حامد غباری

جنگلهای زاگرس تقریبا 40 درصد از پوشش جنگلی ایران را در برمیگیرد. یکی از آفات مهم در جنگلهای بلوط جوانه خوار سبز بلوط است. پروانه Tortrix viridana L. (Lep: Tortricidae) از برگهای بلوط به عنوان میزبان اصلی تغذیه میکند و باعث بی برگی شدید در جنگلهای بلوط میشود. برای ارزیابی و پیش بینی میزان خسارت جوانه خوار بلوط، تاثیر عوامل فیزیوگرافی روی پراکنش آلودگی این آفت با استفاده از روش سنجش از دور و GIS از طریق تحلیل رگرسیونی نسبت باقی مانده شاخه و برگ بلوط در نقاط نمونه برداری با شاخص پوشش گیاهی داده های ماهواره سنتینل 2 در طول یک سال بررسی گردید. بدین منظور در یک مسیر، به عرض دو کیلومتر، در طول مسیر شهرستان سروآباد تا مرز باشماق با استفاده از نرم افزار GIS، 100 مکان نمونه برداری به صورت تصادفی تعیین گردید. سپس با استفاده از شاخص NDVI و عوامل توپوگرافی، یک مدل خطی با ضریب همبستگی 0.814 برای تشخیص میزان جمعیت T. viridana به دست آمد. نتایج نشان داد فاکتورهای ارتفاع و NDVI بالاترین همبستگسرا با جمعیت آفت دارند. بر پایه نتایج به دست آمده واضح است که NDVI برای جداسازی میزان مختلف جمعیت شاخص مناسبی است. به علاوه میتوان نتیجه گرفت که جمعیت T. viridana در ارتفاعات بالا و تراکم بالای درختان بیشتر است. با در دسترس بودن مدلهای جمعیتی میتوان اقدام به محدود نمودن پراکندگی T. viridana نمود، زیرا با تشخیص زودهنگام پراکنش آفت، کنترل موثرتری ممکن است انجام شود.

یکی از معضلات اصلی تصفیه خانه شهر سنندج به عنوان منبع اصلی تامین کننده آب آشامیدنی شهر مورد نظر، تجمع رسوبات مواد آلی معلق در بستر برخی از مخازن تصفیه خانه مذکور است که موجب ایجاد محیطی مناسب جهت رشد و نمو جانورانی از جمله لارو خانواده Chironomidae شده که مشکلات عدیده‌ای را در تصفیه آب آشامیدنی بوجود آورده است، بنابراین طی این تحقیق جهت شناسایی گونه‌های موجود در مخازن تصفیه خانه و منابع آلوده کننده آنها اقدام به جمع‌آوری حشرات کامل گونه‌های خانواده Chironomidae با استفاده از تله‌های مالیز شد، در این راستا 6 تله مالیز چهار طرفه در مخازن کلاریفایر تصفیه خانه نصب شد، همچنین جهت بررسی منابع آلوده کننده تصفیه خانه، دو ایستگاه از سد وحدت سنندج تا داخل تصفیه خانه 2 شامل ایستگاه های پل شیخ و سد وحدت سنندج در نظر گرفته شد که در هر کدام از ایستگاه های مورد نظر نیز تعداد 3 عدد تله مالیز 4 طرفه به مدت شش ماه مستقر گردید. در این مطالعه در مجموع تعداد 11548 فرد حشره بالغ در قالب 13 گونه از تاریخ 20 خرداد لغایت 30 مهر 1398 جمع آوری و شناسایی گردید. نتایج نشان داد که تنها گونه‌ی موجود در مخازن آلوده تصفیه خانه مورد نظر Chironomus riparius می‌باشد. بررسی روند ظهور گونه مورد نظر در تصفیه‌خانه نشان داد که حشرات کامل دارای سه پیک جمعیتی در طول مدت نمونه‌برداری بود. همچنین بررسی تنوع گونه‌ای دو ایستگاه دیگر منجر به شناسایی 13 گونه در ایستگاه پل شیخ و 12 گونه در ایستگاه سد وحدت شد. مطالعه ویژگی‌های تنوع زیستی در دو ایستگاه پل شیخ و سد وحدت نشان داد که گونه کاملا غالب در هردو ایستگاه Tanytarsus ronaki بوده و بررسی روند ظهور آن در هر دو ایستگاه نشان داد که اوج ظهور این گونه اول تیر ماه می‌باشد. براساس شاخص تنوع سیمپسون بیشترین تنوع در ایستگاه پل شیخ در شهریور ماه به مقدار 75/. مشاهده شد ودر ایستگاه سد وحدت برای همین تاریخ 53/. بوده است.

شب پره ی جوانه خوار بلوط Tortrix viridana (L. Tortricidae) یکی از آفات مهم درختان بلوط در جنگل های زاگرس به شمار می رود. لاروهای جوان شب پره ی مذکور درون جوانه های تازه روئیده رشد و نمو می کنند و در سنین بعدی لاروی به تغذیه از برگ های درختان بلوط می پردازند و گاهاً با ایجاد بی برگی فزاینده در جنگل های مورد نظر خسارت زیادی را به جنگل های بلوط منطقه وارد می کنند. هدف از این مطالعه، بررسی تنوع ژنتیکی شب پره ی جوانه خوار بلوط براساس فاصله ی جغرافیایی و گونه های بلوط میزبان با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره (SSRs) در حوزه ی جنگل های زاگرس بود. بر این اساس با استفاده از شش نشانگر ریزماهواره ای، تنوع ژنتیکی 72 ژنوتیپ شب پره ی جوانه خوار بلوط نمونه برداری شده از 17 ایستگاه جنگل های بلوط واقع در استان های کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و لرستان با توجه به فاصله جغرافیایی و گونه ها ی بلوط میزبان (برودار و مازودار) بررسی شد. نتایج نشان داد که از مجموع 202 آلل تولید شده توسط شش آغازگر ریزماهواره ای، تمامی جایگاه ها چندشکلی یا پلی مورفیسم را نشان دادند. نتایج تجزیه واریانس مولکولی نشان دهنده ی تنوع ژنتیکی بسیار بالایی در درون جمعیت ها جغرافیایی (98 درصد) نسبت به بین جمعیت ها جغرافیایی (2 درصد) بود که حاکی از وجود جریان ژنی بالا در بین جمعیت های جغرافیایی مورد بررسی بود. نحوه ی پراکنش جمعیت های شب پره ی جوانه خوار بلوط در مناطق جغرافیایی مورد مطالعه در این بررسی با استفاده از روش تجزیه به مختصات اصلی (PCoA) و بر اساس ماتریس فاصله ی ژنتیکی نئی نشان داد که جمعیت های دو استان کردستان و آذربایجان غربی از نظر ژنتیکی شباهت بالایی دارند و جمعیت های دو استان کرمانشاه و لرستان با فاصله ی ژنتیکی از دیگر استان ها و به صورت مجزا قرار گرفته اند. با این وجود، دندروگرام به دست آمده از نرم افزار XLSTAT و روش Ward در این مطالعه نشان داد که منطقه ی جغرافیایی و گونه ی بلوط میزبان در گروه بندی ژنوتیپ ها تاثیری نداشته به گونه ای که ژنوتیپ های جمع آوری شده از مناطق جغرافیایی نزدیک و یا یک گونه میزبان مشخص در بسیاری موارد در گروه ها یا زیرگروه های جداگانه قرار گرفتند . بنابراین بر این اساس، نتایج این مطالعه نشان داد که جریان ژنی بسیار قوی بین جمعیت های جمع آوری شده از مناطق مختلف وجود دارد که این امر می تواند در برنامه ریزی های مدیریت یکپارچه ی آفت مذکور در جنگل های زاگرس مفید واقع شود.

