز، فعّالیت آنزیم کاتالاز را افزایش می دهد. نهایتاً استفاده از گوگرد و منگنز نتوانست مانع از تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد آفتابگردان شود ولی تا حدود زیادی اثر آن را تعدیل نمود و بنابراین کاربرد این کودها تا حدودی می تواند در شرایط کم آبیاری، مفید و قابل توصیه باشد.

در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران کمبود آب به خصوص در دوره پر شدن دانه عامل محدود کننده رشد دانه و عملکرد گندم به شمار می رود. در این مناطق لازم است از ارقامی استفاده شود که با استفاده از پاسخهای فنولوژیکی و فیزیولوژیکی تا حدودی با خشکی مقابله کنند. در همین راستا در تحقیق حاضر واکنش منبع و مخزن، عملکرد و میزان انتقال مجدد ذخایر فتوسنتزی از اندامهای رویشی 12 اکوتیپ گندم سرداری و رقم گندم آذر2 به تیمارهای تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. در مراحل 1، 14، 28 و 42 روز پس از گلدهی روند تغییرات وزن خشک ساقه برگ و خوشه و درصد انتقال مجدد از این اندامها و همچنین عملکرد دانه و شاخص برداشت تعیین گردید.

به منظور بررسی تیمارهای مختلف تنش خشکی بر میزان انتقال مجدد ازت و درصد پروتئین دانه در اکوتیپهای گندم سرداری و رقم آذر2، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 89-88 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا شد، نتایج نشان داد اثر تیمارهای تنش خشکی بر کلیه صفات از جمله عملکردهای بیولوژیک و اقتصادی، شاخص برداشت، محتوای نیتروژن و پروتئین دانه و کارایی انتنقال مجدد نیتروژن، سهم انتقال مجدد نیتروژن در نیتروژؤن دانه و شاخص برداشت نیتروژن معنی دار بود. به طوری که اکثر صفات با کاهش شدت تنش (فراهمی آب) افزایش نشان دادند.

یکی از دلایل عمده کاهش عملکرد، تنش های غیر زنده است که مهمترین آنها تنش خشکی می باشد. ایران با متوسط سالانه نزولات آسمانی 240 میلی متر در زمره مناطق خشک جهان طبقه بندی می گردد. بنابراین به منظور، بررسی تأثیر تنش خشکی برعملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی شش رقم نخود، آزمایشی به صورتاسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کاملاً تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان (دوشان) در سال زراعی 1389 در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی را سطوح مختلف آبیاری (آبیاری کامل، آبیاری محدود و دیم) و فاکتور فرعی را ارقام نخود (پیروز، کاکا، آزاد، ILC-482، هاشم و آرمان) تشکیل دادند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی، وزن خشک بوته، محتوای نسبی آب برگ، پروتئین های محلول برگ، مجموع کلروفیل ها، فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت کاهش یافت. اما مقادیر صفاتی چون پرولین برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز با شدت گرفتن تنش، افزایش نشان داد. ارقام مورد مطالعه به جز از نظر صفات CO2 زیر روزنه ای، کارایی مصرف آب فتوسنتزی و تعداد شاخه اصلی در بوته از لحاظ سایر صفات، با همدیگر اختلاف معنی داری داشت. با توجه به مقایسه میانگین ارقام و شاخص تحمل به تنش، می توان گفت که رقم آزاد و به دنبال آن رقم پیروز نسبت به دیگر ارقام مورد مطالعه، در شرایط تنش برتری داشتند و برای کشت در این منطقه مناسب می باشند. همچنین با توجه به نتایج تحقیق می توان اظهار کرد که در بین صفات فیزیولوژیک مرتبط با عملکرد، صفات محتوای نسبی آب برگ، محتوای پرولین برگ، نسبت کلروفیلa/b و وزن خشک تک بوته می توانند معیارهای مناسبی برای تعیین مقاومت به خشکی باشند.