افزایش جمعیت Chironomus riparius از خانواده شیرونومیده ها در حوضچه های زلال ساز تصفیه خانه آب شرب شهر سنندج باعث ایجاد برخی مشکلات کیفی و مدیریتی می شود. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های زیست شناسی C. riparius برای یافتن دما و غذای مطلوب در راستای کنترل جمعیت آن در تصفیه خانه و پرورش انبوه انجام شد. در این دوره از لامپ های LED به مدت 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی استفاده شد. پرورش لارو C. riparius در ظروف میکروپلیت 24 خانه ای با آب اتوکلاو شده تصفیه خانه صورت گرفت و روند آزمایشات نیز تا زمان کامل شدن چرخه زندگی C. riparius ادامه یافت. جهت بررسی اثر دما تیمارهای دمایی 10، 15، 20، 25 و 30 درجه سانتیگراد مورد آزماش قرار گرفت. بر اساس نتایج این مطالعه حداقل دمای آستانه رشد C. riparius، 4 و حداکثر آن دمای 25 درجه سانتیگراد بود و در دمای 30 درجه رشد لاروها کاملا متوقف شد. تیمارهای 25 درجه سانتی گراد با مقدار 07/0 ± 38/0 حداکثر مقدار رشد روزانه و زیست توده را به خود اختصاص دادند. اما حالت مطلوب رشد و بقا با هم در روند تکامل چرخه زندگی C. riparius دمای 17/18 درجه سانتی گراد بود. مقادیر روز درجه برای اینستارهای 1، 2، 3 و 4 لارو شامل: 132±106، 86±248، 170± 397 و 153±528 روز در دمای 17/18 درجه سانتی گراد و 235±498 روز برای شفیره گی ثبت شد. بخش دوم آزمایش بر اساس نتایج مرحله اول دمای 25 درجه سانتی گراد برای بررسی بهترین غذا برای رشد و پرورش انتخاب شد. نتایج حاصل از پرورش لاروهای C. riparius با 7 جیره ی غذایی (کود مرغی، کود کبوتر، کود گوسفندی، زرده تخم مرغ، پودرماهی، مخمر، پودر شیرخشک) و شاهد نشان داد که تفاوت نرخ رشد بین تیمارهای مختلف غذایی معنی دار بود (05/0 p ≤) به طوری که بیشترین در تیمار غذای ماهی و کمترین در تیمار شیر خشک بدست آمد. در جیره های غذایی کود مرغی، کبوتر و گوسفندی تکامل چرخه زندگی و ظهور بالغین مشاهده شد. همچنین برای پرورش با توجه به نتایج رشد و اقتصادی بودن تامین کودهای گوسفندی و مرغی استفاده از این دو تیمار نیز در پرورش انبوه پیشنهاد می شود.

زمین های جنگلی نقش حیاتی در اکوسیستم زمین دارند وآفات ممکن است صدمات جبران ناپذیری به پوشش گیاهی جنگل ها وارد کنند .وسعت رویشی زاگرس که رشته کوه های زاگرس را هم دربرمی گیرد، پروسعت ترین رویشگاه گونه های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلی از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه شب پرّه جوانه خوار بلوط Tortrix viridanaبا ایجاد پیچیدگی در برگ درخت بلوط مشکلی اساسی بر ای رویشگاه زاگرس ایجاد کرده است. لاروهای جوان همزمان با باز شدن جوانه های بلوط از تخم خارج شده و از برگ های جوان تغذیه می کنند. شدت تغذیه و خسارت بالا در سنین چهارم و پنجم لاروی ظاهر شده، به گونه ای است که در برخی موارد درختان را کاملا" عاری از برگ می کنند. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی شب پرّه جوانه خوار بلوط T.viridana روی دو گونه بلوط میزبان که عبارتند از بلوط ایرانی یا برودارQuercus branti و مازودارQ.infectoria با استفاده از توالی ناحیه D_LOOP DNAمیتوکندریایی در حوزه برخی از جنگل های زاگرس مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها شامل 72 گونه شب پرّه جوانه خوار بلوط بودکه به تفکیک میزبان های نامبرده از 17منطقه جنگلی در استان های آذربایجان غربی، لرستان، کردستان و کرمانشاه جمع آوری شدند. نمونه های جمع آوری شده که در مرحله لاروی بودند تا زمان تبدیل شدن به شفیره و بعد به حشره کامل، جهت استخراج DNA در شرایط آزمایشگاه پرورش یافتند. تعداد20 جمعیت را جهت انجام بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده ژنوم میتوکندریایی انتخاب نمودیم که توالی11 جمعیت دارای کیفیت ناسب برای ادامه بررسی ها بودند. به منظور تکثیر ناحیه D_LOOP میتوکندری بر اساس سکانس به دست آمده از سایتNCBI یک جفت آغازگر طراحی شد که یک قطعه 1036باز را تکثیر نمود. ناحیه مورد نظر در نمونه های جمع آوری شده با استفاده از روشPCR تکثیر شده و محصول حاصله توالی یابی شد. توالی ها با استفاده از نرم افزارBio edit ویرایش شدند و با کمک نرم افزارMEGA هم ردیف شده و درخت فیلوژنتیک را با روش پیوند هم جواری با تعداد 1000 تکرار نمونه گیری ترسیم نمودیم. نتایج حاصل از این بررسی نشان دهنده تنوع ژنتیکی کم مابین جمعیت های مناطق جغرافیایی مختلف و وجود تنوع درون جمعیتی و همچنین تنوع بین جمعیت های مستقر روی میزبان های مختلف بود. نشانگرD_LOOP وجود 5 هاپلوتیپ را در این جمعیت ها نشان داد. وجود تنوع کم مابین جمعیت ها حاکی از وجود جریان ژن بین جمعیت ها و همچنین سازگاری مکانی ومیزبانی در جمعیت های مورد بررسی بود.