به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان های مختلف برداشت بر خصوصیات کیفی علوفه و عملکرد ذرت علوفه ای، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در بهارسال 1389 اجراشد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی شامل چهار کرت اصلی و سه کرت فرعی بود که در سه تکرار اجرا شد. چها سطح کودی شامل: 1) عدم مصرف کود ازت به عنوان شاهد، 2) مصرف 50 کیلوگرم ازت خالص در هکتار، 3) مصرف 100 کیلوگرم ازت خالص در هکتار و 4) مصرف 150 کیلوگرم ازت خالص در هکتار، به عنوان فاکتور اصلی در کرت های اصلی قرار گرفتند. سه زمان برداشت شامل: 1) برداشت در مرحله اوایل دانه بندی، 2) برداشت در مرحله یک سوم شیری و 3) برداشت در مرحله دوسوم شیری، به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که زمان های مختلف برداشت سبب کاهش کیفیت علوفه شد. همچنین اثر کود نیتروژن بر صفات کیفی علوفه نشان داد که مصرف این کود باعث افزایش کمی علوفه شد ولی سطوح بالای این کود باعث کاهش صفات کیفی علوفه ذرت شده است. مصرف کود نیتروژن باعث افزایش پروتئین خام، ماده خشک تولیدی، وزن ساقه، CGR (سرعت رشد محصول)، LAI (شاخص سطح برگ)، NAR (میزان جذب خالص) و LAD (دوام سطح برگ) شد. همچنین زمان برداشت دیرتر باعث افزایش وزن خشک علوفه، ADF و DMD، همچنین کاهش پروتئین خام علوفه، ASH (خاکستر) و NDF شد. در طول دوره رشد شاهد افزایش ماده خشک تولیدی، کاهش CGR (سرعت رشد محصول)، LAI (شاخص سطح برگ)، LAR (نسبت سطح برگ) و SLA (سطح ویژه برگ) شد. مصرف نیتروژن باعث افزایش نسبی RGR (سرعت رشد نسبی)، NAR (میزان جذب خالص) و LAD (دوام سطح برگ) و وزن برگ در طول دوره رشد و کاهش نسبی آن در اواخر دوره رشد شد.

به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کودهای گوگرد و روی بر خصوصیات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و عملکرد ذرت تحت سطوح مختلف آبیاری، در بهار سال 1389، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. سه سطح آبیاری شامل شاهد (2- بار)، تنش ملایم (7- بار)، تنش شدید (12- بار)، به عنوان فاکتور اصلی در کرت های اصلی قرار گرفتند. دو سطح کود گوگرد شامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف 30 کیلوگرم در هکتار و دو سطح کود روی شامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف یک کیلوگرم روی در هکتار به صورت فاکتوریل، به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی تأثیر منفی روی عملکرد و اجزای آن داشت و اعمال کود نیز نتوانست مانع از کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش شود. تنش خشکی با تأثیر بر تبادلات گازی، میزان فتوسنتز، تعرق وکارایی مصرف آب فتوسنتزی را کاهش داد، اما میزان دی اکسید کربن زیر روزنه ای را افزایش داد. در طول دوره 15 روزه (اواخر گلدهی تا اوایل دانه بندی)، مصرف کود گوگرد نسبت به عدم مصرف آن میزان فتوسنتز را خصوصاً بعد از اعمال آبیاری افزایش داد. کاربرد کود روی در طول دوره، تأثیر مثبتی در میزان فتوسنتز تیمارها داشت. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش میزان تنش خشکی در ذرت باعث کاهش میزان SPAD کلروفیل می-شود و در شرایط تنش شدید خشکی میزان کلروفیل a و b افزایش پیدا می کند. تنش خشکی، محتوای نسبی آب برگ (RWC) را کاهش داد و در حالت کلی مصرف کود گوگرد، محتوای نسبی آب برگ را افزایش داد. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعّالیت آنزیم کاتالاز، کاهش و فعّالیت آنزیم پراکسیداز افزایش پیدا می کند. علاوه بر این، مشخص شد که کاربرد کود روی، فعّالیت آنزیم کاتالاز را افزایش می دهد. مصرف کود گوگرد نسبت به مصرف کود روی به میزان بیشتری باعث افزایش تعدیل اثرات تنش خشکی شد. نهایتاً استفاده از گوگرد و روی نتوانست مانع از تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد ذرت شود ولی تا حدود زیادی اثر آن را تعدیل نمود و بنابراین کاربرد این کود به ویژه کود گوگرد تا حدودی می تواند در شرایط کم آبیاری، مفید و قابل توصیه باشد.