تامین آب شرب شهری در دنیا و ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و توسط تصفیه خانه های آب شرب انجام می گیرد. آب شرب شهر سنندج نیز توسط تصفیه خانه این شهر تامین می شود و همواره مدیران این بخش برای کنترل برخی آبزیان ریز با مشکلاتی مواجه هستند. این تصفیه خانه در فصول گرم سال در حوضچه های کلاریفایر با رشد زیاد شیرونومیده ها (Chironomidae) مواجه شده که باعث ایجاد مشکلاتی در طی فرایند تصفیه آب می شود. در این مطالعه سعی شد گونه یا گونه های غالب شیرونومیده شناسایی و منشا ورود آن ها به تصفیه خانه مورد بررسی قرار گیرد تا راهکارهای عملی کنترل آن ارائه شود. نتایج شناسایی های ریخت شناسی و مولکولی نشان داد که گونه غالب تصفیه خانه Chironomus riparius می باشد. این گونه در دریاچه سد قشلاق و مخازن آب تصفیه شده داخل شهر مشاهده نشد اما در رودخانه قشلاق و حوضچه های کلاریفایر فاز 1 و 2 با نوسان تراکم در طی نمونه برداری مشاهده شد. بررسی اثر عوامل مختلف فیزیکوشیمیایی در محیط تصفیه خانه نشان داد که بین میزان اکسیژن محلول آب (DO) و تعداد لاروهای موجود در رسوبات به مقدار قابل توجهی همبستگی منفی (73/0-) وجود دارد. نتایج اندازه گیری فاکتورها (هدایت الکتریکی ، اکسیژن محلول آب ،دمای آب )نشان داد که بین فاکتور هدایت الکتریکی (EC) با جمعیت لاروها همبستگی مثبت (63/0) وجود دارد. بر اساس نتایج مطالعه و مشاهدات انجام شده از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر افزایش جمعیت شیرونومیده ها می توان به تجمع رسوب در بستر مخازن کلاریفایر، افزایش دمای آب، شستشتوی ناقص حوضچه ها و عملکرد ناقص لجن روب ها اشاره کرد. بنابراین بهترین راهکار جهت پیشگیری، شستشوی دقیق و مرتب ماهانه حوضچه های کلاریفایر، ترمیم حوضچه ها و لجن روب ها، استفاده از فیلترهای با قطر کمتر از 50 میکرومتر در ورودی آب خام تصفیه خانه جهت کنترل ورود مواد آلی و زیستی از قبیل تخم و لارو حشرات آبزی به داخل تصفیه خانه و کاهش لجن و رسوب بستر حوضچه ها می باشد.

در پژوهش حاضر برخی از ویژگی های تنوع زیستی رده پادمان ها در تعدادی از زیستگاه های جنگلی شامل جنگل دست نخورده و عرصه های جنگلی تغییر کاربری داده شده در شهرستان مریوان (استان کردستان) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق 1025 نمونه متعلق به 11 خانواده، 26 جنس و 38 گونه جمع آوری و شناسایی گردید که تمامی گونه های شناسایی شده برای فون استان کردستان و 2 جنس و 6 گونه از آن ها برای فون ایران جدید می باشند. ساختار جامعه رده پادمان ها در هر کدام از زیستگاه های مورد مطالعه با استفاده از روش طبقه بندی Heydemann مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین فراوانی پادمان ها در زیستگاه های مورد مطالعه نشان داد که بین فراوانی پادمان ها در همه زیستگاه ها اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین درصد فراوانی خانواده های پادمان در زیستگاه های موردنظر محاسبه شد و بیشترین فراوانی مربوط به خانواده Lepidocyrtidae بود. خصوصیات تنوع گونه ای با محاسبه شاخص های تنوع زیستی شانن- واینر و شاخص سیمپسون ارزیابی شد که بیشترین میزان شاخص تنوع شانن- واینر مربوط به زیستگاه جنگل دست نخورده با Bit 431/1 و کمترین میزان آن مربوط به زیستگاه زمین زراعی با Bit 079/1 بود، همچنین بیشترین میزان شاخص تنوع سیمپسون در زیستگاه های زیر تاج بلوط و زیر تاج سرو جنگل گاران با 9/0 و کمترین آن در زیستگاه زمین زراعی با 81/0 مشاهده شد. نمودارهای رتبه- وفور زیستگاه های مورد مطالعه جهت مقایسه غنا گونه ای و یکنواختی زیستگاه ها رسم شد که با توجه به نتایج، بیشترین غنا گونه ای و یکنواختی مربوط به زیستگاه جنگل دست نخورده و کمترین غنا و یکنواختی مربوط به زیستگاه زمین زراعی بود. همچنین میزان شباهت زیستگاه های مورد مطالعه با استفاده از شاخص تشابه Bray-Curtis انجام شد و بیشترین شباهت بین دو زیستگاه جنگل دست نخورده و زیر تاج بلوط جنگل گاران مشاهده شد. همبستگی بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با خانواده های مختلف پادمان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت و براساس نتایج بین تعدادی از خانواده های پادمان با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک همبستگی های متفاوت معنی داری یافت شد.

زنبورعسل یکی از مهم ترین حشرات اجتماعی شناخته شده در جهان می باشد که نقش مهمی در زمینه کشاورزی و پزشکی دارد و همچنین به عنوان یکی از مهم ترین گرده افشان ها درنظر گرفته می شود. زنبورعسل با گرده افشانی گیاهان زراعی و باغی نقش بسیار مهمی در افزایش محصولات کشاورزی و پایداری محیط زیست ایفا می کند. شناسایی جمعیت های زنبورعسل ایرانی (Apis mellifera meda) از اهمیت زیادی برخوردار بوده و یکی از روش های مطالعه جمعیت های زنبورعسل ایرانی، مطالعه ی خصوصیات ژنتیکی و مرفومتریک آنها است. تغییرات توالی DNA میتوکندریایی و روش مرفومتریک هندسی می تواند برای تمایز زیرگونه های زنبورعسل و گروه های تکاملی استفاده شود. جهت شناسایی خصوصیات ژنتیکی جمعیت های زنبورعسل ایرانی، نمونه برداری از 19 استان در بهار و تابستان سال 1394 انجام شد. به علاوه با استفاده از مرفومتریک هندسی، تصاویر بال زیرگونه های موجود در بانک داده زنبور های عسل (Oberursel) با زنبور-های عسل ایرانی مقایسه شد. برای مطالعه خصوصیات ژنتیکی از DNA میتوکندریایی استفاده شد. در این تحقیق، خصوصیات ژنتیکی جمعیت های زنبورعسل ایرانی براساس نواحی ژنی 6,8 ATP Cytb, و 16S rDNA میتوکندریایی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس ژن های مذکور تعیین توالی و هم تراز شدند و توسط نرم افزارهای MrBayes 3.2 مورد آنالیز قرار گرفتند. در تحقیق حاضر، ژن 16S rDNA در مقایسه با ژن های6, 8 ATP وCyt b توانایی بیشتری را از خود نشان داد. درخت فیلوژنتیک مشتق شده از 16S rDNA زیرگونه های A. m. carnica و A. m. ligusticaرا از زنبور های عسل ایرانی تفکیک کرد. با استفاده از ژن 16S rDNA و با استفاده از تجزیه به مولفه اصلی (PCA)، گروه C و زیرگروه Z از گروه های تکاملی Aو M جدا شدند. علاوه براین درخت فیلوژنتیک حاصل از ژن 16S rDNA یافته های حاصل از روش مرفومتریک هندسی را در تفکیک زیرگونه های A. m. carnica و A. m. ligustic از زنبور های عسل ایرانی تایید کرد.

به منظور شناسایی فون تریپس های (Insecta: Thysanoptera) شهرستان قروه (استان کردستان)، نمونه برداری از گیاهان مختلف طی سال های 1396-1394 انجام شد. در این بررسی، نمونه برداری ها با استفاده از تور حشره گیری و همچنین تکاندن گیاهان مختلف درون سینی سفید انجام گرفت. نمونه های تریپس پس از جمع آوری در داخل شیشه های محتوی الکل 75 درصد نگهداری و پس از انتقال به آزمایشگاه، از آنها اسلایدهای میکروسکوپی تهیه گردید. در این مطالعه، در مجموع 13 گونه تریپس متعلق به 8 جنس و 4 خانواده جمع آوری و شناسایی شد. Terebrantia, Thripidae Anaphothrips sudanensis Trybom Aptinothrips rufus (Haliday) Frankliniella intonsa (Trybom) Frankliniella occidentalis (Pergande) Sitothrips arabicus Priesner Thrips meridionalis (Priesner) Thrips tabaci Lindeman Thrips vulgatissimus (Haliday) Terebrantia, Melanthripidae Melanthrips fuscus (Sulzer) Terebrantia, Aeolothripidae Aeolothrips intermedius Bagnall Tubulifera, Phlaeothripidae Haplothrips ganglbaueri Schmutz Haplothrips reuteri (Karny) Haplothrips tritici (Kurdjumov) در بین گونه های جمع آوری شده فقط گونه Aeolothrips intermedius شکارگر بوده و بقیه گونه ها فعالیت گیاهخواری دارند.

کنه سیکلامن(Acari: Tarsonemidae) Phytonemus Pallidus ssp. fragariae یکی از آفات مهم توت فرنگی در مزارع وگلخانه می باشد که به دلیل پتانسیل بالا در ایجاد خسارت اقتصادی، مستلزم چندین بار کنترل شیمیایی در سال می باشد. مطالعات سم شناسی بر روی کنه ها عمدتا با اندازه گیری عوارض جانبی آفت کش ها بر روی این موجودات کوچک امکان پذیر است، ولی این ارزیابی صرفا براساس اثرات مستقیم بر زنده مانی کنه ها ناقص می باشد، بنابراین تعیین اثرات بر نسل بعدی ضروری است. در این تحقیق، پارامترهای دموگرافی کنه سیکلامن در دمای 1 ± 25 درجه سلیسیوس، رطوبت نسبی 10± 80 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی تحت اثر غلظت های زیر کشنده ( LC15 , LC30) کنه کش های آبامکتین (Vermectin)، اسپیرودیکلوفن(Envidor) ، اسپیرومسیفن (Oberon) و پیریدابن (Sun mite) در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت و داده ها با استفاده از نرم افزار Two-Sex محاسبه شدند. در سموم اسپیرودیکلوفن و اسپیرومسیفن روی ماده های بالغ هیچ گونه کشندگی در دزهای مورد استفاده مشاهده نشد. طول مدت مراحل نابالغ، تحت تاثیر غلظت (LC15) سموم آبامکتین و پیریدابن به ترتیب در ماده ها از 15/7 تا 51/7 روز و در نرها 22/7 تا 25/8 روز بود و در غلظت (LC30) این سموم طول مدت مراحل نابالغ در ماده ها 14/6 تا 61/5 روز و در نرها 35/6 تا 17/6 روز بود که با تیمار شاهد تفاوت معنی داری داشت. کنه کش های مورد آزمایش کاهش قابل توجهی در باروری / بارآوری خالص ایجاد کردند، به طوری که در غلظت (LC15) سموم آبامکتین و پیریدابن میزان تخم گذاری به ترتیب 35/5 و 11/6 تخم بود و این درحالی است که در غلظت (LC30) آبامکتین هیچ گونه تخم ریزی مشاهده نشد و مقدار این پارامتر برای (LC30) پیریدابن 3/3 تخم بود که با تیمار شاهد تفاوت داشت. همچنین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ خالص تولید مثل (R0) ، نرخ متناهی افزایش جمعیت(λ) و مدت زمان یک نسل (T) در غلظت ( LC15 ) آبامکتین به ترتیب 085/0، 87/2، 089/1 و 974/11 روز و در غلظت ( LC15 ) پیریدابن به ترتیب 095/0، 30/3، 099/1 و 56/12 روز بود که نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی داری پیدا کرد و همچنین مقدار این پارامترها برای غلظت ( LC30 ) آبامکتین، صفر و برای غلظت ( LC30 ) پیریدابن به ترتیب 042/0، 52/1، 043/1 و 788/9 روز بود که نشان دهنده اختلاف معنی د

هدف این پژوهش ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ در کشت مخلوط با نخود بود. همچنین تنوع زیستی برخی از گروههای بندپایان در این سیستم کشت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 11 تیمار و 3 تکرار در مزرعهی تحقیقاتی دانشگاه کردستان طی سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل الگوهای مختلف کشت ازجمله کشت خالص گلرنگ و نخود، سریهای جایگزینی با الگوهای 4:4، 2:2، 1:1، 3:1 و 1:3 و سریهای افزایشی 20% و 40% نخود هرکدام در دو حالت بین (I) و اطراف (II) ردیفهای گلرنگ بودند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه، بیولوژیک، گلبرگ و روغن گلرنگ به ترتیب از الگوهای I40% و 4:4 بهدستآمد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه و بیولوژیک نخودنیز به ترتیب از کشت خالص و کشت مخلوط I20%حاصل شد اما از لحاظ خصوصیات تعداد و وزن گرههای ریشه، کشت خالص کمترین و کشت مخلوط 1:1 بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان شاخصهای سودمندی کشت مخلوط (LER، ATERو SPI) بهترتیب به میزان 91/1، 82/1 و 7/308 از الگوی کشت I40% و کمترین میزان این شاخصها بهترتیب بهمیزان 75/0، 65/0 و 3/121 از الگوی کشت 4:4 حاصل شد. الگوهای مختلف کشت اثر معنیداری بر تنوع زیستی راستههای بندپایان از نظر شاخصشانن- واینر و عکس شاخص سیمپسون داشتند، بهطوریکه برترین تیمارها به ترتیب کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:3 بودند. پایینترین تنوع زیستی راستههای بندپایان نیز به کشت مخلوط I20% اختصاص یافت.گرچه الگوهای کشت از لحاظ تنوع گونهای شکارگران Carabidaeباهم تفاوت معنیداری نشان ندادند اما ترسیم نمودارهای ریرفکشن مشخص کرد که در تعداد مساوی فرد نمونهبرداریشده، الگوهای کشت 1:3، 3:1 و I40% بیشترین و II40% و 4:4 کمترین تنوع گونهای را از لحاظ شکارگران Carabidaeداشتند. همچنین، ازنظر شاخص تشابه بریکارتیس کشت خالص نخود و کشت مخلوط 1:1 با 2/76 درصد و سپس کشت مخلوط جایگزینی 3:1 و افزایشی I40% با 2/74 درصد بیشترین شباهت تنوع گونهای را بههم نشان دادند.در نهایت با توجه به برتریهای کلی و ثابتشده به ویژه از لحاظ تولید و کیفیت گلرنگ به نظر میرسد کشت مخلوط این گیاه با نخود گزینهی مناسبی باشد.