به منظور بررسی اثرات عصاره دودی گیاهان و دود آئروسل بر سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن گیاهچه، بنیه گیاهچه و نسبت ریشه چه به ساقه چه و همچنین برخی شاخص های رشدی، در سه گیاه دارویی توت روباهی، بابونه و اکیناسه، دو آزمایش جداگانه در سال 1388، در همدان اجرا گردید.آزمایش عصاره دودی با شش تیمار (0، 002/0، 01/0، 1/0، 2/0 و 1) و سه تکرار، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و آزمایش دود آئروسل با دو تیمار دود آئروسل و شاهد در چهار تکرار، در قالب طرح کاملاً تصادفی، اجرا شد. نتایج نشان داد که در گیاه توت روباهی، غلظت های مختلف عصاره دودی، بیشتر صفات جوانه زنی و رشدی را به طور معنی داری، افزایش دادند و در مواردی، غلظت های بالای عصاره دودی باعث کاهش برخی از شاخص ها شد، که در این موارد به نظر می رسد که در غلظت های بالا، از دو ترکیب محرک و بازدارنده موجود در دود، ترکیب بازدارنده با غلبه بر ترکیب محرک، صفات رشدی را کاهش می دهد. تقریباً در همه موارد، اثر در غلظت های پائین عصاره دودی در گیاهان بابونه و اکیناسه، موجب افزایش صفات جوانه زنی و رشدی شد و نیز در بیشتر موارد، غلظت های بالای عصاره دودی، صفات جوانه زنی و رشدی گیاهان مذکور را کاهش دادند. در مجموع، در گیاه توت روباهی، غلظت های 1/0 و 01/0 در گیاه بابونه، جهت صفات جوانه زنی غلظت های 2/0 و 1/0 عصاره دودی و برای صفات رشدی، غلظت های 01/0 و 002/0، بیشترین تأثیر را داشتند و برای گیاه اکیناسه، غلظت های 2/0 و 1/0 عصاره دودی، در بیشتر موارد اثر مثبتی بر صفات جوانه زنی و رشدی این گیاه داشتند. تقریباً در هر سه گیاه، دود آئروسل بر بیشتر شاخص های رشدی و جوانه زنی، اثر مثبت داشت.

مدیریت تغذیه یکی از عوامل مهم در موفقیت کاشت گیاهان زراعی است. کودهای زیستی می توانند روی عملکرد و کیفیت محصول تأثیر گذار باشند. به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و کیفیت دانه دو رقم سویا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، در سال زراعی 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ماهیدشت کرمانشاه انجام گرفت. فاکتورهای مورد استفاده در این آزمایش ارقام سویا (ویلیامز و لاین 17) و کاربرد کود (b1= N+P، b2= برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم+ P، b3= N + باسیلوس + سودوموناس + 50 درصد P، b4= برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم + باسیلوس + سودوموناس + 50 درصد P و b5= برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم + 50 درصد N + باسیلوس + سودوموناس + 50 درصد P) بودند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تفاوت بین دو رقم از لحاظ صفات شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد روغن و غلظت فسفر، آهن، منگنز و روی دانه، معنی دار بود. تأثیر فاکتور کود بر شاخص سطح برگ، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، وزن خشک تک بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین و غلظت فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز و روی دانه، معنی دار بود. به نظر می رسد که کودهای زیستی می توانند به عنوان جایگزین مناسب بخشی از مصرف کودهای شیمیایی در سویا، مطرح باشند.