این پژوهش در سال 1395 در شهرستان سنندج، واقع در استان کردستان برای بررسی تنوع زیستی سوسکهای Carabidae در 5 منطقه اعم از 2 باغ، 2 مرتع و یک جنگل دست کاشت سوزنی برگ با استفاده از تله گودالی انجام گرفت تا تغییرات تنوع زیستی خانواده Carabidae درطول فصول بهار و تابستان در برخی اکوسیستم های شهرستان سنندج، میزان تفاوت و تشابه تنوع زیستی خانواده مذکور در اکوسیستم های مورد نظر، کارایی تله های گودالی مختلف در نشان دادن ساختار جمعیتی خانواده مذکور در اکوسیستم های مورد مطالعه را بررسی کنیم. طی این نمونه برداری 7074 نمونه متعلق به 38 گونه،26 جنس، 14 قبیله و 9 زیر خانواده شناسایی شد که 32 گونه برای فون کردستان جدید می باشد. طی این پژوهش ما 15 تله گودالی در جنگل آبیدر، 15 تله در مرتع آبیدر، 30 تله در باغ علی آباد، 30 تله در باغ حسن آباد و 30 تله در مرتع حسن آباد کار گذاشته شد. طبق نتایج به دست آمده مرتع حسن آباد با وجود کمترین فرد به دام افتاده بیشترین تنوع و مرتع حسن آباد کمترین تنوع را دارد و دلیل آن پوشش گیاهی ضعیف، رفت و آمد انسانی زیاد و همچنین نزدیک جاده بودن است. همچنین فراوانی سوسک های کارابیده دراوایل اردیبهشت و شهریور ماه در کمترین حد خود قرار دارد و این خود نشان دهنده پوشش گیاهی ضعیف و شرایط آب و هوایی نامناسب است.

یکی از مهمترین آفات در جنگلهای Tortrix viridian (L.: Tortricidae) پروانه جوانهخوار بلوط بلوط زاگرس به شمار میرود. لاروهای این شبپره با تغذیه از برگها و جوانههای برگی باعث بیبرگ شدن درختان بلوط در بهار میشوند. این حالت دارای اثرات عمیق روی سلامتی درخت است که در دراز مدت منجر به از بین رفتن درختان بلوط میگردد. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی ، Quercus infectoria روی 3 گونه برودار یا بلوط ایرانی T.viridana پروانه جوانهخوار بلوط با استفاده از 6 آغازگر چندشکل توالی تکراری میانی ساده Q.libani و ویول Q.brant i مازودار بررسی شد. نمونهها شامل 171 شفیره بود که از 10 ناحیه در استانهای آذربایجان غربی و (ISSR) DNA کردستان جمعآوری شدند. نمونهها تا زمان تبدیل شدن به حشرات بالغ جهت استخراج درشرایط آزمایشگاه پرورش یافتند. دمای اتصال آغازگرهای مورد استفاده جهت انجام واکنش بهینه شد و از نوارهای تولید شده برای تشکیل ماتریس 0 و 1 استفاده شد. از نرمافزار PCR جهت بررسی نرخ نوارهای تولید شده، تجزیه واریانس مولکولی، تجزیه به GenAlEx 6.502 مختصات اصلی، محاسبه شاخص شانون، درصد چندشکلی و هتروزیگوتی مورد انتظار )نئی( استفاده استفاده شد. برای مقایسه ضرایب تشابه XLSTAT شد. جهت انجام تجزیه خوشهایی از نرمافزار مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از وجود تنوع NTSYS بمنظور رسم دندروگرام نرمافزار Q.libani بالا در بین جمعیتهای مورد مطالعه بود. جمعیت جمعآوری شده از روی میزبان ویول دارای تنوع ژنتیکی بیشتری نسبت به جمعیتهای جمعآوری شده از دو میزبان دیگر بود. گروه- با تفاوت میزبان و تفاوت ISSR بندیهای شکل گرفته بر اساس دادههای حاصل از نشانگرهای جغرافیایی تطابق داشت. نتایج بررسی تجزیه واریانس مولکولی نشان داد تنوع ژنتیکی در درون جمعیتها بیشتر از بین جمعیتها بود.

تنش خشکی تمام جنبه های رشد گیاه و بیشتر فرایندهای فیزیولوژیکی را تحت تاثیر قرار می دهد. بررسی واکنش های فیزیولوژیکی گیاهان به تنش خشکی، به شناسایی عوامل های موثر در مقاومت به این تنش کمک می کند. با توجه به اهمیت بلوط مازودار (Quercus infectoria) در جنگل های زاگرس و مشکل استقرار زادآوری و فعالیت آفات جوانه خوار و برگخوار بر روی این گونه، به منظور ارزیابی تاثیر آبیاری و عملکرد آفت پروانه جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana L.) بر مشخصه های فیزیولوژیکی و ریختاری نهال های این گونه، تعداد 160 نهال دوساله بلوط مازودار انتخاب و در قالب طرح آزمایشی کاملاً تصادفی با چهار تیمار آبیاری (هر روز، سه روز، شش روز و ده روز یکبار به مقدار 100 میلی لیتر) کشت شدند. در اواخر فروردین ماه لارو پروانه جوانه خوار بلوط جمع آوری، و بر روی نهال ها رهاسازی شد. از هر تیمار که 40 عدد نهال بود به صورت تصادفی 15 عدد از آن ها انتخاب شدند و 5 لارو بر روی هر نهال رهاسازی شد. تاثیرپذیری صفات ریختاری (ارتفاع نهال، طول ریشه، درصد آب ریشه، درصد آب برگ، درصد آب ساقه، قطر یقه، تعداد برگ، وزن و سطح برگ) و صفات فیزیولوژیکی (نیتروژن، تانن برگ، کلروفیل کل، اسید آمینه پرولین برگ و ریشه) از تیمارهای آبیاری و عملکرد آفت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری و آفت بر بیشتر صفات ریختاری و فیزیولوژیکی مورد مطالعه معنی دار بوده است. با توجه به نتایج این آزمایش نهال های هرسه روز یکبار آبیاری شده و شش روز یکبار آبیاری شده از نظر صفات ریختاری و فیزیولوژیکی، بهترین پاسخ را به تنش خشکی از خود نشان دادند. در رابطه با عملکرد آفت پروانه جوانه خوار بلوط در تیمارهای آبیاری، بهترین عملکرد را نهال های تیمار آبیاری هر شش روز یکبار آبیاری شده با 74/33 درصد خسارت نسبت به نهال های تیمار هر سه روز یکبار آبیاری شده با 97/53 درصد خسارت، کمترین خسارت را از جانب این آفت از خود نشان داد.

کنه های بالاخانواده های Bdelloidea و Raphignathoidea از کنه های شکارگر مهم زیرراستۀ پیش استیگمایان هستند. این کنه ها در زیستگاه های مختلف مانند اندام های هوایی، علف های هرز و خاک زندگی می کنند. به منظور بررسی فون کنه های بالاخانواده های Bdelloidea و Raphignathoidea در نیمۀ شرقی استان مازندران نمونه برداری های مختلفی طی سال های 1392 تا 1394 از خاک، اندام های هوایی درختان میوه و علف های هرز باغ های میوه و جنگلی در مناطق مختلف به عمل آمد. نمونه ها پس از جداسازی، در محلول نسبیت یا لاکتوفنل شفاف سازی شده و از آن ها اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. تنوع زیستی کنه های شکارگر نیز در هفت زیستگاه مختلف در سه عرصۀ جنگلی، دشت و ساحلی شهرستان آمل با استفاده از محاسبۀ شاخص های تنوع زیستی مورد مقایسه قرار گرفتند. در این بررسی، در مجموع 59 گونۀ متعلق به 29 جنس و هفت خانواده از بالاخانواده های Bdelloidea و Raphignathoidea جمع آوری شدند که از این میان، 13 گونه برای جهان و شش گونه برای ایران جدید بودند که به ترتیب با دو و یک ستاره مشخص شده اند. بیش ترین مقدار شاخص تنوع زیستی شانون- واینر در شهرستان آمل مربوط به زیستگاه های باغ مخلوط جنگلی و جنگل نوآباد (به ترتیب 20/3 و 15/3) و کمترین مربوط به باغ مخلوط ساحلی (79/1) بود. بیش ترین و کم ترین مقدار شاخص غنای گونه ای (مارگالف) نیز به ترتیب برای جنگل نوآباد (30/2) و باغ مرکبات جنگلی (29/1) محاسبه شد. گونه های شکارگر غالب شهرستان آمل گونۀCunaxa gordeevae Sergeyenko, 2009 با فراوانی نسبی 80/20 درصد و گونۀ Bdella muscorum (Ewing, 1909) با فراوانی نسبی 92/10 درصد برآورد شدند. فهرست گونه های شناسایی شده به شرح زیر هستند.