تنش خشکی وکمبود عناصر غذایی، از جمله عوامل محدود کننده عملکرد گیاهان زراعی در دنیا می-باشند. به منظور بررسی اثرات سطوح کود نیتروژن و روی بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دو رقم گندم پاییزه، تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت گلدانی در فضای آزاد محوطه گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در پاییز سال 1387 طراحی و اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی، شامل سطوح آبیاری در دو سطح شاهد (آبیاری در پتانسیل آب خاک 3- بار) و تنش خشکی ( آبیاری در پتانسیل آب خاک 13- بار)، کود نیتروژن در سه سطح شاهد (بدون مصرف کود نیتروژن)، سطح دوم (35/0 گرم در هر گلدان) و سطح سوم (7/0 گرم در هر گلدان)، کود روی در دو سطح شاهد (بدون مصرف کود روی) وسطح دوم (23/0 گرم روی خالص) و ارقام گندم زرین و آذر2 بودند. نتایج نشان داد که تعداد روزنه در واحد سطح برگ تحت تأثیر تنش خشکی کاهش یافت و کود نیتروژن در شرایط آبیاری باعث افزایش آن شد. تنش خشکی، محتوای نسبی آب برگ را در رقم زرین به میزان بیشتری کاهش داد. میزان spad کلروفیل تحت تنش کاهش یافت و با مصرف کود نیتروژن افزایش پیدا کرد. در شرایط تنش خشکی، فتوسنتز، CO2 زیر روزنه-ای، تعرق و هدایت مزوفیلی کاهش یافت؛ ولی کارایی مصرف آب فتوسنتزی تحت تأثیر قرار نگرفت. پس از رفع تنش، میزان برگشت پذیری فتوسنتز و هدایت مزوفیلی در رقم آذر2 بیشتر بود. مصرف کود نیتروژن در شرایط آبیاری مطلوب باعث افزایش میزان هدایت مزوفیلی و مصرف کود روی در شرایط تنش خشکی باعث بهبود کارایی مصرف آب فتوسنتزی شد. تنش خشکی فعالیت آنزیم پراکسیداز را کاهش و فعالیت آنزیم کاتالاز را افزایش داد. این افزایش در رقم مقاوم آذر2، بیشتر بود. تحت تنش خشکی، میزان نشت یونی در رقم حساس زرین به میزان بیشتری افزایش پیدا کرد. بررسی الگوی باندهای پروتئینی نشان داد که با اعمال تنش خشکی، ظهور نوار پروتئینی با وزن حدود 75 کیلو دالتون ملاحظه می شود که این باندها احتمالاً مربوط به پروتئین های شوک گرمایی می باشند. همچنین باند مولکولی با وزن حدود 50 کیلو دالتون که مربوط به آنزیم روبیسکو می باشد نیز، در شرایط تنش پر رنگ تر شده است. در کل نتایج آزمایش نشان داد که رقم مقاوم آذر2 از لحاظ بسیاری از صفات فیزیولوژیک نسبت به رقم زرین در شرایط تنش خشکی برتری نشان می دهد.

شوری خاک یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است که باعث کاهش شدید عملکرد و کیفیت محصول گیاهان زراعی می شود. در راستای بررسی اثرات تنش شوری بر عملکرد و کیفیت محصول گیاهان زراعی، یک آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور، شامل شوری در چهار سطح (0، 33، 66 و 99 میلی مولار کلرید سدیم) و کاربرد کود روی در دو سطح (0 و 10 میلی گرم در کیلو گرم خاک) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی از لحاظ، غلظت پتاسیم (K) ریشه و ساقه، کلسیم (Ca)، سدیم (Na)، روی (Zn) و نسبت های K/Na و Ca/Na ریشه، ساقه و بذر و فسفر ساقه، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، وزن صد دانه، کلروفیل a، b و a+b، فتوسنتز (قبل از گلدهی، بعد از گلدهی و پرشدن دانه)، تعرق (قبل از گلدهی، بعد از گلدهی و پرشدن دانه)، پراکسید هیدروژن (2O2H)، آنزیم کاتالاز (CAT)، آنزیم پراکسیداز (POD)، آنزیم آسکوربات پراکسیداز (APOX) برگ، پرولین، پراکسیداسیون لیپید (MDA)، پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ (RWC) اختلاف معنی داری مشاهده گردید. غلظت کلسیم ساقه، فسفر ریشه و بذر و همچنین منگنز (Mn) ریشه، ساقه و بذر، دی اکسید کربن زیر روزنه ای، آنزیم آسکوربات پراکسیداز ریشه و نسبت کلروفیل a/b تحت تأثیر سطوح تنش شوری و کود روی قرار نگرفتند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که با افزایش میزان تنش شوری، غلظت پتاسیم، نسبت عناصر K/Na و Ca/Na ریشه، ساقه و بذر و همچنین غلظت کلسیم ریشه و فسفر ساقه، وزن تر وخشک برگ، ساقه و ریشه، وزن صد دانه، محتوی کلروفیل، فتوسنتز، تعرق، پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت. تنش شوری باعث افزایش غلظت سدیم ریشه، ساقه و بذر و کلسیم ساقه و بذر، نسبت ریشه به اندام هوایی، فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز برگ، پرولین، پراکسیداسیون لیپید و پراکسیدهیدروژن گردید. کاربرد کود روی باعث افزایش غلظت عنصر روی در ریشه، ساقه و بذر و نیز باعث افزایش نسبت Ca/Na ریشه، وزن تر و خشک برگ و ساقه، محتوی کلروفیل، فتوسنتز، تعرق، پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ تحت شرایط تنش شوری گردید. اعمال تیمار کود روی به کاهش میزان پراکسیدهیدروژن و پراکسیداسیون لیپیده