در طی این تحقیق خصوصیات تنوع زیستی برخی خانواده های سخت بالپوشان با استفاده از ارزیابی سریع تنوع زیستی (RBA) در عرصه زراعی و مرتعیایستگاه تحقیقاتی سارال در استان کردستان مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش 81912 نمونه از رده های مختلف بندپایان با استفاده از انواع تله های مختلف (تله پنجره ای، تله های سطلی رنگی و تله گودالی) جمع آوری شد که از این تعداد 78519نمونه متعلق به رده حشرات و 28524متعلق به راسته سخت بالپوشان بود.کارایی تله ها در به دام انداختن راسته های مختلف حشرات در سطح 5% متفاوت بوده بطوریکه تله پنجره ای ، زرد و آبی بیشترین کارایی را در به دام انداختن راسته سخت بالپوشان داشته و تله سطلی سفید و بنفش بیشترین کارایی را در به دام انداختن راسته دوبالان داشته، همچنین تله گودالیبیشترین کارایی را در به دام انداختن راسته بال غشائیان داشته است. بطور کلی 12810 نمونه از راسته سخت بالپوشاندرعرصه زراعی و 10051درعرصه مرتعی شناسایی، و در 20 خانواده قرار گرفتند. مقایسه کارایی تله هانشان داد عملکرد تله های مختلف در به دام انداختن خانواده های سخت بالپوشاندر سطح 5% متفاوت بوده بطوریکه تله پنجره ای بیشترین کارایی را در به دام انداختن اکثر خانواده های سخت بالپوشان دارا بود.در این پژوهش خصوصیات تنوع زیستی خانواده های Buprestidae، Carabidae، Chrysomelidae، Coccinellidae، Elateridaeو Scarabaeidaeبا استفاده از شاخص های عددی تنوع زیستی (شاخص تنوع گونه ای شانن- واینر و سیمپسون) در تله های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. شاخص تنوع گونه ای شانن – واینر در عرصه زراعی در کمترین حالت در خانواده Elateridaeبه میزان 43/1 Bitو در بیشترین حالت به میزان 34/3 Bitدر خانواده Carabidaeمشاهده شد. شاخص سیمپسون در عرصه زراعی مانند شاخص شانن- واینر به دست آمده بصورتیکه این شاخص در کمترین حالت در خانواده Elateridaeبه میزان 25/2 و در بیشترین حالت به میزان 92/8 در خانواده Carabidaeمشاهده شد.همچنین شاخص تنوع گونه ای شانن- واینر در عرصه مرتعی در کمترین حالت به میزان81/0Bitدر خانواده Elateridaeو در بیشترین حالت به میزان19/2 Bitدر خانواده Carabidaeبرآورد گردید.شاخص سیمپسون در عرصه مرتعی در کمترین حالت به میزان 42/1 در خانواده Elateridaeو در بیشترین حالت به میزان 397/3 در خانواده Coccinellidaeمحاسبه شد.

بید سیب زمینی Phtorimaea operculella (Zeller) (Lep.: Gelechiidae) از آفات مهم سیب زمینی در مزرعه و انبار می باشد. به منظور تعیین رقم مقاوم، پارامترهای زیستی بید سیب زمینی روی غده و برگ شش رقم سیب زمینی شامل بانبا، بلینی، جلی، دراگا، مارفونا و میلوا در شرایط آزمایشگاهی و در دمای 2 ± 25 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده غده ارقام مختلف سیب زمینی تاثیر معنی داری روی طول دوره ی مراحل تخم، لارو، شفیره، مراحل نابالغ، حشره کامل نر و تخم تا مرگ نر این آفت نشان داد (05/0>P)، اما روی پارامترهای تولید مثل اختلاف معنی داری را نشان نداد (05/0P)، در حالی که برگ ارقام مختلف تاثیر معنی داری روی پارامترهای تولیدمثلی نداشت (05/0

تحقیق حاضر با هدف بررسی ترجیح میزبانی و شاخص های تغذیه ی لاروهای برگ خوار بلوط Tortix viridana، روی سه گونه ی بلوط شامل: Q.libani, Q.infectoria و Q.brantii در جنگل های مریوان، استان کردستان انجام شد. مطالعه ی ترجیح میزبانی لاروهای سن پنجم نشان داد، لاروها در انتخاب برگ های سالم سه میزبان، اختلاف معنی داری با هم ندارند، با این حال زمانی که برگ های سالم و آفت زده از هر میزبان با هم مقایسه شد، مشاهده گردید لاروها به طور معنی داری جذب برگ های آسیب دیده شدند. با هدف به دست آوردن اطلاعات بیشتر از انتخاب میزبان توسط آفت، رفتارهای تغذیه ای لاروهای سنین آخر روی سه میزبان مختلف به کمک شاخص های تغذیه بررسی شد. نتایج نشان داد لاروهای سن چهارمی که از برگ های برو Q.brantii تغذیه کرده بودند، بالاترین مقدار نرخ نسبی مصرف (RCR)، هضم تقریبی (AD) و شاخص مصرف (CI) را داشتند. این در حالی بود که بالاترین مقدار کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI) در لاروهای تغذیه کرده از برگ های ویول Q.libani و کمترین مقدار آن در لاروهای تغذیه کرده از برگ های برو Q.brantii اندازه گیری شد. به جز RCR، سایر شاخص های تغذیه در لاروهای سن پنجم اختلاف معنی داری با هم نداشت. مقدار RCR در لاروهایی که از برگ های ویول، تغذیه کرده بودند، بالاترین بود. با هدف بررسی دقیق تر رفتارهای تغذیه ای لاروها و تاثیر میزبان روی رشد و نمو آنها آزمایشات با اندازه گیری شاخص غذایی (Feeding index) ادامه یافت. مقدار این شاخص از تقسیم وزن شفیره به غذای خورده شده، محاسبه می شود. نتایج این بخش از تحقیق نشان داد بالاترین میانگین کل غذای خورده شده توسط لاروهایی بود که از برو Q.brantii و پایین ترین مقدار آن در لاروهایی بود که از برگ های ویول، تغذیه کرده بودند. بالاترین مقدار شاخص تغذیه در لاروهایی بود که از ویول تغذیه کرده بودند و بین دو میزبان دیگر، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. رابطه ی معنی داری میان وزن غذای خورده شده و وزن شفیره ها بین سه میزبان مشاهده شد. بیشترین وزن شفیره به ازای یک واحد غذایی در ویول مشاهده شد. مطالعه ی تاثیر میزبان بر طول دوره ی لاروی و شفیرگی وجود اختلاف معنی داری را نشان داد. کوتاه ترین دوره ی لاروی و شفیرگی روی میزبان ویول با 9/26 روز و طولانی ترین مدت روی میزبان برو با 6/31 روز ثبت شد. مطالعه ی زنده مانی لاروها و شف

با توجه به طغیان آفات به جنگل های زاگرس و خسارت قابل توجهی که این آفات به خصوص آفت پروانه جوانه خوار بلوط، به دلیل تغذیه از برگ ها و جوانه ها، به جنگل های بلوط وارد می آورد، شناسایی مناطق آفت زده و مبارزه با آن ضرورت می یابد. استفاده از تصاویر سنجش از دور در مطالعه خسارات آفت و مرگ و میر ناشی از شیوع بیماری، به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته است که البته توانایی این تصاویر در تشخیص خسارت، به درجه آسیب به شاخ و برگ نیز بستگی دارد. استفاده از تصاویر لندست برای تشخیص شیوع و خسارت حشرات در مناطق بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است، در این راستا استفاده از شاخص های گیاهی مختلف به ویژه شاخص NDVI حاصل از نسبت گیری طیفی باندهای سنجنده های این ماهواره، بسیار مورد توجه است. هدف از این تحقیق، بررسی امکان شناسایی مناطق آسیب دیده ناشی از پروانه جوانه خوار بلوط، با استفاده از تصاویر ماهواره لندست می باشد. برای این منظور تصاویر مربوط به قبل از توسعه آفت، سال 2002 و سال های بعد از بروز آفت، 2007 و 2014 در جنگل های شهرستان مریوان، در دو منطقه قرق شده و قرق نشده، مورد استفاده قرار گرفت. تصحیحات اتمسفری لازم بر روی تصاویر انجام شد و شاخص NDVI مربوط به هر تصویر بدست آمد. با توجه به اینکه تصاویر استفاده شده مربوط به دو ماهواره لندست 8 و لندست 5 می باشند و به دلیل اختلاف در دامنه طیفی باندهای قرمز و مادون قرمز نزدیک سنجنده های این ماهواره ها، شاخص NDVI حاصل از این دو سنجنده متفاوت است، در گام نخست مدلی جهت هماهنگ سازی و مقایسه دو شاخص ارائه شد. نتایج نشان داد که مدل ارائه شده با ضریب همبستگی 928/0= R2 و میانگین ریشه مربعات خطای 05/0 قابل استفاده می باشد. در گام نهایی، شاخص NDVI مربوط به سال های مختلف طبقه بندی شد و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاکی از کاهش معنی دار شاخص NDVI در سطح پنج درصد در سال های 2007 و 2014 چه در منطقه قرق شده و چه در منطقه قرق نشده است. با توجه به در نظر گرفتن تغییرات اندک بارندگی و اینکه دما تغییر قابل ملاحظه ای نداشته،کاهش این شاخص را می توان به حضور و خسارت پروانه جوانه خوار بلوط نسبت داد.

اسانس های گیاهی با اثرات شناخته شده ای که روی آفات گذاشته اند، می توانند جایگزین مناسبی برای آفت کش های شیمیایی رایج باشند. در این تحقیق، اثرات سمیت تدخینی، تماسی و دورکنندگی اسانس صمغ، میوه و برگ بنهPistaciaatlanticaDesf. subsp.kurdica(Zohary) Rech. f. روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوباتCallosobruchusmaculatus (Fabricius, 1775)و شناسایی ترکیبات، اثرات سمیت تدخینی، تماسی و دورکنندگی اسانس میوه و برگ خنجوکPistaciakhinjukStocksروی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوباتو شپشه قرمز آردTriboliumcastaneum(Col.: Tenebrionidae) در 24 و 48 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی، در شرایط دمایی°c 25±1، رطوبت نسبی 5±60% و تاریکی انجام شد. 22 ترکیب فرار از اسانس میوه خنجوک که بتا-پینن (64/21%) و سابینن (20%) عمده ترین ترکیبات آن و در اسانس برگ خنجوک 18 ترکیب فرار که عمده ترین ترکیبات آن شامل اسپاتولنول (03/21 %)، بتا-پینن (19%) بود، شناسایی شد. در آزمایش های سمیت تدخینی، تماسی و دورکنندگی، با افزایش غلظت اسانس ها، به ترتیب میزان مرگ‎و‎میر و دورکنندگی آفات افزایش یافت. در آزمایش سمیت تدخینی اسانس اندام های بنه در 48 ساعت، به ترتیب اسانس صمغ (μl/l air 33/4LC50= ،h 19/16LT50= ) و میوه بنه (μl/l air 08/9 =LC50،h 87/18LT50= ) و در سمیت تماسی در 48 ساعت، اسانس صمغ (μl/l air 063/0(LC50= و برگ بنه (μl/l air 079/0(LC50= بیشترین سمیت را روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات داشتند. در آزمایش سمیت تدخینی اسانس های خنجوک روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات و شپشه قرمز آرد در 48 ساعت، گونه دوم مقاومت بیشتری در مقایسه با گونه اول نشان داد همچنین اسانس میوه خنجوک روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات (μl/l air77/13LC50= ،h 17/19LT50= ) تاثیر بیشتری در مقایسه با برگ آن (μl/l air 17/19= LC50،h 15/20LT50= ) و در آزمایش سمیت تماسی در 48 ساعت، اثر اسانس برگ خنجوک روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات (μl/cm2114/0(LC50= بیشتر از میوه آن (μl/cm2133/0(LC50= بود. در آزمایش دورکنندگی اسانس های بنه و خنجوک روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات در 2 و 4 ساعت، بیشترین میزان دورکنندگی در بالاترین غلظت اسانس هاμl/cm3) 0234/0) به ترتیب مربوط به اسانس های صمغ بنه (88%)، برگ بنه (77%) و برگ خنجوک (76%) در 2 ساعت بود. نتایج، بیانگر تاثیر با

یکی از فاکتورهای مهم در بکارگیری زنبورهای پارازیتوئید، انتخاب گونه مناسب می باشد. در تحقیق حاضر از دو گونه زنبورTrichogrammabrassicae(Bezdenko) (Hym.: Trichogrammatidae) بومی شهرستان های آمل و سنندج وT.emberyophagum(Hym.: Trichogrammatidae)بومی شهرستان اصفهان، جهت پارازیته کردن تخمTutaabsoluta (Meyrick, 1917) (Lep.:Gelechiidae)در شرایط آزمایشگاه و گلخانه استفاده شد. با رهاسازی زنبور بر روی گلدان ها در 4 زمان (12، 24، 48 و 72 ساعت) بعد از رهاسازی شب پره مینوزگوجه فرنگی، دیده شد که زنبور T. brassicae بومی هر دو شهرستان، توانایی پارازیته کردن تخم آفت مذکور را دارند بعلاوه تفاوت معنی داری میان درصد پارازیتیسم آن ها دیده نشد. در این تحقیق بیشترین میزان پارازیتیسم توسط T. brassicae بومی شهرستان آمل در شرایط آزمایشگاه 50 درصد و در گلخانه 43/10 درصد بود.همچنین بیشترین میزان پارازیتیسم توسط T. brassicae بومی شهرستان سنندج در شرایط آزمایشگاه 48/48 درصد و در شرایط گلخانه 22/13 درصد بود. این در حالی بود که گونه T. emberyophagumقادر به پارازیته کردن تخم های شب پره مینوزگوجه فرنگی نبود. بعلاوه همبستگی مثبتی از نظر محل قرارگیری، بین تخم شب پره مینوزگوجه فرنگی و تخم-های پارازیته شده وجود داشت به صورتی که بیشترین تعداد تخم های آفت مذکور و تخم های پارازیته شده در سطح رویی برگ ها، در کنار رگبرگ اصلی و بر روی برگ های چهارم، پنجم و ششم از پایین به بالا در ارتفاع گیاه قرار داشت. همچنینبررسی اثر تعداد نسل و سن بر میزان توانایی پارازیتیسم زنبور T. brassicaeنشان داد که نسل و سن رنبورها بر میزان پارازیتیسم آن ها اثری ندارد.