استفاده از کودهای بیولوژیک و آلی به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش عملکرد گیاهان زراعی راهبرد مهمی در جهت حرکت به سمت کشاورزی پایدار است. امتیاز کودهای زیستی، هزینه کم و ایمنی محیط زیست است که می توان آن ها را جایگزین بخشی از مصرف کودهای شیمیایی کرد. علاوه بر کودهای زیستی استفاده از کودهای آلی سبب بهبود شرایط فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاک می شود در نتیجه مواد معدنی خاک می توانند به صورت محلول در آب و به شکل قابل تبادل در آیند و یا بخشی از مواد آلی این کودها به آرامی آزاد شده و در اختیار گیاه قرار می گیرد و همین امر باعث کاهش فرسایش و شستشوی این مواد از خاک می گردد. با توجه به اهمیت عاری بودن گیاهان دارویی از بقایای مواد شیمیایی تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر عملکرد و کیفیت کدوی تخم کاغذی (Cucurbita pepo subsp. Pepo var. Styriaca) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 14 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در سنندج مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از کودهای زیستی نیتروکسین و فسفاته ی بارور2، کود آلی و کود شیمیایی به صورت خالص یا در ترکیب با هم دیگر (کودهای شیمیایی و آلی در ترکیب با سایر کودها به مقدار 50% میزان خالص آن مصرف گردید) و تیمار شاهد (عدم مصرف کود). نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که بیشترین تعداد دانه در میوه، وزن متوسط و قطر هر میوه، عملکرد میوه و عملکرد دانه در تیمارهای کودی ترکیبی از سه نوع کود آلی، شیمیایی و زیستی مشاهده گردید. بین تیمارهای کودی از لحاظ وزن هزار دانه و تعداد میوه در بوته اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین میزان کلروفیل و فتوسنتز نیز در تیمارهای ترکیب کودهای زیستی با کود شیمیایی و یا ترکیب همین کودها با کود آلی مشاهده گردید. بیشترین درصد پروتئین در تیمار نیتروکسین به همراه کود شیمیایی مشاهده شد که با تیمار ترکیب تلفیق کودهای زیستی با کود شیمیایی اختلاف معنی داری نشان نداد. بیشترین میزان فسفر و درصد روغن در کود زیستی فسفاته بارور2 به همراه کود شیمیایی، بیشترین مقدار پتاسیم در تلفیق کود زیستی نیتروکسین و کود شیمیایی و بیشترین عملکرد روغن در ترکیب کودهای زیستی با کود آلی مشاهده شد. در کلیه صفات، مصرف کودهای زیستی نسبت به شاهد (عدم