گندم به عنوان مهمترین محصول زراعی در مناطق وسیعی کشت می گردد. این محصول دارای آفات بسیاری می باشد که مهمترین آنها سن گندم است. به منظور بررسی رابطه میزان تراکم سن گندم با دما و رطوبت (بارندگی) و همچنین ارتفاع در اماکن زمستان گذران به مدت دوازده سال (91-80) مناطق آلوده به سن گندم واقع در بخش مرکزی شهرستان روانسر شامل روستاهای قلاین، مهرگان و گرگیدر مورد بررسی قرار گرفتند. در فاز اول تحقیق پپارامترهای سن گندم در ارتفاعات چهارگانه شامل ارتفاع های 1530، 1490، 1450 و 1410 مورد ارزیابی قرار گرفت تا تاثیر ارتفاع بر هر کدام از پارامترها مشخص گردد و نتیجه اینکه ارتفاع دوم (1450) متر به عنوان ارتفاع شاخص که بیشترین تراکم سن را به خود اختصاص داده است شناخته شد. در فاز دوم تحقیق به منظور بررسی رابطه میزان تراکم سن گندم با دما و رطوبت، به عنوان متغیرهای زیست محیطی غالب، میانگین تراکم سن مادر در مزارع کانون در 12 سال محاسبه و ارتبلط دما و رطوبت به عنوان شرایط محیطی تاثیر گذار بر تراکم سن مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق از کادر چوبی به ابعاد 50*50 سانتی متر معادل 0/25 متر مربع به عنوان ابزار نمونه برداری از سن گندم استفاده گردید. بدین منظور در روستاهای مذکور 10 مزرعه انتخاب و در هر مزرعه 10 مرتبه به صورت کاملا تصادفی کادر اندازی (تعداد 40 عدد معادل 10 متر مربع) گردید. تمامی سن های موجود در کادر پس از شمارش تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین مقادیر روزانه رطوبت (بارندگی) و تراکم سن گندم در مزرعه یک همبستگی بالا (معکوس) و معنی دار و سطح 95 درصد را نشان می دهد. ضریب تبیین (R2) برای مقادیر روزانه رطوبت در زمان نمونه برداری و تراکم سن مادر، 62/3 درصد برآورد گردید. همچنین ضریب تبیین (R2) برای مقادیر روزانه دما در زمان نمونه برداری و تراکم سن مادر 70/5 درصد برآورد گردید که نشاندهنده ارتباط مستقیم دما و تراکم سن گندم در سطح بالایی می باشد.

علف هرز پیچک صحرایی یکی از مهمترین علف های هرز مزارع و باغات در دنیا می باشد و تاکنون مطالعات بسیاری روی کنترل بیولوژیک این علف هرز صورت گرفته است که بیشترین درصد آن مربوط به حشرات می باشد. در مزارع شهرستان سنندج نیز سوسک برگخواری مشاهده شد که هم حشرات کاملو هم لاروهای سنین مختلف از برگ های پیچک صحرایی تغذیه می کردند. بدین جهت برای شناسایی و بررسی بیشتر، این حشره به آزمایشگاه منتقل شد و طبق مطالعات تاکسونومیکی سوسک Hypocassida subferruginea (Col., Chrysomelidae)تشخیص داده شد. تخم گذاری این حشره به صورت دسته ای (8/1±7/4 تخم در هر دسته) و اکثراً بر روی سطح پشتی برگ ها می باشد. سوسک H. subferruginea دارای 5 سن لاروی می باشد که در شرایط آزمایشگاه در 7/7 ±3/88 روز یک نسل آن کامل می شود. علاوه بر این حشرات ماده در طول دوره 9/4 ±4/70 روز فعالیت زنده خود قادر به تولید حدود 47/705 تخم می باشند. بررسی بیولوژیاین گونه در شرایط مزرعه در شهرستان سنندج نشان داد که حشره مذکور قادر به ایجاد 5 نسل در طول سال می باشد و زمستان را به شکل حشره کامل در خاک سپری می کند. سوسک H. subferrugineaاز میان گیاهان گوجه فرنگی، سیب زمینی، نخود، گندم و پیچک صحرایی فقط از پیچک صحرایی تغذیه می کند و تمام طول دوره زندگی این حشره روی این علف هرز سپری می شود. در بررسی کارایی H. subferruginea در کنترل پیچک صحرایی مشخص شد که در اثر تغذیه این حشره رشد آن کاهش می یابد و در صورت افزایش تعداد حشره، رشد آن متوقف نیز خواهد شد. به این صورت که در اثر تغذیه سوسک مذکور وزن ساقه، ارتفاع ساقه، فاصله میان گره و وزن ریشه کاهش یافت. رشد سطحی ریشه نیز کاهش یافت اما در مقابل رشد طولی آن افزایش یافت.

شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی،Tuta absoluta ، یکی از آفات مهم گوجه فرنگی گلخانه ای در ایران است . در این مطالعه مقاومت سه رقم رایج گوجه فرنگی گلخانه ای شامل ریوگراند ایتالیایی، الیت و سوپر چیف نسبت به شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی با استفاده از شاخص های زیستی در گلخانه با دمای 2± 27 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و دوره نوری 16:8 (تاریکی: روشنایی)، در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، بین ارقام از نظر برخی از شاخص های زیستی شب پره مینوز مثل میزان تخمریزی در روی هر رقم، وزن شفیره، سطح خسارت و همچنین از نطر خصوصیت مورفولوژی مانند تراکم کرک تفاوت معنی داری وجود داشت. بیشترین تخمریزی آفت در روی رقم ریو گراند ایتالیایی6/22 عدد، و کمترین میزان تخمریزی در رقم الیت 26/7 عدد بود.از نظر وزن شفیرگی رقم ریوگراند ایتالیایی با میانگین 0036/0 گرم بیشترین و رقم الیت با میانگین 0026/0 گرم کمترین وزن شفیرگی را دارا بودند. از نظر سطح خسارت وارده توسط یک عدد لارو(سن4) در رقم ریو گراند ایتالیایی 4/0 سانتی متر مربع، و در رقم الیت 09/0 سانتی متر مربع بود، همچنین تراکم کرک ها بصورت عدد در واحد سطح، در رقم ریو گراند ایتالیایی 8/3، و در رقم الیت 4/22 مشاهده شد. با توجه به نتایج این بررسی می توان از ارقام دارای مقاومت بیشتر به شب پره مینوز گوجه فرنگی مثل الیت در مدیریت تلفیقی مینوز برگ گوجه فرنگی در گلخانه ها بهره برد.