به منظور بررسی اثرات تنش سرما و یخ زدگی بر روی آنزیم های آنتی اکسیدانت در نخود، سه آزمایش مجزا در سه مرحله رشدی جوانه زنی، سبز شدن و رشد اولیه انجام گرفت. آزمایش بصورت فاکتوریل دو عاملی با استفاده از فاکتورهای دمایی در شش سطح شامل(15 درجه= 1T (تیمار شاهد)، 5 درجه= 2T، صفر درجه= 3T، 5- درجه= 4T، 10-درجه= 5T، 15-درجه= 6T) و رقم در سه سطح شامل(پیروز=1V، 482ILC=2V، بیونیج=3V) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 88-1387 و به صورت کاملاً آزمایشگاهی در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد، تیمارهای سرما و یخ زدگی بر روی کلیه صفات از جمله آنزیم های کاتالاز(CAT) و پراکسیداز(POX)، پرولین، پروتئین، کربوهیدرات، پایداری غشاء، کلروفیل و پراکسید هیدروژن(2O2H) معنی دار بود، به طوری که کلیه صفات ذکر شده بجز کلروفیل با کاهش دما افزایش نشان دادند، در حالی که محتوای کلروفیل با کاهش دما کاهش پیدا کرد. در بین تیمارهای دمایی، در اکثر صفات دمای 5- درجه سانتی گراد بیشترین تأثیر را بر روی صفات فوق الذکر داشت. در این تحقیق ارقام مورد بررسی در مرحله جوانه زنی در صفات پایداری غشاء، پرولین، پروتئین، 2O2H، پراکسیداز و کاتالاز اختلاف معنی داری را با یکدیگر نشان دادند، به طوری که در کلیه این صفات ، رقم 482ILC به عنوان رقم متحمل شناخته شد در حالیکه در صفات کاتالاز و پراکسیداز این رقم با رقم بیونیج تفاوت معنی داری را نشان نداد . ارقام مورد بررسی در مرحله سبز شدن نیز در تمامی صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری را نشان دادند، به طوری که رقم 482ILC در صفات پایداری غشاء، کربوهیدرات محلول در آب و پروتئین و در بقیه صفات رقم بیونیج به عنوان رقم متحمل شناخته شدند، که البته در صفت 2O2H و پراکسیداز این دو رقم فاقد اختلاف معنی دار بودند. در مرحله رشد اولیه نیز ارقام در صفات پایداری غشاء، پرولین، پروتئین، کربوهیدرات محلول در الکل، کلروفیل و 2O2H دارای اختلاف معنی داری بودند. در این مرحله رشدی رقم 482ILC در صفت پایداری غشاء متحمل شناخته شد و رقم بیونیج در صفات کربوهیدرات محلول در الکل و کلروفیل مقاوم شناخته شد، در صفت 2O2H این دو رقم فاقد اختلاف معنی دار بودند. البته در صفت پروتئین رقم بیونیج با پیروز فاقد اختلاف معنی دار ب

با توجه به اینکه امروزه مهمترین محور بحث های حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی در سیستم تولید محصولات ارگانیک، جایگزینی مواد آلی و کودهای زیستی با کودهای شیمیایی است، کاربرد کودهای زیستی در تولید گیاهان دارویی با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه در مصرف نهاده های شیمیایی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین منظور در تحقیق حاضر صفات کمی و کیفی مربوط به گیاه دارویی بادرشبو(Dracocephalum moldavica L.) تحت تأثیر کودهای زیستی نیتروکسین، فسفاته بارور-2 و بیوسولفور (به صورت خالص و ترکیبی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و در سال زراعی 1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ساعتلو آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین یک کرت به عنوان شاهد (عدم مصرف کود) و یک کرت کود شیمیایی (N150P150K100) برای مقایسه با کودهای زیستی به کار برده شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که بیشترین تعداد انشعابات ساقه، کلروفیل و میزان اسانس مربوط به تلقیح با (نیتروکسین+فسفاته بارور-2 +بیوسولفور)، بیشترین عملکرد اسانس، بیشترین غلظت نیتروژن و پتاسیم و بیشترین شاخص برداشت ماده خشک مربوط به تلقیح با نیتروکسین، بیشترین غلظت فسفر در تلقیح با (فسفاته بارور-2+بیوسولفور)، بیشترین غلظت گوگرد مربوط به بیوسولفور و بیشترین وزن هزاردانه در اثر تلقیح با (نیتروکسین+بیوسولفور) حاصل شد. با توجه به نتایج تجزیه واریانس داده ها، بین تیمارهای کودی از لحاظ صفات ارتفاع بوته و شاخص برداشت دانه اختلاف معنی داری وجود نداشت. در باقی صفات مورد بررسی شامل تعداد سرشاخه گلدار، قطر ساقه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد ماده خشک، بیشترین مقدار از تیمار کود شیمیایی(NPK) به دست آمد، که با کود زیستی نیتروکسین اختلاف معنی داری نشان نداد. در کلیه صفات کودهای زیستی نسبت به شاهد(عدم مصرف کود) برتری نشان دادند. در رابطه با اجزای تشکیل دهنده اسانس بادرشبو نتایج حاکی از آنست که مجموع ترکیبات معطر گیاه شامل ژرانیل استات، ژرانیال، ژرانیول، نرال، نرول و نریل استات در تیمار کود شیمیایی بیشترین مقدار(89/98 درصد) و در فسفاته بارور2 (83/80 درصد) کمترین مقدار را داشت و بین تیمارهای کود زیستی، کود نیتروکسین (45/91 درصد) بعد از کود شیمیایی بیشترین درصد ترکیبات اصلی اسانس را به خود اختصاص داد. با توجه به اینکه بیشترین عملکرد اسانس و